Hrant Dink Vakfi Ermeni Arastirmalari Enstitüsü
Geçen hafta, 1915’ten bu yana ilk kez, Ermeni arastirmalarina ve Ermenilerin düsünsel birikimine isik tutacak, kapisi sokaga açilan kamusal bir mekânin açilisi yapildi. Hrant Dink Vakfi bünyesindeki mekânda kütüphane, arsiv, konferans salonu Havak ve sergi alaninda eszamanli birçok faaliyet yürütülecek. Nefret söylemi laboratuari, Anadolu’nun kültürel mirasi atölyeleri, Ermeni tarihi, kültürü ve sanati kurslari, dil kurslari olacak. Sözlü tarih atölyeleri, Insan Haklari, azinlik haklari, uzlasma, Türkiye-Ermenistan iliskilerinin gelistirilmesine yönelik atölyeler akademisyen, hukukçu, arastirmaci, ögrenci ve bu konularla ilgilenen herkesin katilimina açik olacak.
Arsivde Hrant’a, Ermenilerin ve diger azinlik gruplarinin kültürel mirasina iliskin binlerce belge, yazi, görsel, video ve ses dosyasi en üst standartlarda muhafaza edilecek. 1996’dan beri, Türkiye’deki azinliklarla ilgilenen herkes için bir danisma mercii olan Agos’un bilgi, belge birikimi ve tüm sayilari ile Vakif tarafindan toplanmakta olan Avukat Diran Bakar’in ve tiyatromuzun bellegi Hagop Ayvaz’in kisisel arsivleri de dâhil bireysel arsivler ve Ermeni vakiflarina ait çesitli belgeler yine bu bölümde muhafaza edilecek.
Vakif bünyesindeki Enstitü yakinda faaliyete geçecek. Agos da artik bu mekânda. Yeri gelmisken Hrant’in katli sonrasinda kurulan Vakfin birkaç yila neler sigdirdigini hatirlatayim:
· 2012 Beyannamesi: Istanbul Ermeni Vakiflarinin El Konan Mülkleri
· Medyada Nefret Söyleminin Izlenmesi
· Batililasan Istanbul’un Ermeni Mimarlari
· Vicdan Filmleri Uluslararasi Kisa Film Projesi
· Tarih ve Hafiza Arastirmalari Tesvik Fonu
· Anadolu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Konferanslari (Adana, Diyarbekir, Mardin)
· Müslümanlastirilmis Ermeniler Konferansi
· Türkiye-Ermenistan Siniri Sosyo-Ekonomik Etkiler Arastirmasi
· Türkiye-Ermenistan Burs Programi
· Türkiye-Ermenistan Gazeteci Diyalog Programi
· Türkiye-Ermenistan Seyahat Fonu ve Türkiye-Ermenistan Hibe Programi
Mekânin adi Anarad Higutyun Binasi. Yeterli ögrenci olmadigindan yaklasik on yildir egitim vermeyen Pangalti Anarad Higutyun Okulu binasi Vakifça kiralanip yenilendi. Bu binanin tercih edilmesinde, merkezî konumu, genis alani ve teraslariyla Vakif ile Agos’un ihtiyaçlarini karsilayacak nitelikleri tasimasi belirleyici oldu. Binanin geçmiste okul olarak faaliyet göstermis olmasi Vakfin misyonuyla örtüserek iki kurum arasinda pedagoji açisindan özel bir devamlilik olusturdu.
‘1915’ten bu yana’ diye baslamistim. 19. yüzyil her bakimdan Osmanlida Gayrimüslim Rönesansidir. Payitaht kadar Anadolu’da kamuya açik Ermeni sanat, edebiyat, felsefe ve musikî kurumlari ve yayimladiklari düzenli yayinlar binlerle ifade edilir. Zakaria Mildanoglu’nun derlemesindeki su yedi kurum misâlen:
· Usumnasirats Ingerutyun (Egitimperverler Cemiyeti) 1852 Istanbul
· Hay Taderagan Ingerutyun (Ermeni Tiyatro Cemiyeti) 1860 Istanbul
· ‘Tibrotsaser’ Dignants Miutyun (Okulsever Kadinlar Dernegi) 1879 Amaci tasra fikrî yasaminin gelismesi için kadin ögretmen yetistirmek
· Hay Yerajisdaserneri Ingerutyun (Ermeni Müzikseverler Dernegi) 1908 Istanbul
· Raffi Haraçtimagan Miutyun (‘Raffi’ Terakki Dernegi) 1908 Üsküdar Üyeler ve halkin düsünsel ve fizikî gelisimini saglamak
· Asbarez Lsaranagan Miutyun (Okuma Salonu Dernegi) 1910 Amaci toplumun düsünsel, manevî ve fizikî gelisimine katki koymak
· Knar Yerajisdagan Ingerutyun (Lir Müzik Toplulugu) 1910 Amaci uygulamali müzik arastirmalariyla müzigi halka indirmek.
Sadece Ermeniler mi, alalim 1861’de kurulan, 1924’te devletçe kapatilan, 1965’te Beyoglu Balo Sokak’taki binasi yikilip otopark yapilan, arsivi de Ankara’nin dehlizlerinde yiten Istanbul Rum Edebiyat Cemiyeti’ni. Yitirilen medeniyetin haddi hesabi yok.
TAZIYE
Açilisa gelemedi, hastaligi korkunç bir hizla ilerledi, cumartesi kaybettik Baron Seropyan’i. Hrant’in yoldasi, Agos’un ortadiregiydi. Nur içinde yatsin.
———————————————-
Taraf-31 Mart
Cengiz Aktar