Hukumeta Ecevît
û guhartineke perakende di qanûna esasî da

Li vê dema dawîyê yek ji babetên rojevê guhartina yek-du bendên Qanûna Esasî ye. Yek ji wan di derheqa partîyan da ye. Hukumet dixwaze girtina partîyan piçek zehmettir bike. Bona vê yekê rîya ku dîtîye ev e: Heya nuha partî bi destê Mehkemeya Qanûna Esasî bi dengê piranîyê dihatin girtin. Ango temamîya dengan 11 bû û 6 dengan têr dikir. Lê nuha hukumet dixwaze vê mîzanê bike sisêyan da duduyê dengan, ango, hingê bi kêmayî 8 deng divê ji bo girtina partîyekê.

Lê Mehkema Qanûna Esasî dijî vê guhartinê derket, got hûn destê me girê didin û li ser vê yekê hukumet jî sekinî. Ji xwe esker jî naxwaze ku ev guhartin bibe..

Derdê hukumetê ne demokrasî ye ne jî azadîya rêxistinî. Ger mabest ew bûya, hingê divîya bû di vî warî da mîzana navnetewî û hemdem ji xwe ra hilbijarta. Ango ew partîyên ku rîya terorê, yan jî ya zorê nadine pêş xwe divê neyêne girtin, ray û bernama wan çi dibe bila bibe.

Tirkîye goristana partîyan e. Di van çil salê dawî da 30 partî hatine girtin, yan bi destê Mehkemeya Qanûna Esasî, yan jî bi destê derbên eskerî.. Heya partîyên mezin ku bûne hukumet, partîya ku Mistefa Kemal avakiribû, ango CHP jî di nav da..

Sê sal berê Partîya Refahê hat girtin û serokê wê Erbakan jî, ku sîyasetvanê salan e, ji sîyasetê hat dûrxistin. Dewayê ku ji bo girtina Partîya Fazîletê vebûye, va ye 8 meh e berdewam e. Dewayê dijî HADEP’ê jî 18 meh e berdewam e.. Ev doz û dewa wek şûrê Demokles in li ser partîyan.

Lê derdê hukumetê ne ev e ku êdî rê li ber girtina partîyan bigre û dawîya vê rezîlîyê bîne. Na, ev tişt ji bo hukumetê ne xem e. Bi guhartina Qanûna Esasî amanca wê hin feydeyên rojane ne. Dema Fazîlet bê girtin hingê hilbijartineke giştî yan jî qismî wê bikeve rojeva Tirkîyê. Lê bedêla hilbijartineke teze giran e. Aborîya Tirkîyê ji xwe di tengasîyeke mezin da ye û nikare ji bin vî barî rabe. Him jî partîyên ser hukim ditirsin ku hukumet ji dest biçe..

Bona vê yekê, hukumet dixwaze roja xwe xilaske. Bona vê yekê jî hin guhartinên perakende di Qanûna Esasî da têra wê dike. Hukumet jî tucar naxwaze ku girtina partîyan, ango ew çekê di dest da bi temamî winda bike.

* * *

Tirkîye, ji bo paymalkirina heqên mirovî, eza û teda kirin, hepiskirina mirovan ji ber bîr û bawerîyên wan û hilweşandina gund û bajarên Kurdan, di Mehkema Heqên Mirovî yê Ewrûpa da gelekî mehkûm dibe. Xema Tirkîyê ji bona van mehkumîyetan ne windakirina êtibar e, lê windakirina pere ye.. Ji ber ku Tirkîye, wek ceza û bedêl gelek pere dide ku ew jî mesrefekî teze ye û roj bi roj giran dibe.

Nuha ew mesrefa teze giha wê derecê ku, Wezareta Derva ji mehkemeyan ra name şand û got dema di derheqa kesên nivîskar û rewşenbîr da biryarê didin, vê yekê bigrin ber çavan!.. Lê berî hemûyan serokên mehkemên bilind, hakim ji vê yekê gelek aciz bûn. Gotin ger hukumet ji vê yekê aciz e, çima ji me ra dibêje, bila dozê ji parlamenê bike, qanûnan biguhure. Ê me, qanûn çi dibêje em wê dikin.

Bi rastî jî usa ye. Ger Tirkîye bi cezakirina bîr û bawerîyan huqûqa navnetewî pêpes dike û ceza dixwe, bila qanûnên xwe biguhure, azadîya ramanî fireh bike wek welatên Ewrûpa. Qanûn jî bi destê parlamenê têne guhartin.

Lê tiştê xerîb, hêzên demokrat û rewşenbîr bi salan e ji hukumetê dixwazin ku astengên li pêş azadîya ramanî rake. Dibêjin ew rûreşîyek e ji bo Tirkîyê, divê jê xilas be. Her usa jî, gelek waxt e welatên Ewrûpa jî jê dixwazin. Dibêjin, ger tu dixwazî bibî endamê me, şertekî me jî ev e. Lê hukumeta Tirk qet guh nade van daxwaz û pêşnîyaran. Ew ji vê rûreşîyê ne aciz e, ji cezayên diravî aciz e! Wek çare jî, qanûnan naguhure, ji welatîyên xwe ra azadî nasnake, lê ji mehkeman dixwaze ku “dema ceza didin, vî tiştî bigrin berçav!.."

Tiştekî ecêb, hukumeta Tirk şaşo faşo bûye. Destê xwe ji qanûnên kevnare, ji cezayê, ango ji şûr û şer nabe. Lê naxwaze pere jî bide.. Çare dîsa tevdîrên perakende ne..

Lê sebebê cezayê ne tenê ev e. Ger Tirkîye naxwaze bê cezakirin û nekeve mesrefê, divê li kesî eza û teda jî neke, divê gundên Kurdan jî hilneweşîne, divê neheqîyê li kesî neke û curmkarî neke.

Lê destê berpirsîyarên Tirk ji van tiştan nabe. Xûyê van merivan usa ye. Gotinê pêşîyan e: Heya can dernekeve xûy dernakeve!..

Demokrasî ne xema wan e. Ew hînî Qanûna Esasî ya 1982, ango fermana generalan û kirasê dînan bûne. Bo guhartina wê û çêkirina qanûneke teze dil nakin û xebat nakin. Herçî ku navê wan û cilê wan sîvîl e jî, serê wan eskerî ye, ço ji dest bernadin..