Şiroveya Mehê

Tebax 2000

Tiştê ku ji Tirkîyê ra Lazim e..

Ecevît, hema hema nêvîyê salê yê pêşîn bi mesela hilbijartina serkokkomarê teze derbaz kir û hukumeta xwe, parlemen û xelk bi vî karî mijûl kir. Wî ji bo hilbijartina Demirel careke din, xwest qanûna bingehîn biguhure, bo vê yekê zor da ser meclîsê, got ger Demirel nebe serêşîyeke mezin wê çêbe.. Lê li dawîyê wek gotina wî ne bû, bi çûna Demirel qeyamet jî çênebû. Bê qeza û bela serokkomarekî teze hat hilbijartin û wî dest bi kar kir.

Ecevît nuha jî welat bi destûrekê (biryara hukumetê di hukmê qanûnê da) mijûl dike û usa xuya ye ku nîvê salê yê dawî jî bi vê yekê derbaz be..

Ecevît efendî û şirîkên wî dixwazin bi rîya vê destûrê karmendên dewletê (memûran) bi rehetî ji kar bavêjin û Eco dibêje, bê vê destûrê tucar nabe! Gor wî, cudaxwaz (Kurdperwer) û kevneperestan (olperwer) bûne memûrê dewletê û nikarin wan bavêjin. Ger destûr rojkî berê dernekeve ev sazûmana bimbarek di xetereke mezin da ye!.

Lê nayê bîra Eco ku, li vî welatî kevneperestê herî mezin bi xwe ye. Ji ber ku, kevneperestî ne olperwerî ye. Kevneperest ew kes in ku dibin asteng li ber rîya peşveçûnê û guhartinê.

Tu bêje hema hemû huqûqnasên mezin ên vî welatî raya xwe eşkere kirin û gotin ku ev destûr heya li qanûna bingehîn a faşî ya 12 İlonê jî nayê. Bo guhartineke han qanûneke teze divê û ew jî karê parlamenê ye, bi biryara hukumetê nabe. Serokkomar Sezer jî, ku huqûqnasekî bijarte ye û bi salan serokatîya mehkema bilind (Mehkema Qanûna Bingehîn) kirîye, bi vê qeneetê ev destûr şunda vegerand. Lê Ecevîtê ku heya nuha di gelek kiryarên xwe yên dijî demokratîyê da xwe disparte qanûnan, vêcar guh nade qanûnan û ya xwe dike. Ev gelek bi hêrs e ji bo ku Sezer ev destûr mor ne kir û şunda vegerand, heddê xwe nizane û di warê hûqûqê da şîretan li Sezer dike, bi wê jî namîne laf û gefan lê dixwe.. Tu dibê Eco wekî bi cinan ketîye, nizane çi bike…

Gelo çi hatîye serê vî Ecoyî?

Yek ji xûy û adetên Eco ev e ku, gelek bi rik û înad e, dema gotina wî bi cî neyê, gelek aciz dibe. Eco yekî teng û serhişk e. Li vê dawîyê jî ku him kal bûye him jî pê ra gelek nexweşî çêbûne, vê yekê psîkolojîya wî jî zêdetir xirab kirîye, wekî xurufîye.. Yekî usan welat îdare bike, bi rastî bo welat û millet gelek xeter e!

Lê sebebê kirênên wî yên ecêb ne tenê ev e.

Dema Eco hewl dida ku Sezer razî bike bo îmzakirina destûrê, jê ra got: "Bila general birîfîngekê bidine te!" Xuya bû ku generalan brîfîngek dabûne Eco..

Helbet generalên Tirk hemû tiştên sirrî zanin, menfeetên welat û millet jî. Waxta huqûqnasan, profesoran, heya wezîr, serokwezîr û serokkomaran tiştek fêm ne kirin, ew wana dicivînin û derseke baş didin wan ku, menfeeta welat û millet li ku ye fêm bikin û çi lazim e bikin!.

Ji xwe Eco vî tiştî venaşêre. Dibêje, MGK usa dixwaze, xilas! Heya di destpêkê da, wek piranîya wezîran, wî bi xwe jî êtiraf kir ku hayê xwe ji destûreke usa tune. Xuya ye hin kes kaxizên vala bi wezîr û serokwezîran didin îmzakirin û piştra bi navê hukumetê destûran hazir dikin! Ji xwe tu qîmet û rola Parlamenê ne maye û kes hisêbê wê nake.. Ango ev "komara demokratîk" ya Demirel û ya hinekên dinê bi vî rengî ye!..

