Degerli agabeyimiz Said Bingöl`un anisina

Gençlik yillarimdan itibaren tanidigim yakin aile dostumuz 49 `lar dan degerli agabeyimiz Said Bingöl 1 Ekim 2012`de ebediyete göçtü. Said Agabey yi 1976` lardan beri taniyordum. Elazig gibi bir yerde yurtseverligi ile taninan bir insandi. Biz gençlerin her zaman idolü oldu. Özellikle dayimin yakin dostu oldugundan o zamanlar sohbetlerini dinleme imkanim oldu. O dönemlerde Elazigda yasayan çok az yurtseverlerden biri oldugundan bizim için onu tanimak, onun sohbetlerine kulak misafiri olmak, bir ayricalik idi. Elazig`da ki çevremiz genellikle yurtseverlikten uzak, daha çok Türk sagcisi çevrelere yakin olmalarina ragmen, hemen hemen herkes Said Abiye büyük bir saygi gösterirdi.
Her zaman bizim gibi gençlere önem verip sahip çikmaya çalisti.
Ben Avrupa geldikten sonra`da her memleket gidisim de gidip onu ziyaret etmeyi ihmal etmedim. En son bir kaç yil önce bir arkadas gurubu ile Harput` da bir gün boyu birlikte olup, sohbet etme imkani bulduk. Bu yilin Nisan ayinda da dostum Mehmet Selim uzun ile Elazig`da kendisini ziyaret ettik. Hasta oldugunu söyledi, fakat son görüsüm olabilecegini tahmin etmemistim.
1985 `de kendisi ile bir röportaj yapip ‘ Peyama Kurd’ gazetesinde yayinlatmistim. Ölümü vesilesi ile bu röportaji tekrara yayinlatmak istedim.
Kendisine Alahtanrahmet dilerim. Ailesinin ve ulusumuzun basi sag olsun.

Roportaj: Seyîdxan Kurij

Spot: Semedî mina derheqî Sait Elçî de qisêkerdis sexsiyetî ey ser çî vatis zaf ziwar o. Kek Sait Elçî heta penî emir xo semedî sarî kurdistana xebitiya. O zaf bawerî dewayî kurdistan bi. Sey Saît Elçî însan zaf kemî. O welatperwer-demokrat yew înaso bê emsal bi.

Peyama Kurd: Ti zi pa 50 rosnvîrî kurd 1959 de tepisiyayî, ti eskenî na mesela ser agahdarî bidî wendoxanî ‘Peyama Kurd’?

Sait Bingöl : O wext DP îktîdar de bî. Halî partî hol nêsinî. Tirkiye, îran, irak û ingiltere bênatê xo de bi namê ‘Peymana Baxdat’ yew peyman virast bî. Amerîka zi destek dayn na peyman.
1958 de iraq de Abdulkerîm Kasim yew darbe virast û ûme îktîdar. Mustafa Barzanî hendê 500 embazî ey Yewbiyayê Sovyet de bî. Konseyê îhtîlal Mustafa Barzanî û embazî ey dawetî iraq kerdî. Barzanî pa embazanî xo ya ûme iraq. Bi ûmeyisî Barzanî persa kurd hêna ûmê rojev. Iraq xo ‘ Peymana Baxdat’ ra ûnt, na peyman vila bî. Herindê na peyman de bi namê CENTO yew peyman viraziyay. Na peyman verba kurdan viraziyay bî.
Se ke mi verî zi va halî DP hol nêbi. Îktîdarî DP bi mehneyî tirkiye de kutçiye esta, dest bi hedrekerdisî senaryoyan kerd. Hukmat emir da MIT. MIT Îstanbul, Ankara û Amed de namê çend wendoxan, doktoran, ebukatan û esnafan tesbît kerd. Bi emirî hukmat poles 50 kes topkerd û teslîmî dadigehê kurmaya peroyî kerd. Kurmaya peroyî nê kesî Îstanbul- Harbiye de estî hucreyan. Înan re Emin Batu merd, ma 49 kesî mêndî. Ma 120 roj hucreyan de mênd. Her hucra de yew ten mendiyen û ma nêskayn yew bînan de alaqa ruen.
Hukmat yew per ra wast ke îna kurdan bitersno, per bîn ra zi amerika ra pere bigîro. Çimkî ameriak ra zi ve ke nê kominist î. Eynî senaryo ewro roj zi hê rûmenî.

Pers: Sima bi çi sucî ûme sucdarkerdis?
Sait Bingöl: Mehkima de savcî îddîa kerd ke ma wasto bi ardim û tesvîkî dewletanî xerîban yew dewleta kurd ruen. Mehkima 10 serrî rûmit. Mehkima ceza da, lakîn bênate ra 10 serrî viyertib, no rid ra ma hepisxane de nêkotî ra.
27î Gûlan 1960 de darbe bi. Eskerî ûmê îktîdar. No hukmat yew efo peroyî vet. La ma nêûmê efkerdis. Bi namê hukmata Alparslan Turkes yew teblîx wend. Turkes bi no teblîxa eskira kerd ke ef kerdisî 49 kurdan verba menfaatanî miliyan o.
Pers: Tayê embazî sima vûnî ke miyanî 49 kesan de çepgir(solci) û rastgir(sagci) bî. Ti se vûnî no derheq de?

