STIG DAGERMAN
 
Kuþtina zarokekê

Rojeke sayî û xweþ e, tîrêjên rojê xwe berdaye ser deþtê. Êdî hindik maye ku dengê zengilan derkeve, ji ber ku îro yekþem e. Di nav zeviya þilêlê de du gencan ji xwe re þiverêyeke nû dîtine ku berê qet tê re neçûne. Li hersê gundên deþtê þûþên penceran dibriqin. Di malan de li pêþ neynikên li ser maseyên mitfaxan mêr rûyê xwe tiraþ dikin, jin nan kerî dikin, qehwê hazir dikin û di ber re bêdeng stranan dilorinîn, wextê xarina taþtê ye. Zarok li ser erdê rûniþtine û  biþkokên kincên xwe digrin.

Ev danê sibeheke xweþ e, lê destpêka rojeke gelekî nexweþ e, çimkî îro li gundê sêyemîn ê deþtê zarokek wê ji alî zilamekî keyfxweþ bête kuþtin. Zarok hîna jî li erdê rûniþtiye bi girtina biþkokên êlegê xwe gîro ye. Bavê wî jî li serê masê li aliyê din li ber neynikê tiraþ dibe û di ber re ji zaroka xwe re behs dike ku îro ew ê çawa seranserî çem bi botê bigerin. Dayik, wan nanê nû kerîkirî datîne ser tepsiyeke þîn, û di ber re stranekê diminminîne.  

Di mitfaxê de siya bêoxiriyê hîç diyar nabe, lê ew zilamê ku wê zarokê bikuje aniha li pêþ benzînxana gundê yekemîn sekiniye. Wek mêrekî dilþad û bextiyar xuya dike. Di destê wî de kamerayek heye, di cama wê de erebeyeke þîn dibîne, li kêleka erebê keçikeke ciwan sekiniye. Dema keçik dikene û ew wêneyekî  wê yê xweþik dikiþîne, benzînfiroþ qapaxa depoya benzînê diþidîne û ji wan re rojeke xweþ daxwaz dike. Keçik li erebê siwar dibe, mêrikê ku îro wê zarokê bikuje, ji berîka xwe cizdan derdixe perê benzînê dide, ji benzînfiroþ re dibêje ku îro ewê herin ber behrê, li wir wê botekê kirê bikin û ji qeraxê avê gelekî dûrkevin û bigerin heta êvarê. Keçik di cama nîvdaxistî re hemû gotinên wî dibihîse, çavên xwe digre, behrê û xwe û zilamê xwe li kêleka hev di botê de dibîne. Mêrik mirovekî xirab nîne. Kesekî rûken û bextiyar e. Berî ku li erebê siwar bibe, li ber radyatora ku di bin ronahiya tavê de diteîse sekiniye û wisa xuya ye dema ku bîna benzîna teze tê wî pê kêyfxweþ dibe. Aniha li ser ereba wî ya biriqandî tu þopeke hezintiyê xuya nake, tampona wê nepelixiye, di xwîna  sor de nemaye.

Lê di eynê demê de, gava li gundê yekemîn derîyê erebeyê ê milê rastê tê girtin, motor dest bi xebatê dike, li gundê sêyemîn jinik derê dolabê vedike, dibîne ku di mal de qet þekir nemaye. Zaroka ku ji mêjde biþkokên êlegê xwe girtine, bendikên solên xwe girêdane û di qenapa ber pencerê de li ser çokan rûniþtiye, li derve li çemê ku di nav darên kayînê re dikiþe û bota reþ ya ku li ser çêreya qeraxê çem hatiye danîn temaþe dike. Ew zilamê ku lehzekî paþê wê zaroka xwe winda bike, êdî tiraþa xwe qedandiye, makina tiraþê di qutiya wê de bi cî dike. Li ser mêsê fîncanên qehwê, þir û penêr heye. Tiþtê kêm tenê þekir e û dayîk ji zaroka xwe re dibêje ku here ji mala Larsson bi deynî çend lib þekir bîne. Û dema zarok derî vedike ku here, bavê wî li dû wî gazî dike û jê re dibêje ku lez bike, kelek (bot) li benda wan e, riya wan dûr e. Wextê zarok di nav baxçe re bazdide, tenê çem û masiyên ku xwe hildavêjin di hiþê wî de ne, hîç kesek di guhê wî de jê re nabêje ku tenê heþt deqîqeyên jiyana wî mane, û ew bota ku li kenarê çem sekinîye wê hemû wê rojê û gelek rojên din jî li wir, hema wisa di ciyê xwe de bisekine bêî ku kesek destê xwe bidê.

Mala Larsson ne dûr e, ku ji ser rê derbasî aliyê din bibe xwe digihînê, û gava zarok  ji ser cadê bazdide aliyê din, ew erebeya þîn xwe digihîne gundê duwemîn.

