12 Eylül 1980!.. Bundan tam 31 y il önceydi…
12 Eylül 1980!..
Öncesinden çesitli provokasyonlarla pisirildi ortam ve 12 Eylül 1980’in safaginda baslandi o lekeli tarihin islenmesine…
Toplumun üzerinden bir silindir gibi geçen fasist darbenin yapildigi gündü o gün, o kara gün!..
O kanli can pazari…
O zulüm, o bitmeyen iskence dolu kötü zaman…
Bundan tam 31 yil önceydi…
Bir karabasan gibi girdi hayatlara…
Gazeteler, radyo ve televizyon “Ordu yönetime el koydu” diye geçiyordu haberleri…
Bundan tam 31 yil önceydi….
Ve “netekim” darbe ile “Ordu yönetime el koydu”ydu…
Peki ya sonuç?..
Bilenler bilir, darbeyi yasayanlarin, muzdarip olanlarin çogu da halen saglar. Fasist darbe geride içler acisi bir sonuç ve bilanço birakti.
Hiç uzun uzadiya yorum bile yapmadan ayrintili biçimde toparlanmis alttaki bilançoya göz atmanin yeterli oldugunu düsünüyorum.
Ve iste o içler acisi bilanço…
*650 bin kisi gözaltina alindi ve 90 güne varan gözalti sürelerinde agir iskence gördü,
* 1 milyon 683 bin kisi fislendi,
* Açilan 210 bin davada 230 bin kisi Sikiyönetim Mahkemeleri’nde yargilandi,
* 7 bin kisi için idam cezasi istendi,
* 517 kisiye idam cezasi verildi,
* 124 kisinin idam cezasi Askeri Yargitay tarafindan onaylandi,
* Haklarinda idam cezasi verilenlerden 50’si asildi (18 sol görüslü, 8 sag görüslü, 23 adli suçlu, 1 ASALA militani),
* Idamlari istenen 259 kisinin dosyasi Meclis’e gönderildi,
* 71.500 kisi Türk Ceza Kanunu’nun 141, 142 ve 163. maddelerinden yargilandi,
* 98.404 kisi ‘örgüt üyesi olmak’ suçlamalarindan yargilandi,
* 388 bin kisiye pasaport verilmedi,
* 30 bin kisi ‘sakincali’ oldugu için isten atildi,
* 18.525 kamu görevlisi hakkinda sorusturma açildi,
* 14 bin kisi ‘yurttaslik’tan çikarildi,
* 30 bin kisi ‘mülteci’ olarak yurtdisina gitti,
* 366 kisi ‘kuskulu bir sekilde’ öldü,
* 644 cezaevindeki toplam hükümlü ve tutuklu sayisi 52 bin kisi,
* Cezaevlerinde toplam 299 kisi yasamini yitirdi,
* 171 kisinin ‘iskenceden öldügü’ belgelendi,
* 144 kisi kuskulu bir sekilde öldü,
* 14 kisi açlik grevinde öldü,
* 16 kisi ‘kaçarken’ vuruldu,
* 95 kisi ‘çatismada’ öldü,
* 73 kisiye ‘dogal ölüm raporu’ verildi,
* 43 kisinin ‘intihar ettigi’ bildirildi,
* 937 film ‘sakincali’ bulundugu için yasaklandi,
* 23 bin 677 dernegin faaliyeti durduruldu,
* 3 bin 854 ögretmen, üniversitede görevli 120 ögretim üyesi ve 47 hâkimin isine son verildi,
* 400 gazeteci için toplam 4 bin yil hapis cezasi istendi,
* Gazetecilere 3 bin 315 yil 6 ay hapis cezasi verildi,
* 31 gazeteci cezaevine girdi,
* 300 gazeteci saldiriya ugradi,
* 3 gazeteci silahla öldürüldü,
* Gazeteler 300 gün yayin yapamadi,
* 13 büyük gazete için 303 dava açildi,
* 39 ton gazete ve dergi imha edildi,
* Bilim ve Sosyalizm yayinlarina bir yargi karari olmadan sadece Sikiyönetim Komutaninin emri ile el konuldu ve 133.607 adet kitap imha edildi,
* Darbenin ilk alti ayinda 123; dokuz ayinda 175, 1981 yilinin sonunda tam 268 yasa çikarildi.
