Irak Kürdistani´nda ‘Kadin Sünneti’

Süleymaniye Üniversitesi Epidemioloji ve Halk Sagligi Fakültesi ögretim üyelerinden Saleem RA
, Othman N, Fattah FH, Hazim L, Adnan B. akademik çevrede taninan, saygin bilim dergisi ‘Women & Healthn’ in son sayisinda (Women Health. 2013;53(6):537-51.) Irak Kürdistani’nda bugün de yaygin olarak uygulanan ‘kadin sünneti’ne iliskin bir makale yayinladi. Insan haklari ihlalinden de öte bir insanlik ayibi olarak gördügüm bu ilkel törenin en kisa zamanda kaldirilmasi umudu ile makalenin özetini sizlerle paylasmak istiyorum.

***

‘Kadin sünnetinin günümüzde de yaygin olarak uygulanmasi, Irak Kürdistani’nda önemli bir endise konusunu olusturuyor. Bu bilimsel arastirmanin amaci, Kürdistan’daki kadin sünnetinin hangi yogunlukta yapildigini ölçebilmek ve insanlarimizi bu töreyi uygulamaya yönelten faktörleri tanimlamaktir. Mart ve Nisan 2011 tarihlerinde empirik (deneyimsel) bir arastirma kapsaminda son 20 yilda sünnet edilen kadinlarin saglik durumlari ve sünnet ile ilgili bilgileri, röportaj ve klinik bir muayene yoluyla analiz edilmis. Ankette yas ortalamasi 13,5 yil olan 1508 kadinin bilgileri toplanmis. Anketin sonuçlarina göre Irak Kürdistani’nda kadin sünnet oraninin % 23 ve sünnetin yapildigi yas ortalamasinin ise 4,6 oldugu saptanmis.

Klitorisin bir bölümünün ya da tümünün kesilmesi olarak tanimlanan 1. tip sünnet, (Female Genital Mutilation-FGM Typ I) sünnet edilen kadinlarin % 76´inda uygulanmis. Anketin bir baska ilginç saptamalarindan biri de sünnet edilen kiz çocuklarinin % 79´unun sünnet kararinin, bu çocuklarin anneleri tarfindan verildigi ve onlar tarafindan uygulandigidir. Sünnet edilen kadinlarin % 54´ünde ise geleneksel dogum görevlilerinin ya da ebelerin yardiminin oldugu tespit edilmis.

Ankette 16 yas üstündeki kadinlar, 6 yas ve altindaki çocuklarla karsilastirildiginda sünnet oraninin 6 yas alti cocuklarda azaldigi gözlenmis. Egitimsiz anneler ile en az 9 yil egitim almis annelerin çocuklari karsilastirildiginda ise egitim görmemis anneler grubundaki sünnetli çocuklarin oraninin sekiz kat daha yüksek oldugu raporda tespit edilen bir baska gercek.

17 yas ve daha genç kadinlar grubuna bakildiginda, bu yas grubunda evli olan ve sünnet edilen kadinlarin oraninin % 34; bekar olup sünnet edilen kadinlarin oraninin ise % 17 oldugu gözlenmis. Ankette saptanan diger bir olgu ise sünnet oraninin bölgesel olarak farkliliklar göstermesi. Kürdistan’in kuzey-dogu bölgesinde ikamet eden kadinlarda bu oranin daha fazla oldugu gözlemleniyor..

Arastirma sonuçlarindan hareketle bilim adamlari, kadin sünnetinin Irak Kürdistani’nda günümüzde de yaygin bir sekilde uygulandigini belirtiyor ve kiz çocuk ve kadinlarin refahi için bu konuda yogun bir çalismanin zorunluluguna dikkat çekiyorlar.

Kadin sünneti konusunda herseyden önce Kürdistan Hükümeti ve Parlementosu, yazili ve görsel basinin yani sira toplumun her alaninda etkili olan resmi ve sivil toplum kuruluslari ve kanaat önderlerinin de yogun bir biçimde çaba göstermesi, halkin bilinçlendirilmesi, kadin sünnetinin en kisa azamanda yasaklanmasi ve buna uymayanlarin cezai yaptirimlara tabi tutulmasi gerektigine inaniyorum.

Unutulmamasi gereken bir konu varsa o da kadin sünnetinin bir insanlik ayibi oldugudur.

Prof. Hüseyin Bektas