| |
|
IŞİD’le Mücadele ve Türkiye’nin tutumu
|
|
2014-09-24 20:57
|
|
Kemal Burkay
|
|
|
Türkiye’nin Musul Konsolosluğu’nda rehin alınan 49 kişi, 102 gün sonra, Suriye’den geçirilip, Türkiye sınırına getirilip serbest bırakıldı. Erdoğan buna “başarılı operasyon” dedi, Davutoğlu “serbest bırakılma” dedi. Her neyse…
Bu serbest bırakılmanın ne karşılığında yapıldığını, yani aradaki pazarlığı bilmiyoruz.
Türkiye şimdiye kadar IŞİD konusunda bu rehineleri gerekçe göstererek sessiz ve eylemsiz kalıyordu. Şimdi o gerekçe ortadan kalktı ve Türkiye’nin bundan böyle IŞİD’e karşı, ABD’nin başını çektiği koalisyona aktif destek verip vermeyeceği sorusu öne çıktı.
Erdoğan, BM toplantısı nedeniyle gittiği Amerika’dan verdiği demeçte IŞİD’e karşı mücadelenin gereğini vurguladı. Kendilerinin de bu mücadeleye askeri katkı dahil, destek vereceklerini, bunun biçimini muhataplarıyla görüşeceklerini söyledi.
Belli ki Türkiye bölgede olup bitenlere karşı bu saatten sonra pasif durumda kalamaz. Bundan önce de zaten pasif durumda olduğu söylenemezdi. Suriye konusunda başından beri en aktif ülkelerden biri idi. Esad rejimine karşı muhalefetin yanında yer aldı, bu muhalefete ev sahipliği yaptı, lojistik ve askeri destek verdi. Bir bölümünün silah ve cephane taşıdığı sabit olan binden fazla tır bunun kanıtı. Bu muhalefet içinde El Nusra ve IŞİD gibi örgütler öne çıkıp palazlanınca ABD ve öteki batılılar geri çekilirken Türkiye Esad rejimini yıkmaya yönelik çabalarını sürdürdü. IŞİD Türkiye’den kadro devşirirken, Türkiye sınırlarını kullanırken pek bir engelle karşılaşmadı.
Belli ki son dönemde Türkiye’nin IŞİD karşısındaki tavırsızlığının tek nedeni rehine sorunu değildi.
Peki, bundan böyle Türkiye’nin tutumu ne olacak? Erdoğan’ın ve Davutoğlu’nun açıklamalarından anlaşılan o ki Türkiye’nin bu konudaki beklentileri ve hedefleri koalisyonunkinden oldukça farklıdır.
Türk hükümeti Suriye olaylarının başından beri bu ülkeye bir askeri müdahaleden yana olmuş, ama bunu Esad rejimine karşı ve Suriye muhalefetine destek olarak önermişti. Bu kapsamda sınırda uçuşa yasak bir tampon bölge önermişti. Bugün de aynı şeyi öneriyor. Uçuşa yasak bölge -IŞİD’in uçakları olmadığına göre- Şam hükümetinin hava hareketini sınırlamayı, muhalefete serbestçe hareket edebileceği bir alan açmayı amaçlıyor.
Türk hükümeti yine, IŞİD’e karşı söz konusu hava hareketi ile sonuç alınamayacağını söylerken, Türkiye sınırının ötesinde bir tampon bölge oluşturmayı öneriyor. Burası ise, birkaç yerde Arap nüfusla kesintiye uğrasa bile, asıl olarak Kürtlerin yaşadığı üç bölgeyi içeriyor (Cezire, Kobani ve Kürt Dağı bölgeleri.)
