Serokdewletê berê yê Yugoslavya, Mîlosevîç, bi destê hukumeta îro hat girtin û hat şandin Hollandayê û li wir, li bajarê Laheyê derkete pêşîya Dadîgeha Curmkarên Şer ya Navnetewî. Eva ji bo huqûqa navnetewî serketinek bû, lê ji bo Mîlosevîç û welatê wî rewşeke trajîkomîk.. 

Mîlosevîç heya duh goya serokê partîyeke sosyalîst û dewleteke sosyalîst bû. Bi xwe, partîya wî û Yugoslavya bi rastî çiqas sosyalîst e, eva pirseke din e. Lê ew dijayetîya welatên NATO’yê himberî wî û Yugoslavyayê, bê guman ji vê nasnama sosyalîstî bû. Wan wek Yekitîya Sovyêt, Yugoslavya jî bona vê yekê perçe kirin û ji sinc yan sitrîyeke dinê li Rojhilata Ewrûpê xilas bûn. Lê Mîlosevîç û ew hukma ku wî temsîl dikir, ew jî ne tiştekî pak bû. Hukumeta wî, bi navê ”parastina yekitîya welat” gelek xirabî kir û dawîya xwe bi destê xwe anî. 

Yugoslavya dewleteke federal bû ku bi yekitîya çend gelan pêk dihat, li ser esasê wekhevîyê ava bûbû û bi raya me nimûneyeke baş bû di warê federalîyê da. Bi taybetî di dema Tîto da di navbera van gelan da ahengek baş hebû. Helbet wê demê jî daxwazên cudabûnê, ewqas xurt nebe jî carina xwe nîşan dida. Lê piştî ku di destpêka salên 1990 da sazûmana sosyalîstî li Rojhilata Ewrûpa têk çû, hingê di nav gel û netewên Yugoslavî da jî daxwaza serxwebûnê xurt bû. Di nav Hirwat, Slowen, Boşnak, Alban (Arnawût) û Makedonan da mêyla cûdabûnê xurt bû û xwe nîşan da.

Di rewşeke hanê da, du tiştên makûl hebû ku divîya bû bê kirin: Yek ew bû ku, ger li hinan neheqî hebû, divîyabû bê rast kirin, ango ew bêne razîkirin, da ku federasyon bikarebe bi dilxweşî li ser pîyan bimîne. Yan jî, ger daxwaza cudabûne xurt e, hingê ji vê daxwazê ra hurmet bê kirin, ango bi usûlê Çek û Slowakan çareyek bê dîtin, da ku ew bê şer û pevçûn ji hev cudabin.

Lê di federasyonê da hêza mezin, bi gotineke din birayê mezin, Sirb bûn û ew ji vê yekê ra razî ne bûn. Hukumeta Sirban di bin serokatîya Mîlosevîç da dijî cudabûnê derket û bi milletperestîyeke xurttir bersîva wan da. Xwast bi darê zorê vê yekitîyê bimeşîne. Ev sîyaseta şaş bû sedemê şer û pevçûnan, NATO jî têkilî karê vî welatî bû û li dawîya dawî Yuğoslavya dîsa parçe bû; lê bîlesewe ewqas xwîn rijîya, ewqas xirabî çêbû û rik û dijayetî kete navbera wan gel û milletan. Sirbîstan bi xwe jî di van şeran da ser û bin bû, zirarek mezin dît. Mîlosevîç û hevalên xwe di vî şerî da gelek curmkarî kirin, xelkê bê gune û bê sîleh kuştin û di erdê da bi komekî çal kirin. Evana curmên dijî mirovetîyê ne.

Bona vê yekê, heqê civaka navnetewî ye ku Mîlosevîç û berpirsîyarên dinê mihekeme bike, pirsa van curman ji wan bike û wan ceza bike. Li himber xirabîyên usa heqê kesî nîne ku bêje ”ev karê welatê me yê hundur in û hûn nikarin têkilbin.” Mehkemekirina Mîlosevîç di warê huqûqa navnetewî da gaveke gelek baş e û divê bibe nimûne û îbret ji bo kesên dinê jî ku xirabîyên bi vî cureyî dikin. Divê kirinên hanê ji xwedîyan ra nemîne.

