Konferansa 4. ya Partîya Sosyalîst a Kurdistan li Derwelat di serê vê mehê da (Çileyê Pêşîn 2002) kombû. Civînê sê rojan ajot, pirsên rojevê hatin qisekirin, biryar hatin girtin û beyaneke dawî hate weşandin.

Konferansa Pêşîn ya PSK di payîza sala 1989 kom bûbû. Hingê di tevgara sosyalîst a dinyayê da guhartinên mezin çêdibûn. Konferansa Duwemîn di Gulana sala 1992 da çêbû û berî Kongra 3. li ser guhartinên bernama partîyê û yên îdeolojîk sekinî. Konferansa Sêwemîn jî di Çirîya Paşîn a sala 1994 da çêbû.

Ev hersê konferans jî di demên mihîm da çêbûn, li ser guhartinên sîyasî yên mihîm sekinîn, sîyaseta partîyê teze û zelal kirin û bi vî awayî di jîyana partîyê da roleke baş lîstin.

Ev konferansa dawî ya 4. jî dîsa di demeke hanê da çêbû ku li dinyayê û li welat guhartinên gelek mezin cî digrin. Di rojeva Konferansê da ew êrîşa 11 İlonê ya sala par li ser Bircên Cêwî yên New Yorkê û guhartinên piştî wê, Rewşa teze li Kurdistanê û İraqê, Pêvendîyên Tirkîyê bi Yekitîya Ewrûpa ra û kar û xebata partîya me di van sê salên dawî da hebûn.

Konferansê li ser van babetan û li ser sîyaseta partîya me di derheqa wan da sekinî, sîyaseta partîyê rast dît û beyaneke dawî derxist. Beyan di rûpela înternetê ya PSK da bi Tirkî cî girtîye. Her usa jî bi zmanên Almanî û İngilîzî jî wê derkeve. Me, her usa jî, hin beşên beyanê vegerande Kurmancî ji bo xwendevanên me yên ku bi Tirkî nizanin. Di beyanê da usa tê gotin:

Terorîstî xirab e lê berxwedanên dijî zulmê û şerên rizgarîyê heq in.

Di beyanê da tê gotin ku, “PSK, bi çi armancî û bi destê kê dibe bila bibe, kiryarên terorîstî mehkûm dike, ku zirarê didine jîyana mirovên masûm. Her usa jî divê mirov kiryarên terorîstî û berxwedana dijî zulmê û şerên rizgarîyê wek hev nîşan nede.

Terorîstî ne tenê berhemê hin rêxistinan e ku zor û şîddet ji xwe ra wek rê olaxê esasî hilbijartine û ji bo ku bighîjine armanca xwe her tiştî meşrû dibînin. Di dinyayê da gelek dewlet jî, ji bo parastina dezgeyê xwe yê neheq, ji bo zêrandin û statukoyê, her texlît zor û zulmê ji xwe ra heq dibînin û metodên terorîstî bi kar tînin. Di dema borî da evtişt gelek çêbûye û hîn jî dibe. Heya tiştê ku dibe sebep, kesan û rêxistinan dike rîya terorîstîyê jî ev zulm û neheqîya dewletan bi xwe ye.

Sîstema heyî li dinyayê gor dadîyê nameşe. Yên xurt ya xwe dikin û vê yekê ji xwe ra wek heq dibînin. Di warê navnetewî da kar û xebateke baş tune ku çare ji feqîrî, birçîtî, nezanî û nexweşîyan ra bibîne û pêşî li felaketên mezin wek xelayîyê bigre. Li gelek cîyê dinyayê sazûmanên zordest û kesên dîktator gor kêfa dilê xwe mafên mirovan û gelan pêpes dikin û ji vê yekê ra ne Rêxistina Milletên Yekbûyî (UNO), ne jî rêxistinên dinê yên navnetewî dengekî xurt derdixin. Rewşa milletê Kurd bi çil mîlyon nifûs li ber çavan e, ku welatê xwe hatîye parçekirin û dagirtin û ji hemû mafên netewî û mirovî bêpar e. Dagirker li ser me zulmeke bêperwa bi rêva dibin û dixwazin me wek milletekî ji rûyê alemê winda bikin.