Ev gundekî biçûk e, bi xaniyê bi rengê sor siwaxkirî û mirovên ku nuh ji xewa sibê rabûne û  di mitfaxên xwe de rûniþtine di destên wan de fincanên qehwê dibînin ku erebeyek çawa li wê rastê bi bayê bezê derbas dibe û li dû xwe ewrekî tozê radike. Hewa havînê tê hundurê erebê. Piþtî ku ji gund derbas dibe, erebe  leza xwe zêdetir dike, ji xwe gelekî ewle ne, di vê rêya han de ew bi tenê ne. Ajotina tirimbêlekê di rêyeke weha nerm û fire de pir xweþ e. Mêrik kêyfxweþ e, xort e û bi enîþka xwe ya rastê car caran germiya bedena jinika li kêleka xwe hîs dike. Mirovekî xirab nîne. Ew dilezîne ku gavekê zûtir xwe bigihîne ber behrê. Kesekî wisa ye ku naxwaze ziyanê bigihîne kêzikekê, lê lehzekê þunda wê zarokekê bikuje. Wextê bi lez ber bi gundê sêyemîn diajo, jinik çavê xwe digre û di hundirê xwe de dibêje ku ewê çavê xwe veneke heta ku êdî behrê ji wan ve xuya kir, paþê binihêre, bi tempoya hejîna erebeyê û dengê xiþîna lastîkên wê li ser asfalta nerm re, ew di xeyala xwe de, derya (behr) birîqî ya bi rengê geþ tîne ber çavên xwe. 

Bi rastî jiyan li ser pergaleke gelekî bêmerhemet hatiye sazkirin; zilamekî kêyfxweþ bi yek deqîqeyê berî kuþtina zarokekê gelekî þa û kêyfxweþ e, û jineke ku yek deqîqeyekê berî ku bike qêrîn û hewar, dikare di xeyala xwe de behreke rengþîn û geþ bîne ber çavên xwe û kêfxweþ bibe... Û dê-bavek di deqîqa dawîn ya jiyana zaroka xwe de li mitfaxê rûdinê bêî ku li ba wan hêcan û telaþek hebe  li benda zaroka xwe disekinin ku ji wan re çend lib þekir bîne, ji xwe re behsa spîbûna didanên zaroka xwe dikin, behsa gera wan ya wê rojê dikin û ew zarok bi xwe di deqîqeya dawîn ya jiyana xwe de dikare girtina deriyê baxçeyekî û çûyina rêyeke kurt bi çend lib þekirên sipî di nav kaxizekî spî de pêçandî, û masiyên wî çemê dirêj û wê bota zikmezin û bi bêrikên wê yên bêdeng tiþtekî din nefikire.

Dûra êdî hertiþt dereng maye. Dûra erebeyek li ser rê sekiniye û jinikek bi dengekî bilind dike qêrîn, destên wê bi xwîn in. Paþê mêrikek, herçend  di kûraya derûna wî de quleke reþ û mezin heye jî dixwaze xwe li ser piyan ragire. Dûra li ser rê çend lib þekir di nav xwîna sor û gurûzê de gevizî wisa  bêmane ji hev belavbûne û zarokekî biçûk rûyê wî wisa bi erdê ve zeliqandî li ser wê rêyê dirêjkirî ketiye.  Dûra du kesên ku hîna qahweya xwe xilas nekirine û beznên xwe yên spî-çolkî ji derê hewþekê bi lez û bez bazdidin û xwe digihînine ser cinazê zarokê, ew li wê derê dîmenekê dibînin ku êdî di jiyanê de tu wextê wê ji bîra wan neçe. Mixabin ew gotin ne rast e ku dibêje zeman hemû birînan derman dike. Zeman birîna zarokeke mirî nakawîne û birîna dilê dayikeke ku ji bîr dike þekir bikire û zaroka xwe diþîne aliyê din ê rê ji bo ku þekir deyn bike qet pak nake û tirs û xema zilamekî ku wextekê kêyfxweþ bû lê niha ew zarok kuþtiye narevîne.

Yê ku zarokek kuþtiye êdî nikare here ber behrê. Yê ku zarokek kuþtiye bêdeng berê ereba xwe dide malê paþde vedigere, li kêlekê jineke lal û bêdeng destên xwe çepraz xistiye binçengên xwe. Li wan gundên ser riya xwe ku tê re derbas dibin hîç kesekî rûken nabînin. Siya her tiþtekî tarîtir xuya dike, ew bêdengî wisa dom dike heta ku ji hev diqetin û mêrik dizane ku ev bêdengî dijminê wî ye, jê re lazim e ku ew sal û zemanên jiyana xwe derbas bike heta ku bikare zora wê bêdengêyê bibe, hingê belkî bike qêrîn û bikare bibêje ku sûc ne yê bû. Lê ew dizane ku derew e, û di xewnên xwe yên þevan de jî ew ê hêvî û daxwaz bike ku yek deqîqeyekê ji jiyana xwe paþda vegerîne û tenê wê deqîqeyê bi awakî din bike.

Lê jiyan wisa bêmerhemet e li dijî kesekî ku zarokek kuþtiye ku êdî ji wir þûnda çi jî bike fayde nake.


 
   
  Nivîskarê kurteçîroka "Kuþtina zarokekê" Stig Dagerman bi xwe jî gelek caran otomobîl bi lez ajotiye, di trafîkê de bêusûlî kirine. Dayira Trafîkê ji nivîskar daxwaz dike ku bi nivîsandina serpêhatiyeke trafîkê beþdariya kampanya li dijî zûajotina erebeyan bibe. Di nav nîv saetekê de Dagerman vê kurteçîrokê dinivîse. Dûra ew dibe fîlim û di destpêka salên pêncî de li sînemayan tê nîþandan. Tê behskirin ku kesên ku bi erebe diçûne sînemayê, erebeyên xwe li ber sînemayê dihîþtin û peyatî vedigeriyan malên xwe.
  Wergera ji swêdî:
Haluk Ozturk

 

 

© ROJA NÛ 2005