| |
|
TERTELÊ ERMENÎYAN
|
|
2022-04-24 20:13
|
|
Suphi Aydın
|
|
|
24.04.1915 di dewletê Osmanîyan Stembol ra zana û wendê Ermenîyan, disê ( 200 ) merdim tepişt bêrd nizdîyê bajar Enqera di pîyerû kişt. Ina ruej bîya ruejê vîrardiş qetlîam gêl Ermenîyan û hercay dinya di yena vîrardiş.Cuya pê her cay Tirkîya di Ermenî pê pîlan dewlata û pê paştê şar eyî welata amê qirkerdiş. Awi waxt di nufûsê Ermenîyan Tirkîya di hendê di mîlyon bî û nikay yin ra se hezar merdim zî nimend ini welat di. Ina mesela sê yow birîna xedara ko tim guên tira şuer û çay zî weş meb herûndê xwi di vindertîya. Tirk her waxt ini qetlîam înkar kên, yi von çîko naterîn nibû. La dinya alem zona ko inî di mîlyon merdim amê qetilkerdiş. Helbet hêt welat ma di zî xêlek Ermenî telef bî û ez wazena pê yow meseleya ina barbarê bîyar zon ko mi pî xwi ra eşnawita. Yow embaz pî mi bi, dowê Wer girêdayê qezayê Palo ra bi, namê yi Ehmed bi. La şar hêt dowan Palo yi ra vatên; Ehm Gexeyij. Nikay zî sinî mi pî xwi ra eşnawita, oter meseleyê Ehm Gexeyij şimarî nûsena û tertelê gêl Ermenîyan ona şima wendoxan vîr. Pî mi vatên; Ehm Gexeyij pê fêk xwi ya ina meseleyê xwi mi ra zaf ray vata û tim zî helag yi qal kerdên, hesir çiman yi ra amên war.
Ehm Gexeyij esil xwi di dowê Wer ra nîyeb, wi Ermenî bi û şar hêt qezayê Gexî, girêdayê bajar Çowlîg ra bi. Helbet namê yi Ehmed nîyeb, Ermenîkî bi, la yi namê xwi yo Ermenîkî mi ra niva. Dowê Wer di dowijon zonayn wi şar hêt Gexî raw û esil xwi di Ermenî yo, la yin yi ra vatên; Ehm Gexeyij. Yi mi ra vatên; ez hema heşt, now serri bîya xeberê tertelê Ermenîyan amê va kam ko merem yên kiştiş. Pîl ma amê pîyeser û va ma remen şên ini welat ra gon xwi xelsinên. Kêy ma, may û pî mi, way û biray mi, eqrebay mi, ma pîyerû pîya vîst merdim zêydîyer bîn, yow şow ma kêy xwi, mal û milk xwi caverda û kot rayêr ser. Yi vatên ma hêt bajar Dîyarbekir a şîn ko beşk xwi birêsn welat Surîyeya. Awi waxt di kam ko xwi biresnayn Surîya, mêrg ra xêlsîyayn. Surîya dêst dewletê Fransa di bî û yin Ermenîyan ra teway nivatên, him zî nufûsê dewletê xwi dayn ci û yi kerdên hemwelatî xwi. Ehm Gexeyij vatên ma Gexe ra kot rayêr bajar Dîyarbekir ser, şow ma rayer ra şên û ruej zî xwi mîyan birr di, nîo zî mîyan zinaran di, kerron di nimnên, heyanê ruej şi abon, erd bi tarî ica vindên. Ma zaf tersayn ko ço ma ruej vîn û şuer cendirman ra vaj, yi bîyêr ma bikiş. Nîo zî şar eyî dowan ma pê destan xwi ya bikiş. Ma in ters ra hay rayêr ra şow şên û ruej zî xwi nimnên. Yow ruej ma xwi resna nizdî dowê Barmon, kiştê dowê Tulix di ica yow bir bi, ma xwi mîyan daran di nimit. Ma hay bin daron dê, ruej vêjîya, bi berz û herca bi rueşnayê, ma hay bin virsnê daron de vindertê. Ma hend ra dî ko naxir dow haw hêt birra yen, la helag dewar çim gina ma ricifîyay û tepîya êrzîyay şî. Gawon naxir pê hesîya û hêt ma ya ami. Sinîg gawon ma dî, wi şi cendirmê û dowij pîya ard ma ser. Cendirman qerşûn ma ser di varnay, yow guli hêt pê ra gina mîyan erman mir û hêt vêr ra vêjîya. Ez bîya birîndar, hîş mi sarre di nimenda ez hayî xwi nîya, ez awi hay di xwira şîya. Hin ini hal mi ser ra çond waxt vîyert ez nizona, la helag ez aqilîyeya xwi ser û mi çim xwi kêrd a, mi sarrê xwi kerd berz, ez nata weta onîyeya eg ma pîyerû mîyan guên di mênd. Awi hay di hişê mi amê mi sarrî ser û mi zona ko ez birîndara û eyi eqrebay mi pîyerû mêrd. Mi xwi şaş nikerd, sarrê xwi rayna kerd berz ko bizon derê ço eyî zerona est, çîn. Narê awi hay di gawon naxir rayna ez dîya û pê hesîya ko ez hema nimerda, weşa. Gawon naxir ami mi ser û erd ra yow kera guret da mi sarrier. Ez xwi ra şîya, gawon xwi het di va qay ez merda, yi mi ica verda û şi.
Ez nizona çond waxt ez in xwira şîyayî erd ser di menda, waxtag ez aqilîyeya xwi ser nîmruej vîyert bi hin bîn şond. Ez rayna onîyeya duarmelê xwi ra, may, pî, way, bira, eqrebay mi pîyerû merdê, yi mîyan guên di mênd, yin ra ez têna gonîya. Awi hay di mi dî ko yow mîyerik û yow cinîyek hay onîyên mi ra û eyi meyiton ra. Ti nivon awi mîyerik dowê Wer ra xal Mehmed bû û tor cinîyê xwi ya icara şen dowê xwi ko yin mi û eyi meyît dî amê ma ser. Mîyerik ami ez mîyan eyi meyiton ra kerda berz û berd nişna hêr xwi ser. Yin hêr xwi romit û kot rayêr dowê Wer ser. Rayêr ser di yin ez vêr yow înî di hêr ser ra arda war, cinîyek sarri û surêt mi pê awa şut, guên ra kerd pak. Yey mîyerdê xwi ra va, qij ma çîn, tu tim yow lac waştên, ma xwir inî lacêk ber kîyi û pîlik. Hê bon ti ra, kejik, hend rind, ma yi bên kên lac xwi. Mîyerik zî vêng xwi niken. Axir yin ez nişnaya hêr xwi ser û ez berda kêy xwi. Yin birînê mi derman kerd û hendê çoras ruej miqatê mi bî û ez kerda weş. Ez bîya lac yin, yin ez weyi kerda, bîya pîl. Cuya pê yin ez zocnaya û mal, milk yin zî mi rî mend. Yin mi ra sê ewlad xwi hes kerd û mi zî qedir û qîmêt yin zona. Yin namê mi kerd Ehmed û ez temê kerda ko çoy ra mevac ez kama. La Werij mi ra von; Ehm Gexeyij.
|
|
|
|
|
|