Divê ji bîra kesî neçe ku, El Qaîde û gelek rêxistinên wek wê jî, ku îro di welatên İslamî da peyda bûne û xirabîyê dikin, ew jî dîsa berhemê wan dewletan in, ku xwestin bi destê wan şerê sîstema sosyalîst bikin û wan li van welatan dijî hêzên çep û demokratîk bi kar bînin.

Ger mirov dixwaze li vê dinyayê pêşîya terorîstîyê bigre, rîya wê ne ev e ku derkeve nêçîra kelmêşan di gol û hezazan da. Divê hezaz bêne zuwakirin. Hezaz jî ew dezgeyê zulm û zêrandinê ye ku berî herkesî bi destê dewletên xurt û bêperwa bi rêva diçe. Di vê Sedsala 21 da jî hîn li dinyayê di pêvendîyên navnetewî da bêdadî, egoîstî û neheqî gelek xurt e.

Dinya bi rastî jî hewcadarê dezgeyekî teze ye. Lê ew dezge divê ne gor kêfa xurtan be, divê di xizmeta mirovetîyê da be. Divê dewletên mezin ji bo zêdetir çek û rext kar û xebat nekin, lê xwe bidin ber karê nehiştina feqîrî, bettalî û nezanîyê li dinyayê, pêşî li nexweşîyan û felaketên wek lehî û xelayîyê bigrin, alîkarê xelk û milletên muhtac bin, ji bo xweşî û rehetîya hemû mirovetîyê xwe biwestînin.

Ne tenê sazûmana Saddam, lê divê hemû dewlet xwe ji sîlahan paqij bikin.

Ne tenê dijî Saddam, divê dijî hemû zordestan bê derketin.

Perê ku diçe ji bo çekên Kîmyewî, bayolojîk û nuklerî, perê ku diçe tank û topan û balafir û fuzeyên şer, bila ji bo çareserkirina pirsgirêkên bi sedmîlyaran kesê muhtac li dinyayê, ji bo projeyên aborî û civakî bêne xerckirin.

Di dinyaya me da şer û dijayetî bi vî şiklî dighê dawî û aşitî ava dibe. Hingê globalîzm bi ser dikeve, dinya ji bo herkesî xweş dibe, dibe mala hemû mirovan.

Li İraqê bila sazûmaneke demokrat û federal avabe.

Konferansê, hazirîya Dewleta Yekbûyî yê Amêrîka (DYA) ji bo êrîşekê bibe ser İraqê da ber çavê xwe û tesîra wê bi taybetî li ser Kurdistana Başûr çi be, li ser sekinî.

Li İraqê sazûmana Baasî di bin serokatîya Saddam Husên da bi salan e sîyaseteke şovîn û êrîşger bi rêva dibe. Saddam bi salan heq û azadîyên Kurdan nas nekir û bo pelixandina berxwedana Kurdan şer kir, Kurdistan ser û bin kir, hilweşand, heya çekê kîmyewî bi kar anî û gelê me qir kir û sirgûn kir. Piştî wê dijî İranê şer derxist û heyşt salan şer kir, Piştî wê jî Kuweyt dagir kir û bû sebebê Şerê Kendavê. Ji kiryarên vê sazûmana har û hov zirara herî mezin gelên İraqê, Kurdan û Ereban û yên dinê dîtin.

Bona vê yekê, ruxandina vê sazûmana hov gelek baş dibe. Divê ew biçe û li cî sazîyeke demokrat û federal avabe. Divê berpirsîyarên vê sazûmana hov, Saddam û yên dinê, hisêbê kiryarên xwe bidin. Heya ev kar gelek dereng maye û divîyabû zûva bibe. Partîya me bo vê yekê piştgirîya muxalefeta İraqê û hêzên navnetewî dike, ku ev armanc dane pêş xwe.

Lê di mesela şer da hin tirs û xem jî heye. Bi taybetî xelkê sîwîl û bêgune yê İraqê û xelkê Kurdistanê dikare zirareke mezin bibîne. Tirkîye jî ji nuha va xwe hazir dike ku bi leşkerê xwe bikeve Kurdistana Başûr û dagre. Dibêje “Ezê pêşî li avabûna dewleta Kurd bigrim.” Lê ev gotin mane ye. Dewleta Tirk dixwaze heq û mafên heyî, heya otonomîyê jî ji dest Kurdên Başûr bigre û wan jî wek yên bakûr bindest bike.

