Özgürlük Yolu Vakfi ve ZVK-KOMKAR heyeti deprem bölgesinde

Özgürlük Yolu Vakfi ile ZVK-KOMKAR’in birlikte olusturduklari bir heyet 5-8 Mart tarihlerinde son durumu ve depremzedelerin ihtiyaçlarini tespit edip neler yapilabilecegini belirlemek için deprem bölgesindeydi

Heyette Özgürlük Yolu Vakfi yönetiminden Necati Bayram ile Hanefi Eren arkadaslarimiz. ZVK-KOMKAR’dan ise Genel Baskan Dr. Rohat Geran bulunmakta idi.

* * *

Heyet 5 Mart günü Adana, Adiyaman merkez ve Adiyaman/Balyan mezrasinda depremzedeler ve yerel yöneticilerle görüsüp gözlemler yapti.

Balyanda bulunan 300 civarinda konutun hepsi oturulamaz durumdadir. Eski mahalle tamamiyla yikilmis ve toplam 72 kisi enkaz altina hayatini kayip etmistir.. Belde fay hatti üzerinde yer almakta ve yeni bir yerde 300 konut insa yeri tespiti için uzman bir ekip görevlendirilmis ve çalismalara baslayacagi söylenmektedir.

Balyan beldesi can ve mal kaybinin en fazla yasandigi yerlesimlerden biridir. Belde insanlarinin yerinde yeni yasam kosullarini olusturmasi için destege ihtiyaçlari vardir. Bunun için de gelecegi planlamayacak bir yapilanmaya ve insan kaynagina ihtiyaç var. Çocuk ve kadinlara yönelik sosyal uyum ve psikolojik destek verilmelidir. Egitim Sen çocuklara yönelik palyaço vb gösteriler yapmis, bu ilgi çekmis ve moral olusturmustur.

Balyan 6 mahalleden olusmaktadir. Temel gelir kaynaklari tütün, hayvancilik (keçi, koyun,büyük bas), dut, Incir fasulye, aricilik, ceviz ve düzlük olan güney kisimda hububattir. Menengiç/fistik üretimi mevcuttur ve gelismektedir.

Ancak bu ürünler islenip katma degerli ürünlere dönüsmeden ham olarak satilmaktadir. Kadinlarin isledigi el ürünleri ve dokumalar yok olmakla yüz yüzedir.

Ciddi destekler saglanmadigi durumda Balyan basta olmak üzere Adiyaman bosalacaktir. Zaten mevcut durumda özelikle Adiyaman il merkezi %70 bosalmis, kalanlar da çaresiz ve enkazlari bekleyen kisilerdir. Gidenlerin yüzde 60 inin geri dönmeyecegi söylenmektedir.

Hali hazirda günlük ihtiyaçlar bir ölçüde karsilanmaktadir, ancak desteklerin kesilmesiyle ortaya zor, sikinti bir durum çikacaktir.

Heyet aralarinda Balyan Belediye baskanin da oldugu genis bir katilimci ile görüstü. Öne çikan temel kaygilar ve istemler sunlardi:

1.Madden firmalari Balyan beldesi için tehdit olusturmakta, bunlar bölgeye el koymaya çalismaktalar. Hafriyat ve plastik atiklarindan olusan ciddi çevre problemi mevcuttur.

2.Yeniden yerlesim için yer tespiti yapan ekibin mesleki deneyimi olmayan kisilerden olustugunu anlattilar.. (Balyan Belediye Baskani jeoloji mühendisidir) Bu is için gösterilecek yerin Balyan alaninda olmasi gerektigini belirttiler..

3. Kendi kendine yardim gruplarinin olusturulmali, bu gruplar egitilmeli. Özellikle kadin ve çocuklara yönelik psikolojik destek verilmeli, çocuk egitimine hemen baslanmalidir. Çocuklara yönelik egitsel düzeyde isbirligi yapilmasi isteginde bulundular ve “Çocuklarimizin mülteci olarak baska illerde her türlü riske açik bir sekilde yasamasini istemiyoruz” dediler.

4. Kalici konutlara ihtiyaç var.

5.Destek alma ve hizmete ulasma konusunda ciddi sikintilar var. Bu nedenle gönüllü kuruluslarin destegine ihtiyaç var.

6.üretimi tesvik etmek ve ürünlerin pazarlanmasini kolaylastirmak için kooperatiflesmeye ihtiyaç var. Böylece Kadinlarin üretime katilimi da artacaktir. 7.Uluslararasi arasi destege ihtiyaç var. Belediye olarak her türlü isbirligine hazir olduklarini ifade ettiler. “5-10 yil sonra da olsa yeniden bir arada olabilme imkanlari yaratilmali,” dediler.

Heyet 6 Mart günü Elbistan ve Afsin ilçeleri Ekinözü beldesi, Içmeler, Gözpinar ve Kötüre köylerini ziyaret etti.

Elbistan’da Malatya yolu üzerindeki -mahalle ile Battalgazi mahallerinin %95 i yikimmis, ya da agir hasarli, yikilacak. Elbistan nüfusunun yüzde 70 i ayrilmis ve bunun yarisindan fazlasinin geri dönmeyecegi söylenmektedir.

