Basilan Türk karargâhinin anlattiklari
Rojava ile birlikte bütün bu cografyadaki degisimi tersine çevirmek için gelistirilen söylem, ‘Inlerine girecegiz.’ Hangi in? Mesele, 160 km uzunlugunda bir alana yayilmis olan Kandil silsilesini çok asmis, sehirlerde yapilanmalara dönüsmüs durumda. Kürt sorununun çözülmedigi her zaman dilimi, PKK çizgisinin daha büyük bir cografyada yatay ve dikey genislemesine yariyor.
‘Huzurumuza, refahimiza kastedenlere hayat hakki tanimayacagiz. Içeride ve disarida.’
Irak Kürdistan’inda PKK’ye karsi hava bombardimani sirasinda yasanan sivil kayiplar üzerine Türk üssünü basan Kürtlerle ilgili Cumhurbaskani Erdogan’in sözü bu.
Ortadogu’ya düzen vermekten Türkiye’yle uyumsuz her seyi düzlemeye dönüsen müdahaleciligi betimliyor. Caydirici, cezalandirici, yok edici Barisçil çözüm seçeneklerini tepeleyip çatismayi yücelten Cumhur Ittifaki’nin kimyasina uygun bir dizin.
‘Huzurumuz kutsaldir!’
Kimin huzuru kutsal degildir? Kutsali olan, baskasinin huzurunu da kutsal bilendir.
2011’den itibaren Libyali, Arabistanli, Yemenli, Ürdünlü, Misirli, Cezayirli, Fasli, Kafkasyali, Dogu Türkistanli onbinlerce cihatçi Suriye’nin huzuru için geldikleri için mi Türkiye sinirlarinda VIP muamelesi gördü? Yemen ve Libya limanlarinda silahlarla yakalanan Türk gemileri huzur için mi seyrüsefer halindeydi?
Hükümet ‘terörle mücadele’ konseptini, yol açacagi sorunlarla bas edemeyecek kadar genisletmede israr ediyor. Suriye’de Afrin’den Firat’in dogusunda 490 km’lik seride, Irak tarafinda Kandil dag silsilesinden Sengal’e ve ülkenin orta yerinde Mahmur’a kadar genis bir cografya ‘terörle mücadele’ alani olarak tanimlaniyor. Tahran’in onayina bagli olarak kismen Iran topraklari da bu alana dahil.
Irak Kürdistan’indaki kaynaklara göre Türkiye’nin son zamanlarda yürüttügü hava operasyonlari sirasinda ölen sivillerin sayisi 20’yi buldu. 26 Ocak’ta Duhok’unAmediilçesine bagli Siladze’den bir grubun Sire’deki Türk askeri karargâhini basmasina sebep de hava saldirilariydi. Deraluk bölgesindeki Geli Resava köyünde düzenlenen saldirilarda 22 Ocak’ta 4, 25 Ocak’ta 2 sivil öldü. Milli Savunma Bakanligi bu operasyonlarla ilgili ’21 bölücü terörist etkisiz hale getirilmistir’ demisti. Karargâh etrafindaki olaylar sirasinda bir gösterici öldü, 15’i yaralandi. Türk askerinin kaldigi odalar, araçlar ve iki tank atese verildi.
Erdogan, ‘Bugün Kuzey Irak’ta yanlis yapmak istediler. IHA’lar, uçaklar kalkti. Hepsi dagildi’ dedi. Ardindan giriste yazdigim cümleyi söyledi. Milli Savunma Bakanligi, ‘PKK terör örgütünün provokasyonu neticesinde bir saldiri gerçeklesmistir’ açiklamasini yapti. Disisleri Bakani Mevlüt Çavusoglu da PKK’yi sorumlu tuttu: ‘Yerel halki kiskirtmaya basladilar. Arkasinda PKK’nin oldugunu biliyoruz.’
Bölgeye Pesmerge güçlerini gönderen Kürdistan Bölgesel Hükümeti de Ankara’yi yatistiracak bir beyanata bulundu: ‘Olaylarin arkasinda kaos çikarmak isteyen eller var. Sorusturma sonucunda provokatörler cezalandirilacaktir.’
***
Durumun tartisilmasini ve anlasilmasini istemiyorsaniz basitçe her seyi provokasyona baglayabilirsiniz. Bu izahat, hakikat adina ‘siviller öldü’ demeyi bile ‘terör propagandasi’ sayan siyasal iklimde zihinlerde durulma yaratiyor. Bu olay, Türkiye’nin insansiz hava araçlarinin agirlik kazanmasina paralel olarak ‘hedef gözeten isabetli atislar’ yapildigina dair iddiali yeni terörle mücadele stratejisinin önündeki handikaplara isaret ediyor.
Karargâhin önüne gelip bir bildiri okuyan göstericilerin üç talebi vardi:
‘ Türkiye hava operasyonlarina son versin
‘ Bölgedeki Türk askerleri çekilsin ve egemenlige saygi gösterilsin.
‘ PKK topraklarimizi terk etsin.
