‘Sorusturmanin sonucu tespit edilememistir’
Ankara’da dokuz insanin hayatini kaybettigi hizli tren kazasindan bir hafta önce, Tekirdag Çorlu’da 25 insanin hayatini kaybettigi tren kazasindan ise alti ay sonra, 5 Aralik 2018 günü Anayasa Mahkemesi bundan 14 yil önce meydana gelmis baska bir tren kazasiyla ilgili önemli bir karar verdi.
4 Haziran 2004 günü Basbakan’in katildigi törenle Istanbul-Ankara arasindaki seferlerine baslayan Yakup Kadri Karaosmanoglu adli hizlandirilmis tren, açilisindan iki ay sonra 22 Temmuz 2004 günü saat 19.45’te Sakarya’nin Pamukova ilçesi yakinlarinda raydan çikmis, devrilen tren vagonlarinin altinda kalan 37 kisi hayatini kaybetmisti.
Anayasa Mahkemesi’nin 14 yil sonra gelen karari, son tren kazalarinda sorusturmalarin müstakbel akibeti hakkinda da çok sey söylüyor.
Aslinda 2004 yilinda kazanin hemen ardindan Sakarya Cumhuriyet Bassavciligi sorusturmayi hizli ve kararli bir sekilde baslatmisti.
Üç üniversite hocasinin iki ay içinde tamamlandigi bilirkisi raporuna göre kazada 8’de 3 oraninda kusur birinci makinistte, 8’de 1 oraninda kusur ikinci makinistteydi. 8’de 4 oraninda yani yüzde elli kusur ise ‘üstyapi bakim ve onarim yetersizlikleri, güvenli seyir kontrolü, kontrol düzenek ve sistemlerinin olmayisi nedeniyle’ TCDD’ye aitti.
Sorusturmayi yürüten Pamukova Savciligi, olayin ardindan gözaltina alinan birinci makinist F.K, ikinci makinist R.S. ve tren sefi K.C. hakkinda ‘tedbirsizlik, tecrübesizlik ve kaidelere riayetsizlikle kazaya sebep olma’ suçlamasiyla kamu davasi açti.
Kazada yüzde elli kusurlu bulunan TCDD yetkilileri hakkinda sorusturma açabilmek için bakanlik izni gerektiginden yetkisizlik karari verilerek, dosya Ankara Cumhuriyet Bassavciligi’na gönderildi.
Ankara Cumhuriyet Bassavciligi, sorusturma açilabilmesi için Ulastirma Bakanligi’ndan izin istedi. Bakanlik sorusturma için izin verdi. Bu arada TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman ile yardimcisi Ali Kemal Ergüleç görevden alindi.
Ankara Bassavciligi, iki bürokrat hakkindaki dosyayi inceledi ve bir kere daha yetkisizlik karari vererek, dosyayi tekrar Pamukova Cumhuriyet Savciligi’na geri gönderdi.
O günlerde çikan haberlere göre kamu görevlileri hakkindaki sorusturmayi yürütecek Pamukova Cumhuriyet Savcisi Mithat Kutanoglu, Ulastirma Bakani Binali Yildirim’in da ifadesini almayi planliyordu.
Fakat o sorusturma bir türlü baslayamadi.
Ilk dava trenin tutuklu makinistleri hakkinda açildi.
13 Ekim 2004’teki ilk durusmada bilirkisi raporu ve iddianameye göre kazada 8’de 3 hatali bulunan iki tutuklu saniktan birinci makinist F.K. kendini savundu:
‘Normal hizdaydim. 183+100’e gelmeden freni yaptim. Viraji normal sekilde geçtim, geçtikten sonra aynaya baktim ve ikinci vagonun birinci vagondan koptugunu, yan yatigini gördüm. Freni çektim. Ben ilk kez hizli treni kullanmaktaydim, daha önce hiç gitmemistim. Bizler hizlandirilmis tren konusunda ayrica bir egitim almamistik. Oysa hizli tren ile normal tren arasinda sik sik degisen hiz farklari vardi.’