***
1980-1985 yillari arasinda…
* 22.912 kisiye 0-1 yil arasi ceza verildi,
* 10.784 kisiye 1-5 yil arasi ceza verildi,
* 6.186 kisiye 5-10 yil arasi ceza verildi,
* 2.396 kisiye 10-20 yil arasi ceza verildi,
* 939 kisiye 20 yil üzeri ceza verildi,
* 630 kisiye müebbet cezasi verildi,
* 420 kisiye idam cezasi verildi.
***
1980’den 1984’e kadar Öldürülenler
Irfan Çelik 14 Eylül 1980 Davutpasa Cezaevi
Ramazan Oguz 20 Eylül 1980 Gazipasa
Ali Çakmakli 24 Eylül 1980 Adana
Sadan Gazeteci 26 Eylül 1980 Izmit Cezaevi
Zeynel Abidin Ceylan 26 Eylül 1980 Ankara
Hüseyin Karakas 27 Eylül 1980 Iskenderun
Ali inan 28 Eylül 1980 Istanbul
Abdurrahman Aktimur Ekim 1980 Mazidag Jandarma Karakolu
Ömer Aktas 1 Ekim 1980
Ahmet Hilmi Fevzioglu 02 Ekim 1980 Bursa Emniyet Müdürlügü
Emin Alkan 4 Ekim 1980 Siirt
Hasan Asker Özmen 05 Ekim 1980
Ahmet Karlangaç 12 Ekim 1980 Istanbul Emniyet Müdürlügü
Ekrem Eksi 16 Ekim 1980 Istanbul
Metin Aksoy 24 Ekim 1980
Sait Simsek 26 Ekim 1980
Ahmet Yüksel 27 Ekim 1980
Rafet Demir 30 Ekim 1980 Bursa Emniyet Müdürlügü
Himmet Uysal 30 Ekim 1980 Usak
Ahmet Altan 3 Kasim 1980 Maras
Ilhan Erdost 7 Kasim 1980 Mamak Askeri Cezaevi
Ibrahim Eski 11 Kasim 1980 Ankara Emniyet Müdürlügü
Cengiz Aksakal 12 Kasim 1980 Artvin
Feridun Yilmaz 12 Kasim 1980 Eskisehir
Sükrü Gedik 12 Kasim 1980 Karakocan
Cafer Dagdogan 12 Kasim 1980 Adana
Bekir Bag 12 Kasim 1980 Mamak Askeri Cezaevi
Rüstem Gürsoy 14 Kasim 1980 Istanbul
Süleyman Ölmez 18 Kasim 1980 Tunceli
Hayrettin Eren 21 Kasim 1980 Istanbul Emniyet Müdürlügü
Cuma Özaslan 25 Kasim 1980 Gaziantep
Kenan Gürsoy 3Aralik 1980 Diyarbakir
Bayram Lafçi 3 Aralik 1980
Recai Yilmaz 5 Aralik 1980 Istanbul
Mehmet Sani 6 Aralik 1980 Istanbul
Ercan Koca 15 Aralik 1980 Ankara Yenimahalle Karakolu
Behçet Dinlerer 15 Aralik 1980 Ankara Emniyet Müdürlügü
Nihat Arda 16 Aralik 1980 Ankara Emniyet Müdürlügü
Sehmuz Akdogan 18 Aralik 1980 Siverek
Sedat Özkaracadag 27 Aralik 1980 Adana Cezaevi
Manzur Geçgel 27 Aralik 1980 Izmir
Turan Saglam 28 Aralik 1980 Erzurum
Mehmet Dag 29Aralik 1980 Adana
Davut Elibolu 29Aralik 1980 Amasya Emniyet Müdürlügü
Hasan Kiliç 30 Aralik 1980 Elazig Devlet Hastanesi
Yilmaz Peköz 1981 Kirikkale
Oruç Korkmaz 1981 Kars
Hasan Temizsoy 1981 Maras
Hasan Dorul 1981 Gölcük
Mehmet Emin Kutlu Ocak 1981Erzincan Cezaevi