Sait Bingöl: Nê, îna yew çî çiniyeb. Bênatê xuertan û merdimanî pîlan de meselanî aktuelan ser ciya ciya vînayê bî. No zi normal yew çî yo.
Pers: To senî Sait Elçi sinasna?
Sait Bingöl: Ez wext ke Îstanbul de wendoxî zaningeh bî ya, mi kek Sait sinasna. Semed ke o him hemserî mi bi, him zi serranî xo de ma ra pîl bi û welatperwer, rosnvîr yew însan bi, o ge-ge ûmenî ma het. Ma zaf ray qehwexane de yewbîn dîn û sohbet kerdiyen. Ma o sey yew kekê xo dîn. Cuwa pey 1959 de o zi tepisiya. Ma piya hucreyanî Harbiye de mêndî. O zi sey ma bi sucî kurtçiye ya ûme sucdar kerdis.

Pers: Ti eskenî Sait Elçî bidî sinasnayis ?
Kek Sait Elçî dewê Çewlîg Zeynep ra bi. O yew keye yo welatperwer û birûmet ra wo. Keye înan zi sey dewijanî bînan rencber û feqîr bi. O hama xuert bi dew ra vêciyab, sib bajaranî girdan. Embazî ey însanî welatper bî.
Wext ke 1965 de TKDP niyay rue Sait Elçi zi rueanoyaxan re yew bi. 1967 de kisiyayisî Ebukat Faîk Bucak a pey o bi sekreterî TKDP. Sait Elçî heta rojê mergî xo sekreterî TKDP bi.

Semedî mina derheqî Sait Elçî de qisêkerdis sexsiyetî ey ser çî vatis zaf ziwar o. Kek Sait Elçî heta penî emir xo semedî sarî kurdistana xebitiya. O zaf bawerî dewayî kurdistan bi. Sey Saît Elçî însan zaf kemî. O welatperwer-demokrat yew înaso bê emsal bi. O zaf zûnaye bi, dekerde bi, sohbetî ey zaf wes bi û hakîmî meselan bi. Ey wext ke yew mesela ser qisêbikerdiyen, zaf rehet a mesela dayn famkerdis. Hîtabetî ey zi zaf hol bi. O eskayn bi hitabetî xo ya sar ser zaf hol tesir rueno. Sait Elçî o qede yew sehsiyet bi ke kam cemaat de bîn, o cemaat de girunê ey bî, o cemaat girotiyen binî tesirî xo.

Pers: Tu raya peyin çi wext Sait Elçî diy ?
Sait Bingöl: Mi raya peyin 1970 de Amed de Sait Elçî diy. Ez biya misafir ey. Ma piya sohbet kerd. Ez yew roj Amed de menda. O wexta pey mi hin o nêdî.
Pers : Sait Elçî senî kisiya ?
Sait Bingöl: Mi zi sey yew welatperwerî kisiyayisî Sait Elçî bacê esnawit. Endamanî TKDP ê Amed ra yew merdim mi re qalkerdî. Goreyî vatê ey Sait Elçî sino Zaxo. Sait Kirmizitoprak (Dr.Sivan) yeno Zaxo ra Sait Elçî geno, beno qampê xo. Dr. Sivan bi ardimî Sait Elçî ya cuwa ver sib Kurdistan Basûr û îta de yew qamp kerdib a. Yew mude Sait Elçî ra xeber nêveciyay. Nê ser embazanî ey rêçê ey rumit. Bi xebatê TKDP û KDP-Suriye ûmê orte ke Dr.Sivan Sait Elçî kisto.
Wext ke raya peyin mi kek Sait Amed diy, ey mi re yew mesela qal kerd.
Ey va : Ez yew mude cuwa ver semedî kongre siya kurdistana basûr, la kongre nêviraziyay. Ez ameya Zaxo de mi Dr. Sivan diy. Ma bênatê xo de qisêkerd, la ma piye nêkerd. Ez tepiya geraya a, ameya tirkiya.
Nozi nîwan dûno ke bênatê înan de yew problem bî.

Sait Bingöl kam o?

Sait Bingöl 1934 de dewê Çewlîg Saban de amewo dinya.. Ey lise Amed de wend û 1955 de Zaningehî Istanbul fakulteyî Iktisat de dest bi wendis kerd.
Sait Bingöl hama wendox bi 17î çele 1960 de bi sucdarkerdisî kutrçîye ya tepisiya. O heta penî serrê 1960 Istanbul-Harbiye de hucre de mend.
Sait Bingöl 1965 de wendisî xi qedna û heta 1969 sey planvirastox ( Planlamaci) wezirtiye awankerdis de xebitiya. 1969 de wezirtiye ti ra wast ke mintiqa ser yew rapor hedre kero. Gani no rapor de halî dîn- ziwan û tîcaretî mintiqa bivêciyayn orte. Ey rapor kerd hedre, la wezirtiyê îddî kerd ke ey bi no rapora dewayî parçekerdisî tirkiya (bolücülük) kerda. No rid ra o kar re erziya. O wext re o Xarpiyet ( Elazig) de sey serbest muhasebecî xebitiyeno.

Sait Bingöl 1969 de Çewlîg de semedî serektiye Belediya xo na rue. O namzeto xoser bi. 1977 de CHP ra hunc Çewlîg de semedî parlementeriye ya xo na rue. Darbeyi 1980 ya pê zi o 1986 de Çewlîg ra bi namzetî SHP. No vîcnayis zi semedî parlementeriye ya bi. Raqîpanî Sait Bingöl o sey Kürtçî desîfre kerd. Partiye îktidar ANAP zaf girunê xo na no vinayis ser ke o qezenc nêkiro. Pênî de namzetî ANAP qezenc kerd.
Sait Bingöl Çewlîg re bi kenayî Emin Elçi ya zewicnayewo û babî 4 kênêyan, 2 lacan o.

Seyîdxan Kurij