Fakat, 10 Kasim 2004 günü açiklanan Ulastirma Bakanligi’nin hazirlattigi yeni bilirkisi raporu, ilk bilirkisi raporundan farkli bir sonuca ulasmisti.
Prof. Dr. Siddik Yarman baskanligindaki Bagimsiz Bilirkisi Kurulu adi verilen heyet demiryolculugu üzerine uzman isimlerden olusmaktaydi (Prof. Dr. Aydin Erel, Prof. Dr. Mustafa Karasahin, Doç. Dr. Metin Basaran ve Prof. Dr. Inal Seçkin) ve onlara göre kazanin esas nedeni asiri hizdi. Makinistlerin iddiasinin aksine fren hiç çekilmemisti.
Makinistlerin yargilandigi davada ise 5 Ocak 2005’teki dördüncü durusmada artik tutuklu sanik kalmamisti.
Bu arada Ulastirma Bakanligi’nin hazirlattigi ikinci bilirkisi raporuna göre kusuru bulunmayan ama görevden alinmis olan TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman, Ulastirma Bakanligi’nin hakkinda verdigi sorusturmaya izin kararina itiraz etti.
Itirazi hakli bulan Ankara Bölge Idare Mahkemesi, 31 Mart 2005’te bakanligin sorusturma iznini kaldirdi.
Karar, sorusturmayi ilk açan Ankara Cumhuriyet Bassavciligi’na ulasti. Cumhuriyet Savcisi kazayla ilgili dosyanin sorusturma açilmadan islemden kaldirilmasina karar verdi.
Böylece TCDD yöneticileri hakkinda Pamukova tren kazasiyla ilgili açilan sorusturma, ilerlemeden kapanmis oldu. Karaman da Temmuz 2005’de TCDD Genel Müdürlügü’ne geri döndü.
Tahliye edilen iki makinist ise hizli bir idari sorusturmanin sonucunda, mahkemenin karari beklenmeden Nisan 2004’de isten çikarildi.
Bu arada komplo teorileri de havada uçusmustu. Görevden alinan TCDD Genel Müdür Yardimcisi Ali Kemal Ergüleç’in agzindan bir gazetede, Bulgaristan göçmeni olan birinci makinist F.K. için ‘Bulgar ajani, kazayi o planladi’ dedigi yazilinca, makinist F.K. genel müdür yardimcisi hakkinda dava açti. Ergüleç mahkemede bu sözleri söylemedigini iddia etti.
Mahkeme yillarca sürdü. 2007 yilinda mahkemeye bir kere daha TCDD’nin 8’de 4 kusurlu oldugunu söyleyen bilirkisi raporu geldi. Dört yil sonra 2008 yilinda ise artik karar asamasina gelinmisti.
Mahkeme, birinci makinist F.K. ‘yi 2 yil 6 ay hapis ve 1000 TL para cezasina, ikinci makinist R.S. 1 yil 3 ay hapis ve 733 TL para cezasina çarptirdi. Üçüncü sanik makinist R.S. ise beraat etti.
Ama dört yilda biten davanin temyiz asamasi 10 yil sürdü. Bu top çevirme ve yavaslatma Anayasa Mahkemesi’nin kararinda söyle anlatildi:
‘Basvuruya konu olay 2004 yilinda meydana gelmis olup bu olay hakkindaki sorusturma iki aydan daha kisa bir sürede tamamlanmistir. Ceza Mahkemesi ilk kararini 2008 yilinda vermistir. Ne var ki kararin kanun yoluna basvurma hakki olan bazi kisilere teblig edilmemesi nedeniyle ilk bozma kararina iliskin temyiz süreci yaklasik 2 yil 6 ay, ikinci bozma kararina iliskin temyiz süreci ise yaklasik 2 yilda sonuçlanmistir. Ceza Mahkemesince en son 24/11/2014 tarihinde karar verilmis olup yargilama henüz sonuçlandirilamamistir.’