Hasan Kiliç Ocak 1981 Tunceli
Cemil Kirbayir 5 Ocak 1981
Ilyas Gülec 6 Ocak 1981 Istanbul
Ayhan Alan 8 Ocak 1981 Tarsus
Ahmet Uzun 16 Ocak 1981 Rize Garnizon Komutanligi
Adil Ali Yilmaz 20 Ocak 1981 Ankara
Ahmet Demir Subat 1981 Diyarbakir
Osman Karaduman Subat 1981 Adana
Mehmet Ali Erbay 10 Subat1981 Adiyaman Emniyet Müdürlügü
Sinan Karacali 11 Subat 1981 Adana
Ibrahim Alpdogan 11 Subat 1981 Maras
Ömer Aydogmus 12 Subat1981 Izmir Emniyet Müdürlügü
Melimet Ali Kiliç 12 Subat1981 Ankara Emniyet Müdürlügü
Hulusi Dalak 13 Subat 1981 Gaziantep
Bedrettin Sinak 13 Subat 1981 Adana Emniyet Müdürlügü
Ünsal Beydogan 25 Subat 1981 Istanbul
Ali Küçük Mart 1981 Persembe
Mehmet Kazgan Mart 1981 Malatya
Aydin Demirkol Mart 1981 Malatya
Osman Tastekin 5 Mart 1981 Kayseri
Celal Kipirdamaz 10 Mart 1981 Usak Emniyet Müdürlügü
Halil Ulug 16 Mart 1981 Adiyaman
Abdullah Paksoylu 16 Mart 1981 Adiyaman
Ibrahim Çelik 17 Mart 1981
S. Satilmis Dokuyucu 18 Mart 1981 Ankara Emniyet Müdürlügü
Cemal Zengin 21 Mart 1981 Diyarbakir Askeri Cezaevi .
Tahir Sahin 21 Mart 1981 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Hasan Gazoglu 30 Mart 1981 Istanbul
Sadiye Yavuz 1 Nisan1981 Manisa
Veysel Yildiz 1 Nisan1981 Malatya
Bozan Çimen 2 Nisan1981 Maras
Nurettin Yedigöl 12 Nisan1981 Istanbul Emniyet Müdürlügü
Cumali Ay 14 Nisan1981 Istanbul
Ahmet Sakin 21 Nisan1981 Ordu
Vakkas Devamli 28 Nisan1981 Pazarcik Emniyet Amirligi
Mustafa lsik 1 Mayis 1981 Istanbul
H. Hüseyin Damar 02 Mayis 1981 Istanbul .
Özalp Öner 4 Mayis 1981 Istanbul
Necip Kutlu 6 Mayis 1981 Konya
Abdurrahman Çeçen 16 Mayis 1981 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Ahmet Taner 16 Mayis 1981Diyarbakir Askeri Hapishanesi
Ali Ekber Yürek 25 Mayis 1981 Maras
Ahmet Kiliç 31 Mayis 1981
Hasan Akar Haziran 1981 Bozova
Ensar Karahan Haziran 1981 Savsat
Kemal …. 2 Haziran 1981 Ankara Emniyet Müdürlügü
Selahattin Kunduz 17 Haziran 1981 Diyarbakir Askeri Cezaevi .
Aynur …. Temmuz 1981 Usak Emniyet Müdürlügü
Yusuf Bag Temmuz 1981 Gaziantep
Bedri Bilge 20 .Temmuz 1981 Artvin
Yakup Göktas 27 Temmuz 1981 Istanbul
Süleyman Cihan 30 Temmuz 1981 Istanbul Emniyet Müdürlügü
Yakup Biyik 6 Agustos 1981 Istanbul
Bayram Kocabas 21 Agustos 1981 Ankara
Fehmi Özaslan 21 Agustos 1981 Maras .