Ger huqûqnas vê destûrê şaş dibînin û dibêjin ew li qanûna bingehîn nayê, ger serokkomar jî usa difikire û wê vedigerîne, ger hêzên mixalîf jî di vê rayê da ne, hingê, serokwezîrekî ku hurmeta xwe ji huqûk û demokrasîyê ra hebe, divê çi bike? Tiştê rast ev e ku dev ji destûrê berde. Qe nebe, divê li benda civîna parlamenê bisekine, yan jî ger karê wî bi lez e, parlamenê di demeke zûtirîn da bicîvîne û pêşnîyara xwe bibe wê derê, wek qanûn jî parlamenê derbazke. Lê xuya ye sebra Eco tune. Ne tenê sebir, bawerîya wî jî bi parlamenê tune.. Ew dixwaze bi biryara hukumetê, bi lez û bez destûrekê derxe û qira karmendan bîne. Ji ber ku Sazîya Ewlekarî ya Netewî (MGK), ango general, vî tiştî ji wî dixwazin!

Eco û Silo ji yek qumaşî ne, bo herduyan jî parastina post û kursîyên xwe berî hertiştî tê.

Ev destûr ne ku tenê dijî qanûna bingehîn e, lê ji wê mihîmtir, ewê bibe şûrê demokles li ser serê memûran. Hukumet bi rîya wê gelek memûran ji kar bavêje, xasima Kurdan û yên ku ne kemalîst in, yan jî carina dengê xwe derdixin, demokrasî dixwazin û heqê xwe diparêzin. Hukumeta Tirk dixwaze memûran bi tevayî bike xulamê vê sazûmana zordest. Ev jî beşek e ji projeya bêdengkirina gel. Ango dixwazin mirovan bikin wek robotan. Bi yek şikil, yek bîr û bawerî. Ew jî kemalîstî, tirkperestî û kapîtalîstî ye..

Di nav ordîya Tirk da ji xwe zabitekî Kurd ne maye. General nuha, hersal gelek kesan jî wek olperest nîşan didin û dikin der. Nuha dixwazin vî tiştî di hemû sazîyên dinê da jî bikin û karmendan li bêjengê xinin. Bona vê yekê jî hewcedarî destûrekê ne û dixwazin bi lez û bez derînin. Ev destûr hazir kirine û bi hukumetê dane morkirin, nuha dixwazin Serokkomar Sezer jî rojkî berê îmza bike.

Karê herkesî ev e! Karê hukumetê, yê parlamenê, yê adaletê îmzakirin û bi cî anîna plan, proje û destûrên ku bi destê Sekreterîya Giştî ya MGK têne hazirkirin û pêşkêşkirin. Nuha ji Serokkomar Sezer gelek aciz in, ji ber ku wî destûra wan îmza ne kirîye, lê şunda vegerandîye.

Sekriterê Giştî yê MGK generalek e. Ev berpirsîyarê xuyayî ya “dewleta kûr”e. Tilî û pozê xwe dike herderê, ne tenê pirsên ewlekarîyê, lê dixwaze hemû kar û barên sîyasî û civakî gor bîr û rayên "dewleta kûr” bi rêz bike. Rojeva MGK ew hazir dike, ji bo biryaran pêşnîyaran dike. Heya nuha ne hatîye dîtin ku di MGK da pêşnîyareke wan jî neyê qebûlkirin. Lê ne ku tenê biryaran hazir dike, bi cî anîna wan jî mijûl dibe, qontrol dike. Ev selahîyet di sala 1993 da bi îmza Demirel (serokwezîrê wî zemanî) bi dest xistîye.

Bi kurtahî, yê ku biryaran digre jî ev e, yê ku bi cî tîne jî.

Ma rezîlîyeke han li kîderê dinyayê hatîye dîtin? Demirel hînî vî tiştî bûbû. Ecevît û şirîkên xwe jî hîn bûne.. Parlamen ji xwe heye tune ne xuyayî ye, kes guh nadîyê!

