Hin bûyerên pîroz li Kurdistana Başûr:

Yekitîya Hukumetê
projeya federalî
û qanûna esasî

F. Cotkar

Van rojên dawî ji Kurdistana Başûr xeberên baş tên. Yek ji wan kar û xebata bo yekitîya hukumetê ye. Ango Partî û Yekitî li hev kirin ku du hukumetan bikin yek.

Lê bi rastî, ev biryar ne teze ye, îşê salan e. Wekî eyan e,  ji xwe di destpêkê da hukumet jî parlamen jî yek bû, herdu jî di sala 1992´yan da, piştî hilbijartina giştî ava bûbûn. Lê mixabin vê yekê tenê du salan dom kir. Di sala 1994´an da ku di navbera PDK û YNK da şer derket, parlemen jî, hukumet jî parçe bû, du hukumet û du parlamen derketin holê, yek li Erbîlê, yek li Silêmanîyê.

Ev şer û parçebûn bi salan ajot û zirarake mezin da tevgera Kurd. Meriv dikare bêje ku gelek salên zêrîn winda bûn. Li piştra ku Amêrîkanî û Îngîlîz ketin navberê, herdu alî li hev anin, îcar biryara yekitîya parlamen û hukumetê û hilbijartina giştî ya teze jî hate girtin. Mixabin, ev kar jî gelek dereng ket. Piştî hevhatinê va ye 5-6 sal derbaz bûn, lê heya nuha, herdu alîyan karîn tenê parlamenê cardin bikin yek. Hilbijartina giştî çênebû û yekitîya hukumetê jî heya îro pêk ne hat.

Lê vêcar xuya ye rewş baştir e. Ji bo yekitîya hukumetê jî herdu alîyan gavên teze avêtine. Gor agahdarîyan, Nêçîrvan Barzanî wê bibe serokwezîr, yek ji Yekitî jî wê bibe serokê parlamenê. 6 wezîr ji Partîyê, çar wezîr ji Yekitî bin...

Eva xebereke baş e, pîroz e. Em hêvî dikin ku rojekî berê ew biryar bikeve jîyanê.

Xebera duwem jî, hazirîya Partîyên Kurd û parlamena Kurd e, ji bo Federasyona Kurd û Ereb. Partîyên Kurd li ser esasê federasyonê û Qanûna Esasî li hev kirin, Parlamena Kurd jî ew qebûl kir û wek pêşnîyar da Konseya Birêvebir ya Miweqet ya Iraqê.

Kurd dixwazin federasyon bi du beşên esasî be: Beşa Kurdan û ya Ereb. Mafê hûrgelan wek Aşûrî û Tirkmenan jî wê bê naskirin.

Beşa Kurdistanê divê hemû erda kurdan bigre nav sînorê xwe. Ango Dihok, Hewlêr, Silêmanîye, Kerkûk, Dîyala, û hin navçeyên Musûlê ku piranîya xelkê wan Kurd e.

Karê parastinê bi awayekî giştî û pêvendîyên derva wê di dest hukumeta Merkezî da be. Lê wekî din, Kurd welatê xwe bi xwe îdare bikin. Ango parlamen û hukumeta heremî hilbijêrin û karên aborî, perwerdeyî, xweşî, avadanî û hwd. bi destê xwe bi rêve bibin. Her usa jî, hêza pêşmerge wek eskerê Kurdistanê bi rêz be û sînorên kurdistanê biparêze.

Payîtextê Iraqa Federal wê dîsa Bexda be. Di hukumet û parlamena merkezî da jî Kurd divê gor esasên wekhevîyê bêne temsîlkirin. Dema ji serokdewlet û serokwezîr yek Ereb be, yê din divê Kurd be.

Ereb wê ne karibin bi yek alî qanûna esasî biguhurin. Dema tiştekî usa bibe, Kurd jî qedera xwe bi serbestî tayîn bikin, ango wê bikaribin dewleta xwe ya serbixwe ava bikin.

Ev pîşnîyara han ji bo statûya federalî û ya Kurdistanê bi raya me gelekî baş e, makûl e. Em ji bo vê yekê jî birayên xwe yên Kurdistana Başûr pîroz dikin.

Helbet hin der û dor ku neyarê Kurdan in ji vî tiştî aciz bin û çiqas ji dest wqan bê, bixwazin sexte lêxinin. Berî hemûyan jî dewleta Tirk...

Tirk ji nuhava, him ji bo yekitîya hukumeta Kurd him jî bo pêşnîyara wan ji bo federalî û qanûna esasî gelek aciz in, laf û gefan dixwin. Helbet Tirk êdî baş dizanin ku nikarin pêşî li federalîyê bigrin; lê cehd dikin qe nebe federalîyeke gor dilê wan be! Ew jî bi şiklê „eyaletan“ yan jî „wîlayetan“.. Her usa jî cehd dikin ku Kerkûkê li dervayî Kurdistanê bihêlin.

Belê, Tirk ji bo ku pêşî li vê guhartinê bigrin çi ji dest wan bê wê bikin. Ji nuha va hewl didin, tesîrê li ser Amêrîkê bikin. Berekî va jî Tirkmenan, heya Ereban kiş dikin...

Tirk dikarin xirabîyên dinê jî bikin, tevlihevî derînin. Ev bûyerên dawî, ango teqandina qamyoneke bi bombe li Hewlêrê, li pêş derîyê Wezarata Hundur û êrîşa ser Serokpolêzê Kurd dîsa li Hewlêrê, gelek balkêş in. Ev bûyer piştî êlankirina yekitîya hukumetê û pêşnîyara qanûna esasî çêbûn.

Esker û tîmên Tirkan li heremê bi destê xwe û bi destê casûsên xwe dikarin van xirabîyan bikin. Bona vê yekê hebûna wan li Kurdistanê xetereke mezin e. Divê rojkî berê ew ji vir bênê derxistin.