2024-03-29
Skip Navigation Links
Destpêk/Anasayfa
Pêwendî/İlişki
Lînk
Skip Navigation Links
Video
Album
Arşîv
 
Ji raya giştî re: ''Ez li virim zimanê min li kûye?''
2015-02-21 19:50
Sazumana UNESCO a Neteweyên Yekbûyî (NY) di sala 1999’an de, roja 21ê Sibatê li Cîhanê wek “Roja Zimanê Zikmakî” beyan kir. Ev şazde sale ku ev roj tê pîrozkirin.

Di 21ê Sibata sala 1952’yan de, hikûmeta Nawend biryar da ku zimanê Urdûyî jî,li gel zimanê Bengalî, bibe zimanê fermî. Hikûmeta Pakîstanê vê biryarê ne anî cî. Xwendekarên zanîngehên Bengldeşê li dijî biryara hikûmeta Pakistanê derketin û çalakiyek pêkanîn. Hikûmetê vê çalakîyê bi şêwazek şedat u dijwar temirand.

Çar sal piştî vê tevgera xwendekaran hikûmeta Pakistanê neçar ma ku zimanê Bengalî u Ûrdûyî, digel hev wekî zimanê fermî nas bike.Lewraye ku 21 Sibatê ji wê rojê ve,wek rojek hander u ronakdere ji bo hînkarîya bi “zimanê Zikmak”î.

Hînkarî u perwerdekarîya bi zimanê dayîk, mafeke sereke yê “mafê mirovane” u di danezana mafê mirovan de ev yek hatîye niqaş kirin. Komara Turkîyê him danezana mafê mirovan u him jî gelek zagon u beyanên navnetewî pejirandîye u imze kirîye. Li Turkîyê jimara Kurda ji bist milyonan zêdetir e.Lê heyf u mixabin ku zimanê Kurdî hê ne zimanê fermîye u di inkarî u perwerdeyê de nayê bikar anîn.Ev yek jibo demokrasîya Turkîyê rureşî u şermek mezin e.

Yekîtîya Miletan,radigêne ku eger zimanek di perdekarîyê de neyê bikaranîn ew dikeve xetera windabuyînê.Eger desthilatek nehiştibe ku her zimanek bibe zimanê perdekarîyê, ew desthilat bizaneneyî “tevkûjîyek çandî” dimeşîne.Zimanê qedexekiri u zimanên ku di perwerdekarî u hînkarîyê de nayên bikar anîn dibin tehdîtek mezin dane. Mixabin ku zimanê Kurdî îro, di rewşek wiha deye.

Di dewra Osmanîyan de.Kurd xweser bun, xwedî dewlet u xwedî eyal bun.Bi hatina Komarê ve, du yasayên giring hatin derxistin.Yek ji van yasayan” kanuna tevhid u tedrisatê” bu.( Yasaya yekkirina perdekarîyê) ya din jî, yasaya “qedexe kirina tekke u zaviyeyan” ( Daxistina medrese u dibistanên Kurda).Ev herdu yasa jî bo qedexekirina perwerdekarî u hînkarîya bi zimanê Kurdî u daxistina dibistanên Kurdî hatibun derxistin.

Pişti ku elfabeya Aramî hate terikandin, rejimê sala 1928 an bi navê “şoreşa herfan”dev ji elfabeya kevin berda u derbasî “elfabeya latîni” bu. Lê, ji vê elfabeya nû re gotin:” elfabeya Turk”.Lewra ,herçend ku di elfabeya latînîde herfên “Q,X,W” hene jî, ev herf di elfabeya Turk de,cî negirtin. Ji berk u ev herf di elfabeya Kurdî de hene, hê jî, bi fermi ew di elfabeya Turk de cî negirtine.

Sedem sîyaseta nîjatperesta rejîmê îro tîpên Kurdî di elfabeya Turkî de tunenin.Lewra navên Kurdî di pênas u nasnameyan de nema têne nivsandin,Navên eslî yên gund u bajarên Kurdistanê bi rastî nayên nivsandin.

Em wekî Partîya Maf u Azadîyan-HAK-PAR dixwazin ku zimanê Kurdi,bi zimanê Turkî re bibe zimanek wekhev u hevpar.Çî maf u berjewendîyên zimanê Turkî hebin, temamê wan ji bo zimanê Kurdî jî, were naskirin.

Mafê zimanê dayîk mafêk bingehîn a mirovatîyê ye. Ev heq ji Kurdan hatîye dizîn u mafê perwerdekarîya zimanê Kurdi bi zordarî hatiye xesp kirin.Lewra divê ev xesp u dizîn ji holê rabe u Kurdî di perwerdekarîya destpêkê heta zanîngehan bibe zimanê hînbunê.

