Di meha çšyî da ji bo pirsa Kurd bšyera herî mihîm, Beyana Stokholmê bš ku bi terefê 104 rewşenbîran hatibš îmzakirin. Lê ne çapemenîya Tirkan, ne jî ya PKK cî ne da vê beyanê. Ev yek çi nîşan dide? Gelo ev beyan bê qîmet bš?. Na, lê maneyeke vê bêdengîyê heye.

Dewleta Tirk ew bîst sal e ku, tevgera Kurd wek PKK bi nav dike û wek bûyereke terorê nîşan dide, dixwaze bi vî awayî vê tevgerê di warê netewî š navnetewî da bê êtibar bike, bê pişt š bê alîkarî bihêle. Dewleta Tirk her usa jî dixwaze hebšn š kar-xebata rêxistinên dinê veşêre. Dewleta Tirk di dema borî da propaganda PKK bi destê xwe kir, lê rê ne da ku dengê hêzên dinê bê bihîstin. Heya gelek kar š bar š çalakîyên wan wek yê PKK nîşan da, ew jî wek ìhevalbendên PKKî bi nav kirin. Nuha jî rewş ne guharîye.

Dewleta Tirk piştî ku Ocalan bi dest xist, ew kire xizmeta xwe š nuha dixwaze bi destê wî š bi destê PKK bi tevayîya tevgera Kurd ra rê nîşande, bona vê yekê, pêvendîyên mehkšmê İmrayîyê bi çapemenî ra serbest hiştîye. Ew her roj di manşet š ekranên medyaya Tirkan da ye. Bi rîya Awšqatên xwe her roj mesajan dişîne. Ji wir PKK îdare dike š dixwaze tevgera Kurd bi tevayî bike xizmeta Dewleta Tirk. Her usa jî, mesajên Ocalan her roj li ekranên Medya-TV û di rûpelên Ozgur Polîtîka da yeÖ

Tu sebep tune ku Dewleta Tirk vê pêvendîyê qut bike. Mesajên Ocalan gor dilê dewletê ne. Ew bi rastî mesajê dewletê bi xwe ne..

 Lê dewleta Tirk li himber dengên cuda, ku mafên milletê Kurd diparêzin tucar usa dilfireh nine. Dijî wan ji berê jî hişktir e š tu firsendê nade wan. Ev sazšmana kevneperest tu rê š mecal nade wan kovar š rojnameyan, kitêb š kasetan ku bi destê welatparêzên kurd derdikevin. Ew qedexe ne! Rojname û têlevîzyonên Tirkîyê jî nikarin bi Kurdên welatparêz ra hevpeywînekê bikin, raya wan bipirsin û bidin bihîstin.

Medyaya Tirkan di vî warî da temekirî ye. Ew jî bi sadiqî gora sansûrê dike.

Di van rojana di medyaya Tirkan da gelek behsa 20 rojnamevanê ajan tê kirin. Bê guman ev xeber rast e. Em jî bi salan e ku vî tiştî dibêjin. Lê gelo hemš 20 kes in?. Medyaya Tirkan ji xwe bi tevayî ne di xizmeta MİTêê š Genelkšrmayê da ye? Ew ji xwe bi dil û can gora sansûrê nake?..

Gelo ev medya ne "medyaya Memetçîk" e?..

 Ev sîyaseta han, tevî pêvajoya İmralîyê, her usa jî bš malê medyaya PKK. Ev medya jî, êdî di xizmeta dewleta Tirk da ye, bo xêr š xweşîya vê dewletê kardike, ku tevî axaftina Apo li mehkema İmralîyê, di şevekê da bš demokrat!..

Bona vê yekê, tevî medyaya Tirk, ya PKKêê jî di derheqa Beyana Stokholmê da bêdeng e.

 Helbet, Dewleta Tirk baş dizane ku tevgera Kurd bi PKK xilas nabe. Dizane ku PKK tucar bi rastî temsîla tevgera Kurd ne kirîye š tim di rêyeke şaş da meşîyaye. Piştî pêvajoya İmralî jî, ku Ocalan š partîya wî teslîm bš š ršyê PKK bi tevayî eşkere bš, dewleta Tirk dibîne š jê ditirse ku, gelek Kurd, bi vê sîyasetê ne razîne š nerazîbšna xwe bi gelek awayan nîşan didin, li alternatîfeke teze digerin.

 Civîn š Beyana Stokholmê yek ji wan e. 104 rewşenbîrên Kurd bi dengekî bilind eşkere kirin ku pirsa Kurd ne wekî gotina Dewleta Tirk š ya PKK ye, ew pirseke netewî ye š tenê bi rîya bi karanîna heqê çarenšsî çareser dibe.