Em dixwazin ku pêşî li ber êrîşgerîya Tirkîyê bê girtin. Bila ew ji helwesteke han dûr bisekine, tilîya xwe neke nav karên İraqê û Kurdistana Başûr. Em gazî hemû Kurdên welatparêz û Tirkên demokrat û aşitîxwaz dikin ku dijî êrîşgerîya Tirkîyê derkevin, rê nedinê.

Konferansa me gelek kêfxweş e ji bûyerên dawî ku li Kurdistana Başûr cî girtin, ji xweşbûna pêvendîyên herdu partîyên mezin, PDK û YNK, ji yekbûna parlamena netewî careke din û despêkirina karê wê li bajarê Hewlêrê. Em hêvî dikin ku ew nêzikbûn û pêvendîyên baş her bimîne, hukumet jî careke din bibe yek û hilbijartinên giştî rojkî berê çêbin.

İslam û demokratî li hev tê.

Partîya me dixwaze ku Tirkîye bibe endamê Yekitîya Ewrûpa (YE), bi şertê ku hemû “Krîterên Kopenhagê” bi cî bîne, ango di warê demokratî û çareserkirina pirsa Kurd da gavên xurt bavêje.

Hin kes li Ewrûpa, YE wek kûlûbeke (klub) Xaçparêz dibînin û dibêjin wek welateki İslamî cîyê Tirkîyê tê da nîne. Em ne di vê rayê da ne. Ji bo endametîya YE tiştê mihîm ne ol e, heya ne jî rewşa cografî ye, tiştê mihîm normên Ewrûpî ne; ango azadîya bîr-bawerî, demokratî, pirdengî û pirrengî, tolerans û hwd…

Bi raya me, İslam û demokratî bi hevra dibe. Divê em ji bîr nekin ku alema Xaçparêzî jî waxtekî gelek şundamayî bû, ji demokratîyê, ji azadîya bîr û bawerî bêpar bû, di bin zulm û zulmeta engîzîsyonê da dijî, jin bi cazûtî gunekar dikir û dişewitand. Alema Xaçparêzî, piştî bayê reform û ronesansê, piştî gelek şer û pevçûnên olî, sinifî û netewî guharî û hat giha rojên îro. Alema İslamê jî dikare biguhure, xwe teze bike û li van welatan jî demokratî cîyê xwe bigre, bibe adet û usûlê jîyanê. Ne ecêb e ku di van çend dehsalên pêşîya me da xelkên İslam jî guhartinên mezin derbaz bikin, ji dîktatorîyan, ji sazûmanên zordest û kevneperest, ji bend û zincîrên ku bîr û bawerîyên wan girê didin xwe xilaskin û tevî karwanê bajarvanîya hemdem bibin.

Bi raya me, alema İslamî di şêmûga guhartineke han da ye. Tirkîye dikare di vî warî da bibe pêşeng. Lê bona vê yekê divê him di warê olî da reformekê pêk bîne ku bikare îslam û demokratîyê li hev bîne, him jî xwe ji bend û qeydên Kemalîzmê xilas bike. Kemalîzm bi salan e dixwaze civakê bike qalibekî, pirdengî û pirrengîyê qebûl nake û bûye asteng li pêşîya demokratî û her texlît guhartin û pêşveçûnê.

Em dixwazin ku Tirkîye van guhartinan pêk bîne, bibe welatekî demokrat û aştîxwaz, her usa jî bo çareserkirina pirsa Kurd gavên xurt bavêje, ku şertê aşitîyê ev e.

Lê Tirkîyê ji roja namzetîyê vir da –ku di Çileyê Pêşîn ya sala 1999 da dest pê kir û ji wê vir da sê sal derbaz bûn- ji bo cîanîna Krîterên Kopenhagê tu tişt ne kir, tu gavekî berbiçav ne avêt, lê xwast xelkê bixapîne, nîşande wekî gav avêtîye. Tirkîyê sazûmana xwe ya zordest parast û dixwaze bi vî halî jî bibe endamê YE.

