| |
|
ZON MA RA HES BIKÊN
|
|
2024-03-02 22:02
|
|
Suphi Aydın
|
|
|
Wendox zon ma yê delal, rî ina dinya di merdim eşken herçî xwi bedeln, la zon may û esil kî qet nibedelîyen. Helag qij pîzê daykê xwi di hesil ben gueş non vêng mayê xwi ser, pê wîyayiş yeya ben şa û pê bermayiş yeya zî ben xemdar. Ina meseleyê zon may hesîyayiş zî hema qij namo dinya destpêkena. Waxta ko qij ami dinya honc pê zon mayê xwi ya çimon xwi ken a û duarmalê xwi silasnen. Giron giron zon daykê xwi di qal ken û ben gird. Waxtag sêrr yi – yey bî temam şên mekteb û ica di Alfabe silasnên, wendiş û nûştiş mûsên. Wirde wirde bên wayêr zonayişan, fikir, huner a. Erf û edeton kal û pîron xwi hesîyên, hesab û kitab, matematîk mûsên, bên wayêr kar û gurî. Honc merdim pê zona, wendişa bên wayêr zonayişan him welat xwi ser û him zî dinya alêm ser. Zon mayê kî nîyeb, merdim kerr û lal monên, bên nuxsan neşkên fikiron xwi eşkera bîk, pê deston û eşaretona wazên mûrad xwi bîyar ca. Inay ra zon daykê ma ma rî zaf weş û şîrino, bîe zon mayê ma ma sêwî monên, merdimê ra vêjîyên. Herçî ra ver gon ma qedir û qîmêt zon mayê xwi bizon û welat xwi ra hes bik, cuya pê zî dinya alêm ra!
Çi çîko xirab barê ma kurdan kot ko, ma welat xwi di bî bindêst şar e û ina semed ra yow dezgeyê zon mûsayiş welat ma di çîna. Ma vaci mekteb verîn ra bîg hetanê zanîngeh ma het di çîna, qezatê û kitab zon ma di neşir nibên, televîzyon û radyo zî çîn. Eger ma ra tay kesan ini gure di xebat kerda zî pê kedê çond kesan merdim niresen menzîl xwi, dezgeh pîl lazim, dewlet lazima. Se serra ko zon mayê ma ser zuardarê esta, dewletê tirkon tim zulm kerd şar welat ma ser ko yi zon xwi, zazakî û kurmancî di qal – qisê mêk û tirkî bimûs û binûs. Bakurê welat ma di se serra ona zulim kerd ma, dewlet pê zuara zon mayê ma vist ini hal xiraba. Xêlek ray merdim şit helal mîyan gêl ra vêjîyay qezati û kitab nûşt ko şar welat ma kedê yin ra feydi bîg, la dewlet yi êşt hepson û ver kar û gurê yin guret. Eya xebatê yin ra nibîyeyn êr ruej çoy zon ser xebat nîkerdên.Hûma eyî keson ra razîbo ko ina derheq di kêm zaf xwi verdaw û xebat kerda. Ma pê ked û xebatê yin a sarri berzî û qedir û qîmêt yin zî tim zonên. Çiko yin semêd ina xebatê xwi ya kot hepson, zuar û zûlim dî. Hûma bizon dewleta bîebav û har çi ard yin sarrî ser?
Ina derheq di rewşenbîr ma kurdan Celadet Bedirxan von: ‘ Helag yow qom – gel buk bindeston, ya eşkena pê di tore hecetona verbo bindestê xwi ver bid. Yew pê dîna, yew zî pê zona. Laykîm waxtag qom serdest û bindest pîya wayêr yew dîn bî, awi waxt zî têna hacetê zon qom bindêst dest di monena. Sinî şima zî pê zon dîn qom ma kurdan ekserîyet misilman, êzidî û elewî zî êst, dîn tirkan, Ereban, Eceman zî misilmanî. Waxtag dîn ma qom bindest û dîn qoman serdestan yew bi têyna hacetê xwiverdayiş zon ma zazakî û kurmancî monên. Xwira se serra tirk, erêb û ecêm von ma pîyerû pîya misilman û kurd zî biray mayê, pê yewbîyayê dîna kurdan xapînên.Erêb, tirk û ecêm wayêr dewletê, zon yin di mektb, qezatê, kitab êst, la yê kurdan çîn. Ina çitore biratîya qeşmer a?
Çare haw ça do? Çare haw dewleton tirk, ereb û ecêm dest do, eger inî çeher dewlêt:Tirkîya, Îran, Surîya û Îraq dest zulimkarê xwi ra wedar û kurd bibo wayêr welat xwi awi waxt di meseleyê zon zî çare cir vînên, yi bên wayêr dewlet, mekteb û sobîna çîyon. Nikay ma zî û dinya alem pîyerû pîya zon kî kurd wayêr yew welato û awi welat zî Kurdistan o. Serrê 1639 di dewletê Osmanî û yê Farisî welat ma raya verîn pê peyman Qasrî Şîrîn a kerd di leti, binatê xwi di bar kerd. Rayê didîn zî awi felqê welat ko bin dêst Osmanlî di bi bad herb dinya yê yewîn di kerd hîri letê binatê Turkîya, Iraq û Surîye di. Nikay çoras mîlyon ra zafîyer kurd inî çeher hemi dewleton mîyan di bû vila. Binatera hend waxt û zeman ami û şi, la nîye kurd bi wayêr heq xwi û nîe zî inî çeher hemi dewlêt bî bextewar. Yew welat di heq merdiman çînîyeb zon mayê xwi di qal bik, binûs û biwan, şuuer mekteb eyî welat pê sekên? Dewlet pê hudûda têyna nibena wayêr qedir û qîmêt, pê rayişon demokrasîya ya bina maqûl û edlayî. Dinya alem weş zona û pê hesîyeya ko inî çeher hemi dewleton sinî çim verdaw mal û milk şar welat ma û sêrbin erd ma talon kên bên wên.Axir vato peyin kurd gon çiman xwi a bîk û semêd heq xwi ya sarri wedar ko dunya alem zî xwira heq dona kurdan. Zon mayê ma herçî mawo, eger ma zon xwi rî wayer mevêj ma zî helîyên – asîmîle bên şên. Gunaw wa zon ma vîn nîyeb, wa hîna ver şuer û şar welat ma zî pê zon mayê xwi ya serfîraz bibo herdem!
|
|
|
|
|
|