Destur, Kerkuk û Xewna Kurdan

Casim Rênas

Eger astengek neyê pêşî, di 15’ê Cotmeha sala 2005’an da li seranserê Iraqê, li ser Qanuna Esasî ya nu (Destur) rapirsîn (referandum) wê bê çêkirinê.

Li Iraqê bi taybetî li bajêr û bajêrokên Kurdistana Başûrê, derheqa Desturê da gelek konferans, semîner û panelan têne çêkirinê. Di van konferans û panelan da hemu xal, hurgil û qûjbinên Destura nu ya Iraqê, ku di dîroka vê walatê da yekemîn destur e, ku ji nunerên bijartî ya gelên Iraqê va hatiye amade kirinê, dikevin ber behs û têne lêkolînê.

Di hemû radyo û televîzyonên Herema Kurdistanê da li ser destur bername têne balav kirinê. Piraniya rûpelên rojnameyên Kurd, bi lêkolîn, deng û bahsên li ser Desturê va tijê ye.

Parlamentoya Kurdistanê hazir û amade ye, daku eger pêwîst be bicîve û biryara pêwîst li ser Desturê bide.

Serokatiya Siyasiya Herêma Kurdistanê, ku piraniya partî û rêxistinên Başurê têda ci digrîn, banga gelê Kurd dikin, ku beşdarê rapirsînê bibin û dengê “erê” bidin. Bona vê armancê jî di hemu bajar û bajarokên Başura Kurdistanê û bajarên dinê, ku Kurd têda hene, komîta damezrandine.

Bi kurtî meriv dikare bêje, ku gelê me li Kurdistana Başurê bi Desturê va radizin û bi desturê va ji hew hişyar dibin, heta di xewna xwe da jî desturê dibînin. Û bi baweriya min ev yeka haqê birayên me yên Başurî ne!..

Ji ber ku piraniya mafê netewî ya Kurdan yên bingehin di Desturê da ci digrin. Her usa eger destur bê pejirandinê, rê xweş dibe, ku Kerkuk vegere ser Herêma Kurdistanê.

Wekî tê zanin di Qanuna İdare ya Katî da, xalek li ser Kerkuk hebû. Digot, statuya Kerkuk û Baxdat taybetî ne û nabê bi federasyonekê va bêne girêdanê.  Lê Reşnivîsa Destura nu da hatiye nivisîn, ku paş cî be cî kirina xala 58’a, ango paş vegera Kurd û Tirkmenên derkirî bo Kerkukê û vegera Ereban, ku dema BAASê de hatine û li Kerkuk ci û war bûne, bo şuna xwe yên berê, rapirseke tê çêkirinê û xalkê Kerkukê li ser statuya bajarê xwe biryar didin.

Ku, bi baweriya min ev yeka yek ji mezintirin deskevtiyên Serokatiya Siyasiya Herêma Kurdistanê bû, ku di proseya giftugoya Desturê da bi dest aniye.

Ne hewce ye, ku meriv behsa girîngiya Kerkukê û bandora vê bajarê li ser çarenusa gelê Kurd bike. Lê meriv dikare bêje, di rapirsê da her dengeke “erê” ya Kurd ne tenê ji bo Desturê, her usa ji bo çarenusa temamiya gelê kurd e.

Ji ber vê yekê ye, ku dijminên gelê me bi hemû hêzên xwe va hewl didin, ku dengê Kurdan li Kerkukê kêm bikin. Ji bona vê jî gelek dek û dubare çêdikin. Gelek asteng derdixin li pêşiya cî be cî kirina Xala 58’a. Bi destê poles û serbazên şovîn û nijadperest nahelin, ku Kurdên Kerkukî yên derkirî vegerine bajarên xwe. Bi soz û qewlên pûç gelek Ereb dişeynin navçeya Kerkukî daku rewş aloztir û tevlihevtir bin. Û usa xuya ye, Serokvezîrê Iraqê İbrahîm Caferî û hevalbendên wî, serkêşiya vê karên kîrêt dikin.

Bi baweriya min gotinên Mam Celal derheqa Kurdên Kerkukî, ku bajarê xwe bi cî dihelin û diçine Silêymanî, Hewlêr û bajarên dinê, herçende hişk bin jî, rast in.

Mam Celal di axaftina xwe ya dawî da, derheqa Kurdên hanê gotibû, ku “ew berjevendiya şexsî xwe li ser berjevendiya gelê Kurd digrin, ew îxanet dikin û ji wan dixwazim, ku dev jê îxanetê berdin.”

Belê, Kerkuk ne tenê yek ji xetên sor ya Kurdan e. Her usa abur, şeref û xeysiyeta me Kurdan e û parastina nirxên hanê jî erkê hemu Kurdan e.