Li Tirkîyê eza û teda berdewam e. Dîsa xelk ji ber bîr û bawerîyên xwe tên girtin û tên cezakirin. Di nav van kesan da gelek jî nivîskar in, mamoste ne û parêzgerên mafên mirovan in.

Li girtîgehan rewşa xirab û mirin berdewam e.

İro jî partî dîsa têne girtin; di vî warî da tu guhartin nebû.

Sazîya Ewleyî ya Netewî (MGK) ku ji ser parlamen û hukumetê ra ye û tê da gotina generalan derbaz dibe, îro jî berdewam e. Di vî warî da jî tu guhartin nebû.

İro jî rê nadin ku pirsa Kurd bi serbestî bê qisekirin. Ew tiştê ku dibêjin bi zmanê Kurdî perwerdegarî û weşana radyo û TV serbest bûye, derew e. Tiştê ku hat kirin sosret e, wek xapandin e.

Bi zmanê Kurdî heqê perwerdegarî ne dan. Tenê heqê “qursên taybetî” naskirin. Ango îro şunda jî bi zmanê 20 milyon Kurd tu mekteb venabe. Li pêş van qursan jî hezar asteng danîne, ewê bibin nebin ne xuya ye. Heya nuha qursek venebûye.

Ji bo weşana TV jî usa ye. Kanalên şexsî bi zmanê Kurdî dîsa qedexe ne. Di kanalên dewletê da jî nîyet ev e ku rojê 15-20 deqqe, yan jî hefteyî saetek-du saet bi Kurdî weşan bibe. Ew jî hîn ne bûye, bibe nebe ne xuyayî ye..

Eva ne naskirina mafên çandî ye ji bo Kurdan, lê wek henek e, wek li kurdan heqeret e.

Îro li Tirkîyê û li dervayî Tirkîyê gelek kes dibêjin, Tirkîyê reformên bi cesaret kirin, mafên çandî yên Kurdan nas kir û pirsa Kurd çareser kir! Hin kes bi zaneyî van derewan dikin, hin kes jî dibe ku bi nezanî, bawer dikin. Konferansa me mirovên nîyetpak di vî warî da hişyar dike, bala wan dikişîne ku ev gotin ne rast e, vir û derew e.

Em 20 mîlyon Kurdê Kurdistana Bakûr û Tirkîyê hîn ne bûne xwedîyê tu mafên çandî, îdarî û sîyasî. Dewlet û hukumeta Tirk di vî warî da nîyeteke xwe yê han jî tune ku heqê me nasbike û bide. Ew zordestîya nedîtî li ser me wek berê berdewam e. Di sazûmana Tirkîyê ya şovîn û nijadperest da tu guhartin çênebûye.

Serda jî, pirsa Kurd ne pirseke usa piçûk e ku di çarçûva heqên çandî da çareser be. Kurd ne hindikahî ne. Welatê me yê parçebûyî qasî Fransê ye û temamîya milletê me yê çar parçeyan digihîje 40 mîlyonî. Em yek ji milletên Rojhilata Navîn yên herî mezin in. Çareserîya vê pirsê bi naskirina heqê çarenûsî dibe. Bi raya partîya me, di rewşên îroyîn da ev pirs, di çarçuva dewletên heyî da bi şiklê federasyonê û li ser esasê wekhevîyê dikare çareser be. Partîya me ji destpêkê vir da çareserîyeke han qebûl dike û ji bo Kurdistana Bakûr dixwaze.

Ew dewleta Tirk ku ji bo 100 hezar Tirkê Qibrisê hîn federasyonê jî kêm dibîne û konfederasyonê dixwaze, çima ji bo 20 mîlyon Kurdê Kurdistana Bakûr vî heqî nas nake û ewqas ber xwe dide?.

Tirkîye bi rastî dewleteke laîk jî nîne. Ne tenê ji ber zordestîya li ser hin keçên Zanîngehê ku nahêlin serê xwe bigrin, lê ew xwendina  dînî ya îcbarî li mekteban û ew “Teşkîlata Dîyanetê” bi hezaran karmendê xwe nîşan dide ku destê dewletê di karê ol da ye û dixwaze warê dîyanetê gor dil û daxwaza xwe bi rêz bike.

