Qereçarşeme

Çeko Kocadag

Na roje, Kirmancanê Qizilbaşan mîyan de bi Qereçarşeme ya kî bi Qereçarşemeyê Martî êna namekerdene. Çekûye, maneya rojêde sîyaye dana mordemî.

Qereçarşeme, gorê serenameyê Rûmî, edi Çarşemeyê aşma Martî yo verên de êno fîrazkerdene. Şêweyê fîrazkerdene de motîfên bawerîya xozayî (tabîat) û dînî restê pê. Ez hînî bawer a, ke Qereçarşeme xelekêde Hawtemalan o.

A roje, pînîtena hêvîya demêde neweyî serwer (hakim) a. Destpêka roja peyseramayena teyranê koçeran a. Çimên mordemî gineno re çûkreş û leglegan ro. Hetê ra kêf û şahîye, seba ke mîlçikên koçerî mîjdandayoxê ameyena demsera wisarî yê. Heto bîn ra kî, pizxûnîye niqitîna re zereyê wayîranê mal û dawarî, eke leglege paçiko sûr têy biyaro.

Paçiko sûr, destnîşanê kudenayena demsera zimistanî yo. Coka miletî mîyan de „Eke biêro re ci vaş beno weş, eke mêêro re ci kutik nêweno leş” vajîno. Bi na vatene, mendene û nêmendena heywanan û destpêka bûglate êna re ziwan.

Qerecarşeme çito êno fîrazkerdene:

Rojê ravê, kebanîyî tevdîrê potena xaşile, sermîyanî kî tevdîrê ardena leya şîlanêre vînenê. Leye bi awa pake şunê, qaso ke mordem piro bivejîyo, fênda xeleke her di sereyan anê pê, bi lako sûr û sipê gire danê.

Roja Çarşemeyî, kebanîyî kar û barî ra tepîya dest kenê ci, Xaşilanê Qereçarşemeyî pojenê. Sermîyanî kî, hazirîya gulirî şîlanerovetene vînenê.

Şîlane ro vetene, kêfê kayî dênê ma domanan. Şîlane cor de sereyî ser ro bı raşanıtene berdêne, peyê lingan de hîrê reyî dêne herd ro û ”Wayîrê mal û doyê xêrî, risq û roja weşe bê!. Heq to gelepan ra, kul-rîşîyan û nêweşîye ra bişevekno!. Xizir, Evdel Mûsa yo ke wayîrê mileketanê hal-qotîkî yo, hal-qotikî meymanê ma û xêrwazî, aj û ujê ma mekero!. Beşerê to bi benîyan weş biêro!…” dûa û negayî kerdêne. Sermîyanî her gulir bi na şêwe hîrê reyî şîlane ro vetêne. Karê şîlane ke qedîyêne, a berdêne gome de darde kerdêne.

Kebanîyan, sole lêweyê kurêşijê ya kî kesêde ayetwendoxî de harsim kerdêne. A kerdêne awe û bi gezikêde pak pijiknêne mal-dawarî ra û ”Heqo, ti risqo xêr bidê! Tawa bi mal û milkê ma mekerê! Fekê cinawiran gire bidê!. Malê ma, bi ma bidê werdene!…” dûa û negayî kerdêne.

Sermîyanî, sereyê nameyê cinawirê gireyêde kor dêne şimondî ro, ke fekê înan duştê can û malî de biêro giredayene. Peyco a şimondî kerdêne binê kemeran ya kî qula (lone) dêsan. Sermîyanî her henî bi leya şîlanêre kî fekê cinawiran gire dêne. A kî kerdêne binê şêmiga gomeyî ra. Bi na şêwe mal û can kul-rişî, hal-qotik, cinawir û tersî ra şevekîyêne.

Na kar û barî ra tepîya, embîryanan (cîran) venga jubînî dêne û ”Biêrê ma Xaşila Qereçarşemeyê Martî biwerîme” vatêne. De weşecan bo!..

Keso ke mar, milawin û meran ra terseno, eke na roje verê ara pîyaz ya kî sîr biwero û “Ez wisarî bivînî, mişk û maran mevînî” bivajo, o kes tersê înan ra reyîno ra. Bi boya sîr û pîyazî nê hêywanî cira kewtêne durî.

Roja Çarşemeyî, no kar û gure kerîno ke tal-tenga ke esta, wa Heq bianco bol-xezna xo. Wa mal-milk bişevekîyo. Bi vatenêde bîne, roja Qereçarşemeyî rojêde tevdîr û tidarekî ya.

Ma kanê eyî rojî?!

(Gereke mordem têkilîya Qereçarşemeyî û Aschermîttwochê Almanan ser ro kî bivindêro.)