104 rewşenbîrên Kurd xetekî qalin kişandin di navbera xwe š navbera sîyaseta Dewleta Tirk š dšvikên wê š gazî hemš hêzên welatparêz kirin ku ew jî helwesteke hanê bigrin.

Ev helwesteke zelal š hêja ye. Meriv baş tê dighê çima medyaya Tirk š ya PKK li himber vê helwestê ewqas bêdeng e. Ew ji dengê rastîyê ditirsin.

 Divê tevgera Kurd a welatparêz ji vê yekê derseke baş bistîne. Divê bo eşkerekirina rastîyê di nav gel da kar š xebata xwe bi xurtî bimeşîne. Divê xwe ji şaşîyan biparêze, zora sistî š bêhevîbšnê bibe š dereng nemîne, çiqas ji dest tê kar û xebat bike, da ku xelkê Kurd di rêyeke rast da bi rêz bike.

 Dahatšya tevgera Kurd bi netîca vê kar š xebatê ra girêdayî ye. Divê her kurdekî welatparêz š rewşenbîr vê yekê bizane š gor wê bike. Divê ew zora bîr š bawerîyên teng bibin, bi dš tiştê piçšk nekevin, wek merivên berpirsîyar bikin š hêzên xwe yek bikin li ser xeteke rast.

Beyana Stokholmê nimšneyeke baş e. Divê em vî dengî li nav welat š der welat, li her derê belav š geş bikin.

* * *

 Me di şiroveya Adarê da behsa guhartina qanšna bingehîn kiribš ji bona guhartina dema serokkomarîyê. Dengdana pêşîn di dawîya adarê da bšbš š bo guhartinê têr ne kiribš. Dengdana duwem di 5êê Nîsanê da çêbû û dîsa wek daxwaza hukumetê ne bû. Ew formûla 5+5 ne hate qebûlkirin.

 Parlamena Tirk qanšna bingehîn ji bo xatirê Silêman Demirel ne guhart š bi vî awayî dibe ku cara pêşîn tiştekî baş kir!

Bi vî awayî hewesa Silo ji bo dirêjkirina serokkomarîyê pênc sala dinê di dilê wî da ma. Merema dilê Eco jî ne bš, ku bi mehan e bi navê îstîkrarê bi vî karî mijšl bš. Piştî vê divîyabš ji serokwezîrîyê vekişe. Lê ev tişt di welatên demokrat da dibin, ne di demokratîyên sexte wek yê Tirkîyê da.

Piştî vê, ew tirs š xofa eco jî çênebš. Ango bi çšna Demirel qiyamet pêk ne hat. Sazšmana Tirkîyê ya çepeçšlkî dîsa li ser pîyan e; tevî ewqas zulm, teda, derew, dizî š talan, tevî buhayî, bettalî š enflasyona xwe dîsa berdewam e š tu tişt pê ne hatîye!..

* * *

 Di meha Nîsanê da di rojewa Tirkîyê da du tişt hebšn: hilbijartina serokkomarê teze š maça Galatasaray š Leedsê! Heya maç kete pêşîya hilbijartina serokkomarîyê. Tirkan hemš derdê xwe ji bîra kirin š ketin derdê vê lîstikê. Cara pêşîn bš ku taximeke Tirkan di fînala kšpeya UEFA da dilîst. Tirk wekî bi tevayî dîn bšn. Baş bš ku Galatasaray bi ser ket. Ne usa wê çi biqewimîya xwedê zane. Dibe ku Tirkan bi hêrsa windakirinê şerê İngiliz derdixistin, dibe ku başšra Qibrisê jî dadigirtin!.. Ango, ev netîce ji bo aşitîya dinyayê baş bš!

Lê dîsa jî xeter bi tevayî derbaz ne bûye. Di 17êê Gulanê da Galatasaray li kopenhagê bi Arsenalê ra fînalê wê bilîze. Kes nizane ew maç çi bîne serê Tirkan û serê dinyayê!..