Yani sivil ölümlerin besledigi öfke sadece Türkiye degil PKK’yi de hedef aliyor. Kuskusuz PKK kamplarinin bulundugu alanlarda köylülerle etkilesimi var. Ama bu insanlar çatismalarin bedelini ödemek de istemiyor. Bu bölgedeki Kürtlerle ilgili baska siyasal bir realite de su: Kani Mase, Bamirne, Amedi gibi yerlerde tarihsel olarak Barzanilerle ya da Kürdistan Demokrat Partisi’yle (KDP) husumeti olan Kürt asiretleri yasiyor. Üssü basanlar da Rekani asiretinden insanlar. Buradaki Kürtler bu husumet nedeniyle Saddam döneminde KDP’ye karsi Bagdat’tan yana oldular. 1990 sonrasi KDP, PKK’ye karsi Türkiye ile birlikte savasa girdiginde bölgenin Kürtleri farkli bir pozisyon almisti. Bu süreçte bölgedeki Kürtler, Kürdistan Yurtseverler Birligi’ne (KYB) kaymisti. Ancak Kürdistan Bölgesel Hükümeti’nin insasi sürecinde KDP tekrar güç kazaninca Kürtlerden bir kismi KDP’ye katildi, bir kismi Musul gibi yerlere gitti. KDP alanlarinda rahat hareket edemeyen PKK, KYB’nin bölgelerinde nispeten daha fazla aga sahip. Üst düzey iki MIT görevlisinin Agustos 2017’de Süleymaniye yakinlarinda kaçirilmasinin ardindan Türkiye’nin baskisiyla KYB’nin PKK’ye karsi aldigi önlemler de durumu fazla degistirmiyor. Sengal gibi gri alanlarda ise PKK çizgisi daha kolay damar bulabiliyor.
Bu bölgeyle ilgili bir diger husus: Ekonomik olarak daha geri birakilmis olan bölgede Islamci Kürtler giderek palazlaniyor. Bu tür tepkilerin gelismesi sasirtici degil.
Bunun ötesinde Türkiye’nin güneydeki üsleri ve sinir ötesi operasyonlariyla ilgili rahatsizlik hem Kürdistan hem de Irak siyasetinde belirginlik kazaniyor. KDP, Türkiye ile iliskilerin hatirina PKK’ye karsi yürütülen mücadelenin bir parçasi olageldi. Ancak içeride farkli meydan okumalarla karsi karsiya kalan KDP, PKK’ye karsi hassasiyetini sürdürse de eskisi kadar bu savasa aracilik etmek istemiyor. Bölgeden bir gazeteci dostumun son olayla ilgili yorumu söyle:
‘Insanlar karargâhi basmaya gitmedi. Aileler ölümleri protesto etmek için bir bildiri okudu. Ancak kalabaliga ates açilmasi üzerine olaylar büyüdü. Ama isin ilginç tarafi, KDP zamaninda müdahale etmedi. Bu soru isaretidir. Belki bunun üzerinden bir siyaset olusturmak ve Irak hükümeti üzerinden ‘PKK ve Türk askeri çiksin’ diye bir kampanya baslatmak istiyor.’
Bu konuda Bagdat’ta da artan bir hassasiyet sözkonusu. Irak’la diplomatik temaslarin ana gündem maddelerinden biri artik Musul yakinlarindaki Besikadahil tüm üslerin bosaltilmasi. Bu mesele Irak’la normallesme çabalarinin önündeki en önemli engel. Irak hükümeti ISID’le savasi bitirip kontrolü ele aldikça bu konuda daha keskin bir politika izleyebilir.
***
Ankara askeri çözümde israr ediyor. Fakat önümüzde çok yalin bir gerçek uzaniyor: Yillardir kuzeydogu hattinda Kandil, Ranya ve Bahdinan bölgelerinde etkin olan PKK, 2014’ten itibaren ISID ile mücadelede Sengal, Kerkük ve Celevle gibi yerlerde de nüfuzunu artirdi. Rojava ile birlikte bütün bu cografyadaki degisimi tersine çevirmek için gelistirilen söylem, ‘Inlerine girecegiz.’ Hangi in? Mesele, 160 km uzunlugunda bir alana yayilmis olan Kandil silsilesini çok asmis, sehirlerde yapilanmalara dönüsmüs durumda. Kürt sorununun çözülmedigi her zaman dilimi, PKK çizgisinin daha büyük bir cografyada yatay ve dikey genislemesine yariyor. Sadece sahada degil Türk diplomasisinin önemli bütün ayaklarinda, Kürt sorununun yarattigi açmazlarla bogusuluyor. Yakici bir gerçege, gerçekçi bir yaklasim gerekiyor. Sorun, IHA’larla, yeni üslerle, tamponlarla ihata edilebilecek kadar konsantre degil. Iste bu yüzden Kürt sorununa siyasal çözüm hayati önem arz ediyor.
—————————————————————————
Gazete Duvar- ‘8 Ocak 2019
Fehim Tastekin