‘Suçun islendigi yer mahkemenin gerekçeli kararinin basligina yazilmadi’ gibi teknik nedenlerle verilen bozulma karari, 83 kez talep edilmesine ragmen alinamayan ifadelerle 2008 yilindaki mahkeme kararinin temyizi 2018 yilinda hala bitmis degil.
Uzayip giden, oradan oraya atilan dosyada kazadan 14 yil sonra Anayasa Mahkemesi’nin verdigi ‘Ölümlü Tren Kazasinda Ceza Yargilamasinin Uzun Sürmesi Nedeniyle Yasam Hakkinin Ihlal Edilmesi’ karari ise annesi Fevziye Yarligan’i (52), henüz 17 yasindayken o tren kazasinda kaybeden Burcu Demirkaya’nin israrinin sonucu.
2014 yilinda mahkemenin bozma kararindan sonra verdigi düsük cezalara ve 26 bin TL’lik tazminata kizan Demirkaya, ‘Annemi kaybettigimde 17 yasindaydim. Girdigim bunalim yüzünden üç yil üniversiteyi kazanamadim. 26 bin lira annemin yoklugunu giderebilir mi?’ diyerek kararin bozulmasi için bir kere daha Yargitay’a gitmis ama oradan da sonuç çikmayinca 2015 yilinda Anayasa Mahkemesi’ne basvurmustu.
Kazadan 14 yil sonra dosya hala temyizde bekliyor.
Bu 14 yilda pek çok sey yasandi.
Iki sanik makinist 2007 yilinda sicil affi sonrasi TCDD’ye geri döndü. Görevden alinan TCDD Genel Müdür yardimcisi Ali Kemal Güleç, 2005 yilinda Istanbul Belediyesi Rayli Sistemler Daire Baskanligi’na getirildi. TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman 2015 yilinda seçimlerde aday olmak için istifa edene kadar genel müdürlük koltugunda oturdu. 7 Haziran seçimlerinde sürpriz bir sekilde aday gösterilmeyen Karaman, 2018 seçimlerinde Erzincan Milletvekili olarak Meclis’e girdi. Kaza sirasinda TCDD Ankara Bölge Müdürü olan Isa Apaydin simdiki TCDD Genel Müdürü. Bakanligin bilirkisi heyetinde olan Prof. Dr. Mustafa Karasahin en son Çorlu tren kazasinda bilirkisi heyetindeydi.
14 yil önce TCDD yöneticileri için açilan sorusturmanin akibeti içinse Anayasa Mahkemesi kararinda söyle deniyor:
‘Bu sorusturmanin sonucu tespit edilememistir.’
Pamukova kazasinin sorusturmasinin adliye koridorlarinda kayboldugu bu 14 yilda yeni tren kazalari yasandi, onlarca insan hayatini kaybetti.
14 yil sonra yarginin geldigi yeri ise en iyi üzerinden alti ay geçmis olmasina ragmen Çorlu tren kazasiyla ilgili açilan sorusturmanin henüz bir davaya dönüsmemis olmasi gösteriyor. Pamukova tren kazasindan sonra oldugu bakan hakkinda gensoru vermek, ilgili bakana Meclis’te hesap sormak artik mümkün degil. En son bir savcinin üst düzey bir bürokrat hakkinda sorusturma açmak için bir bakanliktan izin istemesinin üzerinden ise çok uzun zaman geçti.
Artik hesap veren degil, çocugunu kazada kaybetmis acili anneleri sosyal medyada bloklayan, sorulara cevap vermesi gereken zamanda Twitter hesabini kilitleyen hikmet-i hükümetinden sual olunmaz bir devlet var.
Bu cesaretin kaynaklarindan birinin Anayasa Mahkemesi kararinda anlatilan bu 14 yillik uzun hesap vermezlikhikayesi oldugunu herhalde söylemeye gerek yok.
—————————————————————-
Karar-15.12.2018
Yildiray Ogur