.

Elbistan’a bagli Ekinözü, Içmeler ve Gözpinar köyleri fay hattinin geçtigi ve 10 metre genisliginde çöküntünün olustugu hattin civarindadir. Çadir ihtiyaci bir ölçüde karsilanmis ve konteynerler gelmeye devam etmektedir. Yaralarin sarilmasi zaman alacak ancak herkesin endisesi desteklerin yavas yavas azalmaya basladigi yönündedir; bitmesi durumunda ise ciddi sikintilar yasanacaktir.

Afsin ilçe merkezinde zarar ziyan çok, ancak yikinti azdir. Köylerde özelikle hayvan yemi sikintisi yasanmaktadir. Daglik ve kayalik yerlerdeki yerlesimlerde yikinti, zarar ziyan azdir. Özelikle ovada bulunan yumusak zeminli yerlesimlerde ve fay hattinin geçtigi bölgelerde çok büyük yikintilar mevcuttur.

Elbistan ve Afsin ilçeleri ve köylerinde deprem ile birlikte sular kirmizi akmis ve halen sular bulanik akmaktadir. Bu sebeple uzun süre bu ilçelerde su ihtiyaci devam edecektir.

Heyet 7 Mart günü Malatya Akçadag ve Dogansehir ilçeleri ile Ören, Çiglik, Polat ve Erkenek köylerini, Adiyaman/Gölbasi, Çelikhan ve Maras/Pazarcik ilçelerini ziyaret etti.

‘Deprem degil ihmal öldürür’ sözü tam da Dogansehir’in Polat köyünü ifade etmektedir. Bu köy 1986 depreminde zarar görmüs ve ayni yerde deprem konutlari yapilmis. Fay hatti ise tam da bu konutlarin altinda geçmektedir. Bu depremden sonra yerle bir olan köyün yeri degistirilecek deniyor..

Fay hattinin tam içinden geçtigi, yikintinin ve magduriyetin fazla oldugu Alevi Kürt köyü olan Çiglik köyüne (Dogansehir’e 2 km) çok az yardim ulasmistir. Köy yardimsiz, tuvaletsiz ve susuz yasamaya çalismaktadir. Köyün su, kuru gida ve tuvalette ihtiyaci var. Köyü terk edenler geri dönmüs ancak barinacak yerleri yoktur.

.

Gölbasi ve pazarcik ilçelerinde devlet kurumlari ve yerel yönetimler arasinda ciddi bir iletisimsizligin oldugu ve bu yüzden halkin magdur oldugu göze çarpmaktadir. Enkaz kaldirma çalismalarinda mülk sahipleri ve yerel yönetimler yetkisiz kilinmistir. Ilçeler parsellendigi ve birkaç firmaya ihalelerin pay edildigi söylenmektedir.

Yeni yapilacak konutlarin yer seçiminde ve konut fiyatlarinda ciddi belirsizlikler var. Yapilacak konutlarin yerinin isabetsiz, fiyatlarinin çok yüksek (3 milyon), ebatlarinin küçük (110 m2) ve %60 devlet, %40 ev sahibinin (yaklasik 1.2 milyon) ödeyecegi söylenmektedir.

Özelikle ilçelerde sürekli tedavi gören hastalar mali ve ilaç sikintisi çekmektedir. Özelikle meslek sahibi insanlar ilçeleri terk etmis, kalanlar ise vasifsiz ve her türlü destege ihtiyaç duymaktadirlar.

Pazarcik ilçesinde cem evinde, isverenlerin içerisinde yer aldigi bir koordinasyon merkezi kurulmus ve gelen yardimlar yönlendirmeye çalisilmaktadir. Mevcut durumda ihtiyaçlar karsilamakta ancak gelecekte ihtiyaçlarin karsilanmasi kalici konutlarin yapilmasi vb konularda ciddi endiseler mevcuttur.

NE YAPILMALI:

1.Kadin ve çocuklara yönelik egitsel, psikolojik ve sosyal uyum konusunda egitim ve terapi çalismalari yürütülmelidir.

2. En az 3-4 ay boyunca ihtiyaç sahiplerine su ve dayanikli gida basta olmak üzere temel ihtiyaçlar saglanmalidir.

3. Su, tuvalet ve banyo saglikli bir yasamin olmazsa olmazlaridir. Bu ihtiyacin giderilmesi için yetkili kamu kurumlarini harekete geçirecek çalismalar yapilmalidir.

4. Kalici göçün engellenmesi için gelir kaynaklarinin etkin ve verimli kullanimini saglayacak kooperatiflesme, teknik destek ve tohum, fidan gibi baslangiç girdileri saglanmali, ürünlerin pazarlanmasina destek verilmelidir.

5. Gelecekte karsilasilabilecek afetlere karsi ‘kendi kendine yardim’ konusunda egitim verilmeli ve yardim gruplari olusturulmalidir.

Bu ihtiyaçlarin her birisi için önem sirasi da gözetilerek ayri ayri projeler/uygulama planlari olusturulabilir veya hepsi birlikte projelendirilerek en az 3 yil sürecek kaynak arayisina gidilebilir.

Dengê Kurdistan