Selahattin Satic 28 Agustos 1981 Kirkagaç
Mehmet Yildiz 13 Eylül 1981 Ankara
Metin Sarpbulut Ekim 1981 Ankara Emniyet Müdürlügü
Hasan Alemoglu 4 Ekim 1981 Ankara
Behzat Firik 10 Ekim 1981 Tunceli
Mehmet Ceren 20 Ekim 1981 Maras
Ataman Ince 26 Ekim 1981 Istanbul
Mehmet Karados Kasim 1981 Erzurum
Cengiz Aksakal 12 Kasim 1981 Savsat
Ali Saribal 13 Kasim 1981 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Ismail Esen 15 Kasim 1981 Bursa Cezaevi
Günay Balcik 19 Kasim 1981 Istanbul
Ismet Tas 5 Aralik 1981 Metris Askeri Cezaevi
Serif Yazar 24 Aralik 1981 Alemdag Cezaevi
Hakan Mermeroluk 24 Aralik 1981 Alemdag Cezaevi
Ibis Ural 27 Aralik 1981 Diyarbakir Cezaevi
Mustafa Sahin 28 Aralik 1981 Elazig
Ali Erek Nisan 1981 Diyarbakir Askeri Hapishanesi
Ali Kamis 1982 Konya
Selahattin Kurutur 1982 Diyarbakir
Cemalettin Yalçin 1982 Istanbul
Fehamettin Seref 1982 Savsat
Benli Coskun 1982 Nizip Adli
Halil Çinar 1982 Diyarbakir
Dede Oguzhan 1982 Aksehir Cezaevi
Kenan Kiliç 1982 Diyarbakir
Ismet Çelik 2 Ocak 1982 Istanbul
Bahadir Dumanli 3 Ocak 1982 Alemdag Cezaevi
M. Emin Akpinar 25 Ocak Diyarbakir Askeri Hapishanesi
Süleyman Seker Subat 1982 Bozova
Sevket Sevseren Subat 1982 Adana Devlet Hastanesi
Abdurrahim Aksoy 09 Subat 1982 Samsun Emniyet Müdürlügü
Ahmet Erdogdu 10 Subat 1982 Mamak Askeri Cezaevi iskenceleri protesto için intihar etti
Önder Demirok 22 Subat 1982 Diyarbakir Cezaevi
Cemal Kiliç 23 Subat 1982 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Ismet Ömürcan 26 Subat 1982 Maras
Isa …. 5 Mart 1982 Ünye
Haydar Sönmez 6 Mart 1982 Elazig
Vakkas Dogru 7 Mart 1982 Araban
Mazlum Dogan 21 Mart 1982 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Kenan Çiftçi 21 Nisan1982 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Bahar Yildiz 9 Mayis 1982 Istanbul
Bedri Tan 17 Mayis 1982 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Esref Anyik 17 Mayis 1982 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Ferhat Kutay 17 Mayis 1982 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Necmi Öner 17 Mayis 1982 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Mahmut Zengin 17 Mayis 1982 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Cennet Degirmenci 22 Mayis 1982 Gaziantep Emniyet Müdürlügü
Asker Demir Haziran 1982 Ankara Emniyet Müdürlügü
Mehmet Ali Eraslan 9 Haziran 1982 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Alaybey Yilmaz 23 Haziran 1982 Gölcük
Mustafa Tunç 9 Temmuz 1982 Haydarpasa Hastanesi
Hüseyin Çolak 10 Agustos 1982 Ankara Emniyet Müdürlügü
Aziz Özbay 23 Agustos 1982 Diyarbakir Cezaevi
Yusuf Ali Özbey 27 Agustos 1982 Besni
