Seyîdxan KURIJ

16 aşmê Sibat de Bremen û 17 aşmê Sibat de Hamburg de Mamosta Mehemed Malmîsanij Kird, Zaza, Dimilî û Kirmancan ser konferans day. Ini wird konferans KOMKAR-Almanya organîze kerdî. Bremen de zi, Hamburg de zi konferans pê qisêkerdiş endam komê rîyeraberdiş ê navenda KOMKAR Mustafa Birden destpêkerd. Mustafa Birden va:„ Ma niwazênî perda berz persan xwi ser û persan xwi binimni. Ma wazênî pîyerê persan xwi eşkira munqaşa bikir. Inî seran pêyinan ita-owca de Kirdan (Kirmancan) ser munqaşay virazîyênî. Ma wazênî ina mesela îlmî bîyerû qulbekerdiş. Ma gereka persan xwi ra metersi, ma gereka persan xwi akerde minaqaşa bikiri. Pê inî konferansan ma wazênî persê Kirdan ser agahdarî bidi şar xwi. İni semed zi ma ma Mehemed Malmîsanij dawet kerd.Yi ma nişikit ame îta. Ma yi ri zaf spas kênî.Malmisanij serran 1975-76 ra ina pers ser xêbitîyenû û heta inkê Kirdkî zaf kîtav zi nuştî. Ez inke qal duna Mamosta Malmisanij“

Mehemed Malmîsanij, raşta ez 1975- 76 ra nat nizdî 25-26 serr o Kirdkî ser xebitiyena û heta inkê derheq Kirdan de çi kot mi dest mi wendû. La çiko ez vacî fîkîr mi o, raştîya qetî nîya. Xwi ra inî meselan de qetî raştî çîna va û qisêkerdiş xwi îna rumna: „ Ez wazena hê vêr namê ma ra dest ci kîri. Ina persê namî waxtigo ma çend ambazan dest ci kerd îmla û gramer ser yew xebata kolektîf bikir amê vêrnî ma. Şima zi zunî ke semêd ina zaravê Kurdî namê sê Zazakî, Kirdkî, Dimilî û Kirmanckî kar yênî. Semêd inî Kurdana zi namê sê Kird, Zaza, Kirmanc û Dimilî kar yênî. Inî namê pîyeri zi myun gel de êstî. Ez wazena Kird ra dest pê kirî. Guerê zûnayê ma raya hê vêr qalê Kird Fîlolog Rus Peter Lerq şoxilnaya. Peter Lerq 1855-56 de Roslow de çend eşîran Kurdan de qisêkerd û inî sê nuşte nuştî. Inî merdimi ke Peter Lerq tê qisêkerdû, Kirdan Darahênî ra yî. Cuwa pey zi Mela Ehmedê Xasî serê 1900 de pê namê Mevludê Nebî yew Mevlut Kirdkî nuştû. Vatê o vêrin inî Mevlud de, ini Mevlut Kirdkî o, yenû nuştiş. Îro zi Şar ma ê Çewlîg, Palî û Pîran xwi ra vunu « Kird » û zûn xwi ra zi vunu « Kirdkî ». Kirmanc hêna kuhun yew qala û zaf cawuni de yena kar ardiş. Ehmedê Xanî destana Mem û Zîn de zaf cayan de qalê « Kirmanc » şoxilnenû. Hunc Kurdîstana Başur de him mintiqay Behdînan de him zi myun Soranan de şar xwi ra vunu « Kirmanc ». Dersim de zi ê Kurdi ke Kirdkî qisêkênî xwi ra vunî « Kirmanc » û zun xwi ra zi vunî « Kirmanckî ». Zaf cayan de Kirmanc û Kird sê yew tabaqay şar zi yênî şoxilnayiş. Yanî îta de Kird û Kirmanc Axa, Mîr û Began serkote semêd tabaqay şar a (Avam) yênî şoxilnayiş. Hêt Çewlîg, Palî û Pîran de Kurmanc semêd Kirdan ra vunî « Dimilî », La mintiqay Sorek û Çermîk de Kird zi xwi ra « Dimilî »   zûn xwi ra zi vunî « Dimilkî ». Tayn Orîantalist îddîa kenî ke ina qale « Dimilî » Deylam ra yena. La ez ini vînaye de nîya. Guerê vînayê mi « Dimilî » Dumbilî ra yena. Çimkî Kurdîstana Başur de pê namê „Dumbilî“ yew eşîr esta. Ez vûna „Dumbilî“ bêdilyaya bîya „Dimilî“. Îro qalê Zaza zi zaf kar yena. Guerê zunayê mi „Zaza“ cuwa ver namê yew qabîle, nun zi eşîret bi, vera vera bi vila bi namê  pîyerê Kirdan. Per bîn ra zi hêna zaf Tirk û şar xêrîb ê bîn Kirdan ra vûnî „Zaza“. Guerê zûnayê mi heta inî serran pêyinan ço ca de Kirdan xwi ra nivatîyeni „Zaza““.