HAK-PAR dibêje ku divê zimanê Kurdî jî wek zimanê Turkî bibe zimanê fermi.

Zimanê Kurdî ne jibona zarukên Kurda, lê jibona zarukên Turka bibe zimanê bijarter.

Latif EPÖZDEMİR
Cigirê Serokê Giştîyê

ANA DİLDE EĞİTİM HAKKI TEMEL BİR İNSAN HAKKIDIR

Başta insan hakları evrensel bildirgesi olmak üzere bu alandaki diğer uluslararası sözleşmeler ve şartların hemen tümüne evet demiş olan Türk devleti doksan yıldan fazla bir süredir Kürt halkının en temel haklarından olan “ana dilde eğitim “ hakkını gasp ederek resmen bir kültürel soykırım suçu işlemektedir.

Altı yüzyıllık Osmanlı imparatorluğu döneminde Kürtler yerinden yönetimler şeklinde yaşam sürdürerek Kürtçe eğitim haklarını özgürce kullandılar. Her biri birer okul olan Kürt “medreselerin” de okudular ve öğrenci okuttular. Kürt tarihinin ve edebiyatının en önemli şahsiyetleri buralarda eğitim gördü, eğitim aldı.

Ne yazık ki, Türkiye’de cumhuriyetin ilanı ile birlikte Kürt dili ile eğitim hakkı yok edildi.”Tekke ve zaviyelerin kapatılmasına dair kanun” ( Medreselerin kapatılması yasası) ve “tevhidi tedrisat kanunu” ( Eğitimde birlik yasası) gibi yasalar Kürt halkının okullarını kapatmayı ve Kürtçe eğitime son vermeyi amaçlıyordu.

Tekçi, yani “Türkçü” anlayış, Kürt dilini yasaklamak, Kürtleri ret ve inkâr etmekle Kürt ulusunu yok etmeyi planlamıştı. Kemalist yönetim, bir“ulus devlet” kurmayı düşlüyordu. “Türk devleti” inkar temelleri üzerinde kuruldu. Ama ülkeyi “tek” ulusa indirgeme düşü gerçekleşemedi. Çünkü ülkenin çoğulcu yapısı “tekçiliğe” uygun bir zemin değildi. Bu nedenle onca asimilasyona, ret ve inkara, tedip, tenkil ve entegrasyon çabalarına karşın Kürtler yok edilemedi.

“ Harf devrimi” ile“Türk alfabesi” diye adlandırılan latin alfabesine geçilirken de ne yazık ki “ W,X,Q “ gibi Kürt alfabesinde var olan harfler bu alfabeden çıkarıldı. Çünkü bu harfler Kürtçe alfabede var olan harflerdi ve hala da bu harfler “Türk alfabesine” eklenmiş değildir. Bu alfabeye geçişle birlikte Kürt ve Türklere ait beş yüz yıllık yazılı arşiv de yok edilmiş oldu.

Uluslararası “anadil günü” UNESCO tarafından belirlenmiş bir gündür.Buna göre eğitimde kullanılmayan ya da yasaklı olan diller tehdit altındaki dillerdir ve yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır.Kürt dili Türkiye’de seksen yıl yasaklandı doksan yıldan fazladır da eğitim deli değil.Bu Kürt diline yönelik bir tehdittir ve aynı zamanda bir”kültürel soykırım” dır.

HAK-PAR olarak insan haklarından yana olan herkesi, bu temel hakkın gaspına karşı mücadele etmeye davet ediyoruz. Kürt dili üzerindeki bu Kültürel soykırıma karşı çıkalım.

Ana dilde eğitim hakkı, en temel bir insan hakkıdır. Bu hakkı gasp edilmiş olan Kürt halkı açık bir tehdit altındadır ve kültürel soykırım tehlikesi ile karşı karşıyadır. Türk devletini uluslararası sözleşmelere ve insan hakları evrensel bildirgesine uymaya çağırıyoruz.

Ana dilde eğitim hakkı en temel insan hakkıdır. İnsan hakları ile vardır. Hakları gasp edilmiş insanın insanlığı da inkar edilmiştir.

Kürtlerin gasp edilmiş olan anadilde eğitim hakkı geri verilmeli. Kürtlerin yoğun yaşadığı bölgelerde ve Kürdistan’da Kürtçe temel eğitimden Üniversiteye kadar muadil eğitim dili olmalı ve Türkçenin sahip olduğu tüm hak ve ayrıcalıklara sahip olmalıdır.

Kürtçe Kürt çocukları için değil, Türk çocukları için seçmeli ders olmalıdır.

Kürt dili Türkiye’de Türkçenin yanı sıra ikinci resmi dil olmalıdır. 22 Şubat 2015

Latif EPÖZDEMİR
Genel Başkan Yardımcısı













Print