 Dibêjin futbol kişfeke ecêb e ku hêz š quweta xelkê vala dike, wan mijšl dike š bi vî awayî xizmeta sazšmanên kevnare dike. Sazšmana Tirk jî xuya ye vê yekê dizane š zor daye futbolê. Li welat karxane, nexweşxane š mekteban venake, lê li her derê zor daye meydanên futbolê. Piştî derba eskerî ya sala 1980, li Kurdistanê xasima cîyê usa çêkirin. Bi vî awayî xwestin Kurdê me bi dš topeke gilower bibezînin ku hudurê wê bi hewa tijî ye. Ango xwestin Kurdan bi tiştên vik š vala mijšl bikinÖ

Helbet vê sîyasetê berhemên xwe dan. Gelek xortên Kurd ku berê digotin "bijî Kurdistan!" nuha bûne fanatîkên futbolê, amîgoyên quluban û dibêjin "bijî Galatasaray!.."

 Lê dewleta Tirk xuya ye dozaja ìdermanî zêde daye ku, tiştên ne li hisêb jî çêbšn. Fanatîk gelek teşqele derdixin š serî diêşînin. Li çarkoşeyê Tirkîyê š Kurdistanê di maçan da š piştî wê şer çêdibin, gelek caran meydana lîstikê š kšçe-kolanên bajaran tevî hev dibe, kêr š şeşar bi kar tên š xwîn dirije, cinaze radibin. Fanatîk li hev dixin, li lîstikvanan dixin, li xelkê bêgune dixin. Cîyê kêfê tirs çêdibe..

 Eva jî berhemeke sîyaseta dewleta Tirk a şaş e. Ew sîyaseta zor š terorê, ew şerê Kurdan a panzdeh salan Tirkîye kir civateke usa şerršt. Li kšçe š kolanan, li mapisxanan, li mehkeman, li meydanên futbolê, li mekteban heya li mizgeftan şer heye..

Holîganên, ango serserîyên xelkê bîra š şeravê vedixwin, caman dişkînin, zirarê didin derdora xwe, lê kesî nakujin. Lê yên Tirkan ñgor edet š usšlên bav š kalên xwe- kêr, şeşar š qumbeleyan bi kar tînin š bi dš xwe cinazeyan dihêlin!.. Serda jî medyaya Tirkan ji wan ra xwedî derdikeve. Meha çšyî ku li İstembolê berî maça Galatasaray š Leedsê du İngîliz hatine kuştin, rojnameke Tirkan di manşetên xwe da usa nivîsand:

"Vira Tirkîye ye, em li merivan usa dikin!.."

Serokê polêz jî gunekarî kire stšyê İngilizan û got:

"Wan xortê me aciz kirine!.."

* * *

Em bêne ser mesela hilbijartina serokkomarê teze: Piştî ku formula 5+5 ji parlamenê derbaz ne bš, xuya bš ku dinya ne helişî, krîz tişt jî derneket! Ango Eco bîlesewe ewqas şemate kir š çavê xelkê tirsand. Hat dîtin ku zehmet e ji bo serokkomarîyê li ser yekî parlamenter li hev bên, vêcar çavê xwe li derî parlamenê gerandin š li ser namzetîya Serokê Mehkema Anayasê (Qanšna Bingehîn), Ahmet Necdet Sezer li hev kirin. Dîsa jî Sezer di herdu dengdana pêşîn da têr ray nestand, ku divîya bû 2/3êyê dengan (361 heb) bistîne; lê di dengdana sisêyan da ñku piranîya dengan (276 heb) têr dikir- hat hilbijartin û bû serokkomarê 10.

Sezer di sîyasetê da ne xwedî tecrube ye. Meriv dikare vê yekê wek kêmasî bibîne. Lê li alî din, meriv dikare vê yekê ji bo wî wek awantaj jî binirxîne, ji ber ku neketîye sîyaseta vî welatî, ku wek herî ye š merivan dejenere dike! Sezer, di salên çšyî da, wek serokê Mehkema Qanšna Bingehîn gotinên baş kirin. Wî got cezakirina ray š raman karekî xirab e š şerm e bo Tirkîyê. Sezer jî Qanšna Bingehîn a heyî rexne kir š got divê gelek tiştên wê bê guhartin, sînorên demokratîyê fireh be. Her usa jî, roja ku wek namzet hat nîşandan, got selahîyetên serokkomar gelek zêde ne š ew destdirêjîya heqê parlamenê ye. Lê em nizanin Sezer di dema serokkomarîyê da jî vê xeta baş dikare biparêze, yan na. Helbet parastina vê helwasta baş di rewşa Tirkîyê ya xirab da gelek zehmet e, lê ne bê îmkan e. Namzetîya Tirkîyê ji bo Yekitîya Ewršpa jî rê dide vî tiştî. Sezer dikare di rewşeke hanê da di warê demokratîyê š guhartinê da roleke baş bilîze. Ger usa bike, êtibara xwe jî wê bilind be.