Li alî dinê, di vî warî da li dinyayê curmkar ne tenê Mîlosevîç û hevalên xwe ne. Ew tiştên ku li Tirkîyê, İran û Îraqê bi Kurdan hatine kirin û hîn jî têne kirin, ji kirinên Mîlosevîç ne kêmtir in, lê qat bi qat zêdetir in. Serda jî, dema meriv rewşa Kurdan û rewşa wan gelên li Federasyona Yugoslavya bide ber hev, di navberê da ferqekî mezin heye. Ew di nav federasyonê da jî xwedî nav û nasname, xwedî sînor, al, hukumet û parlamen bûn. Zman û çanda wan serbest bû, fermî bû. Lê halê Kurdan ne hewce ye ku em bêjin, li ber çavan e û dinya alem pê dizane.

Kurd dema heqê xwe dixwazin, eza û cefa dibînin, tên girtin, tên kuştin û tên nefîkirin. Saddam dijî Kurdan heya çekên kîmyewî bi kar anî. Sazûmana Îranê bi salan e, ne ku bi tenê Kurdistana Rojhilat ser û bin dike, lê heya çend car destê xwe dirêjî Ewrûpa kir û serokên Kurdan li wir jî teror kir, kuşt. Tirkîyê jî, kirinên berê bila li wir bimîne, lê di van 20 salên dawî da dîsa welatê me ser û bin kir, 30-40 hezar însanê me kuşt û 4-5 mîlyon jî ji welatê bav û kalan derxist, nefî kir. Evana curmên windakirina gel û milletekî, ango curmên jenosîdê bûn û ne tenê dijî kurdan, lê her usa jî dijî mirovetîyê bûn. Lê pirsê van kiryaran ji Saddam, ji berpirsîyarên dewleta Îranê ya terorîst, ji berpirsîyarên dewleta Tirk; ji Demîrel, Ecevît, Çîller û yên dinê çima ne hate kirin? Ew çima nayêne bîra kesî? Çima welatên Rojava, bi taybetê endamên NATO’yê, himber ewqas xirabî û curmên mezin jî dîsa alîkarîya aborî û eskerî didin Tirkîyê?

Gelo eva ne durûtîye? Heya eva ne şirîkatîya curm e?

Lê mixabin karên dinyayê usa nin. Dostî û dijminahî, curmkarî û mazlûmî gor maf û gor rewş e!.

Di bûyera Mîlosevîç da hin tiştên din ên balkêş hene. Yek ji wan ev e ku hukumeta Yugoslavya, heya qanûnên welatê xwe da bin pîyan, bê xeberê serokdewletê îro û bê rizaya Dadîgeha Bilind ya Qanûna Esasî, Mîlosevîç girt, kir teyarê û şande Laheyê. Ji bo dolarên ku welatên rojava bidine vî welatî. Ango Mîlosevîç bi destê hukumeta Zoran Cîncîç hat firotin.

Eva ji bo welat û hukumetekê rûreşîyeke çiqas mezin e! Ger hukumeta Yugoslavyê di wê rayê da bû ku Mîlosevîç curmkar e –bi raya me curmkar e- dikaribû bê şandina Laheyê, vî karî bi xwe bike. Ango Mîlosevîç mehkeme û ceza bike. Eva bo vê hukumetê û bo vî welatî dibû serbilindîyek.

Tiştê din ê balkêş jî helwesta Mîlosevîç bû li himber mehkema Laheyê. Mîlosevîç li himber mehkemê serê xwe nizm nekir, li raweran ne gerî, lê got: ”Ez vê mehkemê nasnakim. Ev ne qanûnî ye. Ew ji bo rûsipîkirina NATO ye ku bi êrîş welatê min ser û bin kir. Bona vê jî hewce nabînim ku bi rîya awûqatan xwe biparêzim.”

Helbet, nîyet û kirinên NATO çi bibe jî, Mîlosevîç ji berpirsîyarîya kirinên xwe xilas nabe. Wî bi kirinên xwe yên xirab ev mehkeme heq kiribû. Lê, her usa jî, curmê Mîlosevîç çi dibe bila bibe, wî li himber mehkemê serê xwe nizm ne kir, xar û xûz nebû. Ew jî tiştek e. Lê hin kes nikarin ewqasî jî bikin. Hin kes li himber gelê xwe, li himber hevrêyên xwe gelek hişk in, zulimkar in; lê dema derdikevin himber mehkema dijmin xar û xûz dibin, poşmanî nîşan didin, dibêjin ”canê min bibexşînin, ezê xizmeta we bikim!..” Û dikin jî.

Ev nimûneyên han ê sosret jî me dîtin. Him jî ne li dûr, li welatê me.. Rastî tûj û tahl e, lê ev e!..