Generalan sê sal berê, bi destpêkirina pêvajoya 28 Sibatê herkes teslîm girtin. Wan "brîfîng" dane sîyasîyan, hakim û dozgeran, mamosteyên zanîngehan! Ew jî wek berxên ber kozê, wek zarokên dibistinan hatin li pêş generalan rûniştin û li çoyê destê wan nihêrîn ku li ser xerîte û şemayan digerîya.. Ewana dersa xwe gelek baş girtin! General “yekitîya welat û millet” diparêzin. General dizanin ji bo welat û millet çi baş e çi xirab e.. Herkesek divê wek wan bike.. Ji ber ku general xwedî şûr in, xwedî top û tifing in û sîwîlên vî welatî jî bê şexsîyet û tirsonek in!..

Li vî welatî bi salan e ku esker û sîwîl herkes, bo xurtkirina polêz û leşker xebat dike. Şerê dijî Kurdan jî ev şovinî, tirkperestî, mîlîtarîzm gelek xurt kir. Ne hat bîra kesî gelo dawîya vî karî wê çi be.

Kesî ne pirsî, gelo Kurd çi dixwazin, bi heq in yan neheq in?

Xelkê vî welatî ev kelemçeyên li dest û pîyên xwe bi vî awayî çêkirin. Gotina Marks ya bi nav û deng careke din rast derket: "Milletek ku milletekî dinê hêsîr bike, bi xwe jî azad nabe.."

De keremkin, camêr û canikno, van kelemçeyan ji dest û pîyê xwe derînin!

Keremkin, sîyasîyên bê şexsîyet, vê pirsê çareser bikin!

Keremkin, dewlemend û sermîyandarên famkor, çareyekî bibînin! Ku we bo kîs û kûpê xwe tijî bikin, piştgirîya her texlît sazîya zalim û faşîst dikir..

Keremkin, generalno, vî welatî bigihînın salên 2000! Lê hûn jî rojekê hîn bin ku, pêşveçûn û bajarvanî bi apoletên rengîn û bi zirt û zor nabe..

* * *

Tirkîye di van rojana da her usa jî êş û xemgînîya erdhêjana 17 Tebaxê ya sala par tîne bîra xwe. Di wê erdhêjanê da qasî 20 hezar kes jîyana xwe windakir, 40 hezar kes birîndar bû û gelek ji wan seqet man. Zirara diravî jî bi mîlyar dolaran bû. Lê gelo, Tirkîyê ji vê yekê tu ders stendin?

Meriv nikare pêşî li erdhêjanan bigre, lê dikare zirara wan gelek kêmtir bike, ger cîyê bajaran baş hilbijêre, malên baş avabike û piştî erdhêjanê jî zû bigihîje hawara xelkê. Di erdhêjana 17 Tebaxê ya par da gelek baş xuya bû ku di vî warî da tu tedbîr ne hatîye stendin. Tirkîye welatekî erdhêjanan e, lê ne xwedîyê tu plan û projeyeke himçax e. Di vî warî da sîyaseteke xwe ya berbiçav tune. Bajarên xwe, heya karxaneyên giranbuha, li ser xetên erdhêjanan avakirîye. Mal sist û pûç in. Sebebek ji vê dizî û talana adetî ye li vî welatî. Herkes dixwaze, bê ked û bê westan, di demeke kurt da dewlemend be.

Piştî erdhêjanê kar û xebatên bo xilaskirin û alîkarîyê jî ji xwe li ber çavan e. Dewleta Tirk çend rojan qet xuya ne kir. "Hîva Sor" ku sazîya alîkarîyê ya herî mezin e, bûye çitlîga wan kesên ku karê wê rêva dibin. Li alîyê din jî dezgeyê dewletê ne ji bo avakirin û alîkarîyê, lê ji bo xirabkirinê rêz bûye. Bona vê yekê, heya leşker jî ne karî pagên xwe hilîne û zabitên dı bin da mayî derxe. Baş xuya bû ku, xurtîya vê dewletê tenê zor û zulma wê ye li ser xelkê; lê di warê alîkarîyê da, dı çareserkirina pirsên gel da ev dewlet gelek sist e, pûç û bêçare ye.

Li vî welatî erd cara pêşîn naheje. Du-sê salan da carê erhêjanên mezin dibin. Erdhêjana wek Erzinganê ku 40 hezar kes mirin hîn ji bîran ne çûye. Lê dîsa jî gufiretîyeke han merivan şaş û metel dike. Bi erdhêjana par xuya bû ku, heya li bajarekî mezin wek İstembolê ji bo xilaskirinê tenê komikeke 15-20 kesî heye û ew jî baş perwerde ne bûye û xwedî alet-edewatên baş nîne.