Mamoste Malmîsanij persê Zûn û zarava de zi vînayê xwi ard zûn: „ Sebebi ke Kurd wahar yew devleta mîllî nibî ; Kurd wahar dezgeyanê muşterek.zûn Kurdî nibu zûn perwerde kerdiş û vasitê kominîkasyon sê radyo, televîzyon û rojnamê mîllî nibî. Ini rid ra binatê zaravan de ferq verra bu gird. La guerê vînayê mi Kirdkî yew zaravê Kurdî ya. Raşta yew Kurmanc û yew Kird yew bînan zuar fehm kênî. La welatan de kesi ke eynî lehçe qisêkênî yi zi yewbînan fehm nikênî. Qido ke mi serê qisêkerdiş xwi di ard zûn; çîko ez vûna têna qenaat mi o. Şima mecbur nî inîn sê raştîya qetî qebul bikirî.

Meselay millet de zi ez xwi Kurd vînena û ez vûna Kird yew parçê milletê Kurd ê. Meselay milletbîyayiş de  zûn têna xwi ser welçi niyu. Ina mesela hêna zaf polîtîk a. Meselay milletbîyayiş de çîko zaf muhîm kollektîf hafiza ya, yanî ruh o wertax o. Tarix de Kirdan tim û tim xwi Kurd zûnawû. Pîyerê tevgera mîllî ê Kurdan de Kird tim aktîf bî. Sê mîsal serrê 1900 de Betlîs de sarewedartiş Kurdan de Mela Selîm serektîyê kerda. Mela Selîm Çewlîg- Gonîk ra yew Kird û. Hunc serrê 1900 de rexistinan Kurdan ê mîllî de Kirdan sê Kurdîzade Ramîz efendî û Mutevelîzade Teyîp Alî aktîf ca girotû.“

Qisêkerdiş Mehemed Malmîsanij a pê gueştarun pers perskêrd. Him Bremen de him zi Hamburg de gueştarun zaf alaqa myecna ra û pê persan xwi ya konferans kerd yew platform munaqaşa kerdiş. Persan ser Malmîsanij va: „ Rawta hêt gramatîka zi binatê Kirdkî û Kurmancî de ferq estû, la ehend binatê Soranî û Kurmancî de zi estu. Sê mîsal Kurmancî û Kirdkî de nêr û mayk (erîl, diwîl) est, la Soranî de nêr û mayk çînû. Îddîa o ke Kirdkî Farskî ra nîzdîya sê Kurmancî raşt niyû. Mi bi xwi edebîyat farskî wendû. Kurdî û Farskî hê myun yew famili di ê, la Kurmancî û Kirdkî hêna zaf nizdî sê Farskî û Kirdkî. Ma ra zaf pers benu ke ma qê semêd inî lehçê ma ya hêna zaf „Kirmanckî“ nusênî. Ma wext ke inî lehçê ma ser dest bi xebat kerd; ma 15-16 ambazan ina mesela ser munaqaşa viraşt. O kombîyayiş de zafê ambazan „Kirmanckî“ munasîp dî. O rid ra ma kovara „VATE“ de hêna zaf „Kirmanckî“ nusênî.“

Him Bremen de Munzur Çem Hamburg de zi Seyîdxan Kurij Kovara Kirdkî „VATE“ ser agahdarî da gueştarun û gueştarun ra semêd rumnayiş ina xebata destek waşt.