Adnan Zincirkiran Eylül 1982 Bozova
Kenan Küçük Eylül 1982 Ankara Emniyet Müdürlügü
Ines Rumpf 23 Eylül 1982 Bursa Emniyet Müdürlügü
Kemal Pir Eylül 1982 Diyarbakir Askeri Hapishanesi
M.Hayri Durmus Eylül 1982 Diyarbakir Askeri Hapishanesi
Akif Yilmaz Eylül 1982 Diyarbakir Askeri Hapishanesi
Ali Çiçek Eylül 1982 Diyarbakir Askeri Hapishanesi
Zafer Müctebaoglu 8 Ekim 1982 Mamak Askeri Cezaevi
Çoskun Altun Kasim 1982 Istanbul
Ismail Hakki Hocaoglu 11 Kasim 1982 Istanbul
Mustafa Asim Hayrullahoglu 16 Kasim 1982 Istanbul Emniyet Müdürlügü
Süleyman Aslan 20 Kasim 1982 Tokat Emniyet Müdürlügü
Seyfettin Sag 21 Kasim 1982 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Hüseyin Sertkaya 21 Kasim 1982 Bingöl .Jandarma Karakolu
Feyzullah Bingöl 25 Kasim 1982 Mus Emniyet Müdürlügü
Talip Yilmaz 20 Aralik 1982 Istanbul Hasdal Cezaevi
Aziz Büyükertas 22 Aralik 1982 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Süleyman Askin 1982 Diyarbakir Askeri Hapishanesi
Sofi Abdurrahman 1982 Diyarbakir Askeri Hapishanesi
Mahmut Güneri Diyarbakir Askeri Hapishanesi
Abdurrahman Algan Diyarbakir Askeri Hapishanesi
Ihsan Çetintas 1983 Erzurum
Halit Atalay 1983 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Mutlu Çetin Ocak 1983 Manisa
Ramazan Yayan 13 Ocak 1983 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Mehmet Emin Akpinar 25 Ocak 1983 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Zekeriya Erdogan 24 Subat 1983 Adana Adli
Ismail Kiran 31 Ocak 1983 Diyarbakir Emniyet Müdürlüg
Mazlum Güder 4 Mart 1983 Elazig
Niyazi Gündogdu 15 Mart 1983 Sivas
Ibrahim Kosar 20 Mart 1983 Adana Cezaevi
Mehmet Azbadem 7 Mayis 1983 Diyarbakir Cezaevi
Abdullah Gülbudak 17 Mayis 1983 Ankara Merkez Cezaevi
Hamdi Filizcan 4 Temmuz 1983 Çanakkale Cezaevi
Ali Güven 28 Temmuz 1983 Izmir Narlidere Karakolu
Ismet Karak Eylül 1983 Diyarbakir Askeri Cezaevi
Hüsnü Seyhan 23 Eylül 1983 Ankara Anafartalar Karakolu
Hasan Akbaba Ekim 1983 Ankara
Ismail Kiran Kasim 1983 Diyarbakir
Ibrahim Ulag 3 Kasim 1983 Diyarbakir
Enver Sahan 13 Kasim 1983 Gaziantep Emniyet Müdürlügü
Ismail Cüneyt 24 Aralik 1983 Istanbul
Cemal Özdemir 1983
***
Idam edilenler
Necdet Adali (sol görüslü) 7 Ekim 1980 Ankara
Mustafa Pehlivanoglu (sag görüslü) 7 Ekim 1980 Ankara
Serdar Soyergin (sol görüslü) 25 Ekim 1980 Adana
Erdal Eren (sol görüslü) 13 Aralik 1980 Ankara
Cevdet Karakas (sag görüslü) 4 Haziran 1981 Elazig
Veysel Güney (sol görüslü) 10 Haziran 1981 Gaziantep
Ahmet Saner (sol görüslü) 25 Haziran 1981 Istanbul
Kadir Tandogan (sol görüslü) 25 Haziran 1981 Istanbul