Lê gelo, piştî ku ev rastî derketin meydanê, tu dibê herkesî, xasima dewleta Tirk û sazîyên wê dersa xwe stendin? De ha! Ji bo ders stendinê serok û serkarên dûrbîn divê. Yên ku rindî û bextewarîya himwelatîyên xwe dixwazin, yên ku dewletê wek haletê zulm û zorê, çoyê li ser gel û wek sazîyeke bimbarek nabînin, lê wek dezgeyê ji bo xizmeta gel dibînin. Lê Tirkîye ji serok û serkarên han bêpar e. Ev yek xasima di van rojana da ji rewşa hukumetê û ji gotin û kirinên serokwezîr Ecevît baş xuya dike. Tu plan û hazirîya hukumetê tune ji bo erdhêjanên li pêşîyê. Di vî warî da kar û xebat û mesrefeke xuyayî tune. Lê Ecevît ji karmendan ra dafikan çêdike, difikire wan çawa bi lez û bi hêsanî ji kar bavêje, çawa wan bêdeng bike.. Ew li cîyê ku di rîya demokratî û aşitîyê da gavan bavêje, efekî giştî derxe û hewayê sîyasî piçek nerm bike, difikire çawa di zindanên teze da, di hucreyan da girtîyên sîyasî perîşan bike, wan bi her avayî teslîm bigre..

Çareserkirina pirsên Tirkîyê, berî hertiştî bi aşitî û demokratîyê dibe. Ev jî bi rêberîyeke himçax û dûrbîn dibe.

Ev hêzên ku îro li ser kar in, li hundur û der herkesî wek dijmin dibînin, sîyaseta xwe gor şer dimeşînin. Ew bi vê sîyasetê heyîyên welat di rîya çek û silahan da, di rîya şer û pevçûnên der û hundir da telef dikin. Bi vî awayî mîlîtarîzm roj bi roj xurt dibe. Ji bo welatekî feqîr wek Tirkîyê, eva dînîtî ye. Divê Tirkîye ji vê paranoyayê, ji vê dînîtîyê bê xilaskirin.

Tirkîye di warê pêşveçûnê da (bi alîyê aborî û çandî û hwd..) di dinyayê da di nava sedê pêşîn da cî nagre, ango welatekî gelek şundamayî ye. Lê di warê girtina çek û silahan da di nav 16 dewletên pêşî da cî digre.. Pereyê ku Tirkîye di warê perwerdekirinê, xweşîyê, adaletê da serf dike ne tişt e, lê perê ku di rîya silahan da dide, ji bo leşker û polêzan xerc dike gelek zêde ye. Bi vî awayî Tirkîye nikare tu pirsên xwe çareser bike, nikare di warê aborî da pêşva biçe, nikare xelkê xwe perwerde bike. Bi vê çûnê, nikare trafîka xwe bi rêz bike, ku êdî bûye wek şerekî hundur û bê dawî..

Lê çare û rê heye. Dema Tirkîye li der û hundur sîyaseta aşitîyê bide pêşîya xwe dikare ji vê herî hezazê xilas be. Hingê dikare heyîyên welat ji bo pêşveçûna aborî, ji bo bajarên modern, xanîyên delal, ji bo mekteban, ji bo toxtor û derman serf bike.

Çareserkirina pirsa Kurd bi rîya aşitîyê û li ser esasê wekhevîyê, naskirina heqên mirovan bi şiklekî fireh û avakirina demokratîyeke fireh şertê bingehîn e ji bo aşitîya vî welatî.

Bona vê yekê jî ji vî welatî ra tiştê ku lazim e ne zêde leşker û zêde polêz in, ne zêde tank û top, cop û singî ne; lê tiştê ku lazim e serkar û serokên dûrbîn û himçax in, yên aştîxwaz û demokrat in. Ango tiştê lazim e rêberîyeke himçax û pêşverû ye.

Bi yekî wek Ecevît, ku sosyalîstê nasyonal (nazî) ye û bi yekî wek Bahçelî ku nîşana xwe gurê dev bi xwîn e, ev pirs çareser nabin..