Xazila...

Casim Rênas

15’yê meha Cotmehê, gelên Iraqê çûne ser sandoqan, daku derheqa Destura nu ya Iraqê dengê xwe bidin, gelo Desturê qebul dikin an na?

Her wekî eşkere ye piraniya rêxistinên Kurd û Şîayên Ereb dan xuya kirinê, ku piştgiriya desturê dikin û ji gel jî xwastin, ku dengê “belê” bidine Desturê.

Tê gotin, ku paş giftugoya dawî û biryara hinek guhartinên “piçûk”di Desturê da, hêjmara Erebên Sune, yên ku dengê “belê” bidine Desturê, pirtir bûye.

Bi gor bîr û hizr û lêkolîna piraniya rêxistinên Kurdî û Iraqî, niviskar, rojnamevan û pisporên siyasî, Destura nu ya Iraqê wê bê pejirandinê û bi pejirandinê jî serdemeka nu li Iraqê wê dest pêbike.

Piraniya hêzên siyasiyên Kurdistana Başurê, ku dibêjin di desturê da hemu maf û daxwaza gelê Kurd cî negirtiye û gelek xalên Desturê hene, ku dive bêne rexne kirinê, lê dîsa jî ji gel xwastin, ku dengê “belê” bidine Desturê. Û gelên Kurdistana Başurê jî bi gora wan kir û dengê “belê” dane Desturê.

Di encema rapirsinê da Destur bê pejirandinê an na, bi baweriya min 15’ê Cotmeha sala 2005, di dîroka gelê Kurd da wekî rojeke gelek girîng, wê ciye xwe bigre. Ji ber ku:

Ger destur bê pejirandine;

- Federasyona Kurdistanê, ku îradeya gelê Kurd li Başurê nişan dide û ji aliyê Parlamentoya Kurdistanê di sala 1992’an da hatibû îlan kirinê, tê çespandin, di dokumentên fermî ya dewleta Iraqê da cî digrin;

- Zimanê Kurdî dibe zimaneke resmî;

- Peşmergeyên Kurdistanê -bi navekî din jî be-, li Kurdistanê dimine û bi gor fermana Parlamentoya Kurdistanê û karbidestên Herêma Kurdistanê bizav dike.

- Rewşa Kerkuk û bajarên Kurd yên nu rizgar bûyî wekî Musil, Xaneqin, Sincar û hwd ronaktir, çareser kirina pirsgirêkên wan jî hêsantir û nêziktir dibin.

- Kurd dibe xweyiya desthilatê di warê dabeş kirin û şixulandina dewlemendiya siruştê xwe, yên bin erde û ser erde da; û gelek xalên din yên erênî...

Herwekî diyar e, bi pejirandina desturê va, deskevtiyên netewî yên Başurê, ku berhema xebata gelê Kurd e, têne parastin û çespandinê.

Eger destur neyê pejirandinê?...

Ev yeka tê vê manê, ku Kurd dixwazin di Iraqekê demokrat, federal û plural da ligel Ereb bijîn, lê belê Ereb vê yekê nexwazin, ew dijî demokrasî, pir dengî û pir rengî ne, diji federalî ne.

Rêxistinên Kurdistana Başurê gelek caran eşkere kirine, ku ji federasyonê paşgav nabin û bona parastina deskevtiyên xwe amade ne şer bikin. Ango Kurdan nexwazin vegerîne devra berê.

Her weha encema rapirsinê, ya dema hilbijartina çûyî da, ligel hilbıjartinê hatibû çêkirinê, dabû xuya kirinê, ku piraniya Kurd alîgîrê dewleta serbixwe ne.

Di zirufê usa da, ango eger Destur neyê pejirandinê, rê li ber Kurdan xweş dibe, ku dewleta xwe ya serbixwe ava bikin. Û çu kes, hêz, dewlet û saziyen navnetewî nikare Kurdên Başurê bêxe bin tohmeta “cudaxwaziyê”. Ji ber ku gelê Kurd bi pêjirandina Desturê va, amade ye di Iraqeka federal bijî, lê belê ne amade ye, ku dev jê destkevtiyên xwe berde.

An federasyon, an dewleteka serbixwe...

Ango li ber Kurdên Başurê reyeka “teng û dirêj” heye. Rê teng û dirêj e, lê belê asoya Kurdistana Başurê iro ji hemû deman ronaktir e.

Bê guman di pêkhatina vê zirufê da, bandora yekitî û yekhelwesta rêxistinên siyasiyên Kurd gelek e, meriv dikare bêje, ku berhema vê yekdengî ye. Û bona gihiştina asoyeka ronaktir berdewamiya yekitiya hanê pêwist e.

Xazila wan roja, ku hêzên siyasiyên Kurdistana Bakurê jî, ders ji birayên xwe yên Başurê bistinin û wekî wan berjewendiyên giştî yên netewî li ser berjewendiya partîtiyê bigrin û bona yekdengî û yekhelwestiyê bi fidakarî û dilsozî bêne pêş, ji bona, ku tevgera azadixwaziya Kurdistana Bakûrê peşkeve, bi hêz û geş bibe..