Em ne razî ne ku Tirkîye bi vî halî bibe endamê YE. Tirkîye him naxwaze bibe welatekî demokrat, him pirsa Kurd çareser nake, him jî dema derîyê Yekitîya Ewrûpa li pêş venabe bi hêrs dikeve, Ewrûpîyan gunekar dike. Eva helwesteke komîk e, sêyr e.

Ger Tirkîyê îro li ber derîyê Yekitîya Ewrûpa sekinîye û derî jê ra venabe, ne ji ber ku piranîya xelkê xwe misilman e, yan jî di cografîya Rojhilata Navîn da cî digre, lê sebep ev rewş û helwest e ku bi demokratîyê ra, bi Ewrûpa ra li hev nayê. Li vî welatî gelek kes, berî hemûyan jî burokrasî, bi taybetî leşker, endametîya YE naxwazin. Ji ber ku ew ji windakirina îmtîyazên xwe yên aborî, sîyasî û civakî ditirsin, ji windakirina îdeolojîya xwe ya şovîn û nijadperest ditirsin.

Di beyanê da li ser hilbijartina dawî jî tê sekinandin û tê gotin ku ev hilbijartina giştî ya  3’yê Çirîya Paşîn jî wek yên berê ne demokratîk bû, bi taybetî ji bo Kurdan, lê dîsa jî xelkê acizîya xwe ji partî û serokên berê ra nîşan da, Ecewît û gelek kesên dinê li der parlamenê man.

Konferans ji hukumeta teze dixwaze ku bi cesaret gavan bavêje ji bo demokratî û guhartinê, berî hemûyan jî qanûna esasî ya teze çêke. Şertên Kopenhagê bi rastî bi cî bîne, ji bo çareserkirina pirsa Kurd gavên xurt bavêje. Ger ew tiştên baş bike, emê alîkarîya wê bikin.

Di beyana Konferansê da her usa jî li ser yekitîya hêzên welatparêz tê sekinandin. Tê gotin ku, piştî ku Ocalan hat girtin û sîyaseta PKK guharî, Tirkîyê xwest hemû Kurdan teslîm bigre û tevgera Kurd vemirîne. Di vê qonaxê da Partîya Sosyalîst a Kurdistan baş ber xwe da, bi weşan, bi civîn, bi çalakî gel di derheqa lîstik û dafikên dewleta Tirk da hişyar kir û jê ra rê nîşan da.

Ji bo yekitîya hêzên welatparêz li hundur û der welat karekî baş hate kirin. Li hundur welat gelek Kurdên welatparêz ji sîyaset û dorhêlên cure cure hatin ba hev û HAK-PAR avakirin. Li der welat jî İnîsîyatîfên Kurdên Ewrûpa, yekitîya komeleyên demokrat li çarçûwa Ewrûpa, DEM-KURD avabûn. Piştra jî PNK (Platforma Netewî ya Kurdistanê- platforma partîyên sîyasî), DEM-KURD û İnîsîyatîf hatin ba hev û Platforma Kurdên Ewrûpa  (PLATFORM) avakirin.

Konferans vê yekê wek gaveke girîng, bûyereke pîroz dinirxîne û dibêje:

”Ev gav çiqas mihîm be jî, hîn destpêk e. Divê yekitî her bajo û bê xurtkirin. Di warê çalakîyan da, di karên dîplomatîk da berheman bide û hêvî bide gel, xelkê li dor xwe kom bike.”

Konferans, her usa jî gazî Kurdên der welat dike ku ji bo avakirina sazîyên çandî li der welat, bi taybetî ji bo têlevîzyoneke teze mil bidin hev.

28 salê PSK pîroz be!

Li dawîya beyanê usa tê gotin:

”Serê sala pêşîyê (2003) PSK 28 salê xwe temam dike. Konferansa PSK ya Dervayî Welat ya 4. Hemû heval û hogiran, dostên partîyê pîroz dike ku para wan di vî karê pîroz da heye, karê partîyê 28 sal û bê westan bi rêva birine û gihandine îro.

Bijî Partîya Sosyalîst a Kurdistan!

Bijî berxwedana me ji bo azadî, demokratî û sosyalîzmê!”

9 Çileyê Pêşîn, 2002