Mustafa Özenç (sol görüslü) 20 Agustos 1981 Adana
Ismet Sahin (sag görüslü) 20 Agustos 1981 Istanbul
Seyit Konuk (sol görüslü) 13 Mart 1982 Izmir
Ibrahim Ethem Coskun (sol görüslü) 13 Mart 1982 Izmir
Necati Vardar (sol görüslü) 13 Mart 1982 Izmir
Fikri Arikan (sag görüslü) 27 Mart 1982 Ankara
Sabri Altay (adli suçlu) 23 Nisan 1982 Adapazari
Cengiz Baktemur (sag görüslü) 30 Nisan 1982 Elazig
Sahabettin Ovali (adli suçlu) 12 Haziran 1982 Sinop
Ednan Kavakli (adli suçlu) 18 Haziran 1982 Ankara
Ali Bülent Orkan (sag görüslü) 13 Agustos 1982 Ankara
Veli Acar (adli suçlu) 13 Agustos 1982 Isparta
Esref Özcan (adli suçlu) 19 Agustos 1982 Kayseri
Halil Fevzi Uyguntürk (adi suçlu) 29 Aralik 1982 Afyon
Kazim Ergun (adli suçlu) 29 Aralik 1982 Aksehir
Muzaffer Öner (adli suçlu) 29 Aralik 1982 Amasya
Adem Özkan (adli suçlu) 13 Ocak 1983 Balikesir
Hüseyin Çayli (adli suçlu) 13 Ocak 1983 Afyon
Osman Demiroglu (adli suçlu) 13 Ocak 1983 Isparta
Ahmet Mehmet Ulugbay (adli suçlu) 22 Ocak 1983 Aksehir
Ali Aktas (siyasi) 23 Ocak 1983 Adana
Duran Bircan (adli suçlu) 23 Ocak 1983 Denizli
Levon Ekmekçiyan (Asala) 28 Ocak 1983 Ankara
Ramazan Yukarigöz (sol görüslü) 29 Ocak 1983 Izmit
Ömer Yazgan (sol görüslü) 29 Ocak 1983 Izmit
Erdogan Yazgan (sol görüslü) 29 Ocak 1983 Izmit
Mehmet Kambur (sol görüslü) 29 Ocak 1983 Izmit
Ahmet Kerse (adli suçlu) 30 Ocak 1983 Gaziantep
Ridvan Karaköse (adli suçlu) 5 Subat 1983 Aksehir
Cavit Karaköse (adli suçlu) 5 Subat 1983 Aksehir
Süleyman Karaköse (adli suçlu) 5 Subat 1983 Aksehir
Fatih Laçinligil (adli suçlu) 24 Subat 1983 Kesan
Faik Görünmez (adli suçlu) 24 Subat 1983 Kilis
Mustafa Basaran (adli suçlu) 30 Mart 1983 Edirne
Hüseyin Üye (adli suçlu) 30 Mart 1983 Nazilli
Sener Yigit (adli suçlu) 20 Nisan 1983 Isparta
Cafer Aksu Altintas (adli suçlu) 20 Nisan 1983 Ordu
Abdülaziz Kiliç (adli suçlu) 26 Mayis 1983 Edirne
Halil Esendag (sag görüslü) 5 Haziran 1983 Izmir
Selçuk Duracik (sag görüslü) 5 Haziran 1983 Izmir
Ilyas Has (sol görüslü) 6 Ekim 1984 Izmir
Hidir Aslan (sol görüslü) 24 Ekim 1984 Izmir
***
12 Eylül döneminde Sikiyönetim Askeri Mahkemeleri’nce 517 saniga idam cezasi verildi. Askeri Yargitay’in onayladigi idam kararlarinin sayisi 124 oldu. Bunlardan, Milli Güvenlik Konseyi’nin onayladigi ve onay sonrasi hemen infazi yapilan 50’si disindakiler için cezalar fiilen müebbet hapse dönüstü.
Ölüm cezalarinin infazlarina iliskin onama kararlari,
12 Eylül 1980 – 25 Ekim1981 arasi Milli Güvenlik Konseyi döneminde,
25 Ekim 1981 – 14 Ekim 1983 arasi Danisma Meclisi döneminde,
6 Kasim 1983 sonrasi TBMM döneminde
verilmistir.
12 Eylül 2011
Mehmet Ünlüdere
