Tarih araştırmacısı Ali Haydar Koç;
“Lozan Antlaşması Kürdistan´da yapılan soykırımlara zemin hazırladı”

Gürkan Kılınçkaya

Kürdistan Dernekler Birliği (KOMKAR)´nin Federal Almanya´nın birçok kentinde ve Avrupa´nın çeşitli ülkelerinde düzenlediği: „Lozan Antlaşmasının  80. Yıldönümünde: Lozan´dan AB´ye Kürt Sorunu“ konulu konferanslar dizisinin ilki 13 Eylül 03 tarihinde Mannheim´de, ikincisi ise 14 Eylül 03 tarihinde Stuttgart´da gerçekleştirildi. Konuşmacı olarak tarih araştırmacısı Ali Haydar Koç´un katıldığı konferanslara yoğun bir katılımın olduğu gözlemlendi.

Koç, konuşmalarını Osmanlı Devleti´nin son döneminden Türkiye Cumhuriyeti´ne Kürt Sorunu nasıl oluştu; Lozan Antlaşması ve Kürtler; Kürdistan´da sömürge sürecinin başlaması; Kürdistan´da soykırım ve Lozan Antlaşması´ndan günümüze Kürt sorunu; AB ve Türkiye olarak beş başlık altında aktardı. Osmanlı Devleti´nin 19. yüzyılın sonlarına kadar çok uluslu bir imparatorluk olduğunu ve ümmetçilik anlayışı ile yönetildiğini belirten Koç, bu nedenle Müslüman bir ulus olan Kürtlerin 19. yüzyılın ilk çeğreğine kadar ciddi bir baskı görmediklerini dile getirdi. Bu durumun 19. yüzyılın başlarından itibaren, Kürt meselesinin ortaya çıkmasıyla birlikte, Kürtlerin Osmanlı devletinin baskılarına maruz kaldıklarını anlatan Koç, bu durumun 19 yüzyılın sonlarına kadar sürdüğünü ve özellikle cumhuriyetin kuruluşu ile baskıların daha da arttığını ve günümüze dek devam ettiğini söyledi.

Ali Haydar Koç, Kürtlerin 1. Dünya Savaşı´nda ve sonrasında M. Kemal´e büyük destek verdiklerini, cumhuriyet kurulduktan sonra Kürtlere verilen tüm sözlerin unutulduğunu, Kürtlerin eşi görülmedik bir imha ve inkar politikası ile yüzyüze kaldıklarını ve Lozan Antlaşması ile tamamen yok sayıldıklarını belirtti. Lozan Antlaşması´nın Kürdistan´da yapılan soykırımlara da zemin hazırladığını vurgulayan Koç konuşmasına şöyle devam etti: “Lozan antlaşması ile Kürtler inkar edildikten sonra, Kürt inkarına tepki olarak ortaya çıkan isyanlar ve sonrasında yüz binlerce Kürt katledildi ve yine yüzbinlercesi sürgüne tabii tutuldu. Kürtler bu süreçte Ermenilerden çok daha ağır bir soykırıma maruz kalmışlardır. Ancak dış politikada Kürtlerin yeterince varlık gösterememeleri nedeniyle bu soykırım dünyaya duyurulamadı”.

Lozan Antlaşması ile Türk halkının yaratıldığını, Kürtlerin ise yok sayıldığını söyleyen Koç; “8 ülke tarafından imzalanan bu antlaşmanın hiçbir maddesinde Kürt adı geçmemektedir. Bu antlaşmanın 37’den 45’e kadar olan maddeleri Türkiye´deki azınlıklarla ilgilidir ama Kürtler burda azınlık olarak dahi kabul edilmemişlerdir. Şayet Kürtler ciddi bir lobi çalışması yaparlarsa bu antlaşmayı geçersiz kılabilirler. Çünkü bu antlaşmayı imzalayan 8 devletten 6´sı o dönemde krallık ile yönetiliyordu ve bu antlaşma krallar adına imzalanmıştı. Günümüzde o ülkelerin birçoğu cumhuriyet ile yönetilmektedirler”.

AB´nin Kürt sorununa bakışına da değinen Koç, AB´nin Kürt sorununu ulasal bir sorun olarak değil, salt bir insan hakları sorunu olarak ele aldığını ve bu mantığın da sorunu çözmeye yetmiyeceğini dile getiren Koç, devamla; “AB´nin Kürt sorununu çözmek gibi bir niyeti yok ve hiçbir zaman olmadı da. Dikkat edilirse yıllardır Kürtlere karşı kullanılan silahların büyük çoğunluğu AB ülkeleri tarafindan Türkiye ve Irak´a satılmıştır. AB hiçbir zaman Kürt sorununun çözümü noktasında Türkiye´ye ciddi bir anlamda yönelmemiştir. Türkiye, insan ve azınlık hakları konusunda birçok antlaşmanın altına imza atmış ama bunların gereğini hiçbir zaman yerine getirmemiştir” dedi.

Konferanslar izleyicilerden gelen soruların cevaplandırılmasıyla son buldu.