Bekle, gör ve basarisiz ol
Kobani’deki durumu analiz eden ve Türk hükümetine ne yapmasi ve ne yapmamasi gerektigi konusunda tavsiye veren tüm Ingilizce makaleleri okumak neredeyse tam gün mesai gerektiren bir is.
Bu herhangi bir talepte bulunulmadan verilen tavsiyelerin çogu, Türkiye’yi, Kobani’de sikisan Suriyeli Kürtlere yardim etmesi (gerekirse siniri açarak), ISID’e karsi kesin surette tarafini belirlemesi ve kanli Bessar Esed rejimini eszamanli olarak hedef alma planlarindan vazgeçmesi yönünde uyariyor.
Ilginç sekilde, uzun bir zamandir Türkiye’de yasayan, en tecrübeli iki yabanci Türkiye gözlemcisi Andrew Finkel ve Hugh Pope’un her ikisi de Türkiye konusunda ihtiyatli olunmasi çagrisinda bulundu. Tam olarak her ikisi de Türkiye’yi elestirenleri pervasiz olmakla suçladi. Bir Reuters blogunda, Finkel, ‘Ankara, bazi nedenlerden dolayi, uyumlu bir Suriye politikasi gözetmedigi için ABD tarafindan günah keçisi yapildigindan süpheleniyor.’ diyerek, ‘hiç kimsenin Suriye’ye askerî olarak müdahil olma kararinin Türkiye için kolay ya da mantikliymis gibi davranmamasi gerektigini’ belirtti. The Guardian’daki bir makalede de Pope, sunlarin altini çizdi: ‘Uluslararasi hukuku ihlal ederek siniri geçmek Türkiye’nin uluslararasi pozisyonunu zayiflatir, bölgedeki Sam destekçilerinin öfkeli tepkilerine ve Suriye’nin kendisinin Türk sehirlerine füzeler firlatmasina yol açabilir. ( ) Türk ordusu sinirini güvenli kilmak için Suriye içinde nereye kadar ilerleyecek? Uyku halindeki cihatçi hücreler, Türkiye ekonomisinin yüzde 10’unu saglayan turizm endüstrisini hedef almaya hazir halde, Türkiye’deki 1,5 milyon Suriyeli mülteci arasinda saklaniyor mu? Türkiye’nin ISID’e karsi taraf tutmasi, ISID mevzilerinde savasmak üzere halihazirda yüzlerce Türk göndermis olan kendi Sünni merkezinden tepki alma tehlikesine yol açar mi?’
Türkiye’nin alelacele bir batakliga sürüklenmemesi yönündeki bu çagrilari okumak iyiydi. Durumun çok karmasik ve zor, hatta belki de Ankara için bu engellerin hepsiyle bas edebilecek bir politika tasarlamanin ve uygulamanin imkânsiz oldugu, dogru. Fakat ayni zamanda, zorluklari ve muhtemel tehlikeleri vurgulamak, Türk hükümetinin bir süre daha bekleyip görmenin en iyi seçenek oldugu sonucuna vardigi bir duruma yol açmamali. Eli kulaginda bir basarisizligin önüne geçmek üzere, hükümet, mümkün oldugunda çabuk, simdiye kadar yaptigi iki en büyük hatasini düzeltmeli: ISID’I PKK ve PYD ile ayni kefeye koymak ve digerlerinin yardimiyla Türkiye’nin ISID, PKK-PYD ve Suriye rejiminin hepsine birden ayni anda karsi koyabilecegine inanmak.
Açikça söylemek gerekirse: ISID, etrafi çok fazla düsmanla çevrili oldugu için, günün birinde yok edilecek ya da en azindan ciddi bir sekilde zayiflatilacak. Ama Kürtler, ISID’i geri püskürtme mücadelesindeki rolleriyle daha da cesaretlenmis olarak orada olmaya devam edecekler. Türkiye’nin ülke içinde ve bölgede, Kürtlerle anlasmaya varmaktan baska seçenegi yok. Suriye konusunda ise, Türkiye, belki trajik ama su anda Esed’i devirme yönünde bir uluslararasi destegin mevcut olmadigini kabul etmeli. Etkili ve Suriye içinden bir gerilla gücünü olusturmak daha fazla zaman alacaktir ve bu ancak evvela ISID’in yenilmesiyle gerçeklesecektir.
Bu degerlendirmeler, Türk hükümetini namütenahi müzakere ve erteleme politikasina son vermeye ikna etmeli. Bunun yerine Türkiye sunlari yapmali:
-Önce Kobani’nin düsmemesi ve sonra ISID’e karsi savasabilmeleri için Suriyeli Kürtlere mümkün olan bütün yollarla (içeriye girmeden) yardim etmek. Bu, Türkiye ve Suriye’nin özerk Kürt bölgeleri arasinda barisçil bir gelecegin en iyi garantisi.
-Türkiye’deki Kürtlerle baris sürecini tamamlamali. Gerekli bütün unsurlar yerini almis durumda. Daha fazla beklemek ya da geri gitmek simdiye kadarki tüm çabalari mahveder ve aninda kontrol edilemez bir kargasa yaratir.
-Türk tesislerini sinirlama olmaksizin kullanmalarina izin vererek ISID karsiti koalisyonla yapici sekilde çalismak, böylece Türkiye ‘ISID’e karsi yumusak’ izlenimini ortadan kaldirmak.
-ABD, Avrupa ve Arap devletlerine, sadece müstakbel Suriye gerilla güçlerini egitmeye odaklanmayip, derhal, bir tarafta ISID ve diger tarafta yeniden canlanmis Esed güçlerinin mevcudiyetiyle sikismis durumdaki ana akim muhalefete destegi yogunlastirmalari yönünde baski yapmak.
Türkiye daha fazla bekleyip göremez, zira bunun kaçinilmaz sonucu tüm cephelerde basarisizlik olacaktir.
—————————————-
Zaman-15 Ekim
Joost Lagendijk