AK Parti’nin ve onun hükümetinin Esad’dan sonra düşündüğü Suriye nasıl bir şeydir? Bu elbette bizim düşündüğümüz anlamda demokrat ve federal bir Suriye değil. Nusayri yönetimi, Baas Partisi gitmeli, yerine Ihvancı (Müslüman Kardeşler) türünden bir yönetim gelmeli… Türkiye, Kürtlerin Suriye Kürt bölgelerinde federal veya otonom türden bir statü kazanmalarından ise başından beri endişe etti. Görünen o ki, bugün de Türk devletinin Suriye meselesindeki hedeflerinden biri bunu önlemektir. Eğer sınır ötesinde bir tampon bölge kurulur ve Türkiye bunda askeri bakımdan bir rol alırsa, Suriye Kürt bölgelerini denetlemek ve Suriye’de Esad rejimi son bulurken Türkiye bakımından istenmeyen türden gelişmeleri önlemek mümkün olur diye düşünüyorlar,
Bunun yanı sıra Erdoğan’ın bir başka ilginç talebi daha var: Suriye’nin yanı sıra Irak’ta da uçuşa yasak bir tampon bölge oluşması…
Suriye’dekini anladık, peki Irak’ta bu tampon bölge nerede oluşacak ve kimin, kimlerin uçuşunu engelleyecek?
Eğer sorun IŞİD’e karşı mücadele ise, Irak’ta da IŞİD’in uçakları yok...
Anlaşılan o ki Türk hükümeti, Suriye gibi Irak’ta da başka türden hesaplar peşinde… Hem Suriye’de hem Irak’ta uçuşa yasak tampon bölgeler oluşmasını ve bu bölgelerde bir rol üstlenmeyi istiyor…
Türkiye’nin tampon bölgeye ilişkin talepleri gerçekleşebilir mi, ayrı bir konu. Şu anda ABD başkanlığındaki koalisyonun önüne koyduğu hedef IŞİD’i durdurmak ve yok etmek. Bu, ABD ve batılılar kadar, İran, Bağdat hükümeti ve Kürtlerin de istediği bir şey. Bu, Esad rejiminin de işine gelir. Yine IŞİD’in ortaya çıkmasında payları olsa bile, Suudi Arabistan ve Körfez emirliklerinin de isteğine uygundur. Çünkü IŞİD çılgınları onları bile tehdit eder oldular.
ABD Türkiye’nin de IŞİD’e karşı mücadelede bir rol alması için bastırıyor; ama bu ne ölçüde gerçekleşir, neyin üzerinde uzlaşırlar, kestirmek zor.
Irak ve Suriye’deki gelişmeler nereye varacak?
Görünen o ki Irak ve Suriye’de bu kanlı gelişmelerin sona ermesi, taşların yerine oturması epeyce bir zaman alacak. Bu süreç içinde IŞİD tümden yok olmasa da etkinliğini yitirecek ve bugün denetlediği bölgeler elinden çıkacak.
Bu sürecin sonunda Irak ve Suriye’nin eskisi gibi kalması elbet mümkün değil. Değişimin boyutlarını ise sahnedeki tüm aktörlerin çabaları ve güçler dengesi belirleyecek. Irak büyük ihtimalle üçlü bir konfederal yapıya dönüşecek. Suriye’de de, desen demesen bir değişim yaşanacak, bir uzlaşmaya varılacak. Bizce Suriye’de yakın dönem için adil ve gerçekçi çözüm, federal ve demokratik bir yapılanmadır.
Kürtlerin böyle bir Suriye’nin oluşmasında olumlu katkıları olabilir, eğer aralarında birlik sağlar ve doğru politikalar izlerlerse. Ne yazık ki, PKK-PYD’nin yanlış siyaseti nedeniyle bugüne kadar bunu başaramadılar ve şu anda Kobani’de görüldüğü gibi zor duruma düştüler.
İronik bir şekilde, son yıllarda demokrasiden çokça söz eden, bu türden sıfatları bulca kullanmayı seven PKK-PYD kesimi, bundan ders çıkarır mı, Kürtler arasında demokratik ilişkilere evet der mi, böylece birliğin yolunu hiç değilse bu saatten sonra açar mı? Onlardan bunu beklemek, olmayacak duaya amin demek gibi bir şeydir.
Geçmişte yaşadığımız pek çok şey gibi şu anda yaşananlar da Kürtler bakımından büyük bir talihsizliktir. Halkımızın bu handikapları aşıp özgürlüğe ulaşması, her şeye rağmen doğru politikalar üzerinde bir araya gelmeye bağlıdır. Başarı isteyenler bunu unutmamalı.
|
|
|
|
|
|