DÊYR VATÊN YI

Afganîstan di semêd vatis dêyran û cenayis kemançîya zeneatkar mûzîk, Favad Andarabî ami kisîtis. Hela bîn mi na xeber qezatê Duvar ( dîyes ) di wend. Talîban, xozan Favad Andarabî ko wi sar hêt mintiqayê Andarab di dowê Kîsnabad di cuyayn pê zuara kêy yi ra vêt teber û kist. Derhêq ina xeber di wezîr Afganîstan yê kar û gurê zerrê welat ê kohan, Mesûd Andarabî yow vîdeo zî kerda vila. Wezîr Mesûd Andarabî von; wehsêt Talîban Andarabî di berdewam ken. Êr xozan mûzîk ko mexsêd yi na dest di û sar welat ma ra têyna vilakerdis sahîyan bi Favad Anarabî bi hovitî û zordarîya giran pê dêst Talîban a ami kistis. Wezîr kohan, çond vatê dêyrê xozan zî kêrd eskera: destê ma ya rind.. erd kalikon ma ya, qet zemanêk zî sarrê xwi Talîban verdi nizm nîkena. Mi xêlek ray gues na dêyrê Favad Andarabî ser, la têyna di çekû ti ra fahm kerd: ‘ Nî mîlkîya bayî ma / Dereykî vay ma. Vîdeo ko wezîr kerd vila di xozan him kemançe cenen û him zî deyrê xwi von. Yi het di di tenê merdim hay sêr palas di rûenistê. Wi zî haw palas ser di rûenisto, yow lingê xwi kerda derg û yow xuert zî haw kistê yi di ser palas di rûenisto, saz cenen têyna. Çond xuêrt zî nata weta dûarmalê yin ra sên yên, yin ra tay kesan di tufeng êst. Yowna qeflê camîyerd zî yin ra hendê now ‘ des metro dûr di amê pîyehet. Herhal hay ica di pes sarri birnên, oter asîyen. Awi ca ko cemeat Favad Andarabî tedi rûenistê yow dûzdo û kuehe ken. Dûarmalê eyî cay di zî koyê bêrz asîyên.

Favad Andarabî zî yow merdim qelew û erdîsin. Herhal emir yi sêst serrona cuaraw. Kemançê xwi kerda xwi virar û him cenen, him zî dêyrê xwi von. Sobîna sêr palas di hema sifri rueninaw, qet çî zî binate di nasîyen. Wi dêyrê xwi von û yow lacek zî kîstê yi ya çep di rûenist haw tembûrê xwi cenen. Kam çi zon bêlka hema cemeat yin namo pîyeser? Xêlek palas dêrg kêrd ra sêr erd di eya dest di. Veng û awazê yi yina kî çiman ver, zerrê merdim ci rî bena teng. Çi gunehê yi bî ko, oter zulm pê bîyer kerdis? Eya dêyr, awi vêng kemançî û tembûr, qêrîn û gazîyê vêng xozan ra merdim Afganîstan û eya dest, kuêy, asmîn fahm ken! Axir zordaron nîverda Favad Andarabî mirdê xwi ina dinya di dêyran sar welat xwi vac û kemançê xwi zî bicen. Hûma heq yi zaliman het di meverd. Merdimog dêyran vac û aletê mûzîk bicen, kam yi ra xirabê vînen ko?

Hêt bîn ra xêlek hukûmdar û giregir ina dinya wast ko Talîban pak û rind bid silasnayis, la sinîg yow vatê verînan di vacîyena; kuêy yên bedelnayis, la ehlaq nîyen terkkerdis! Wiris, Çîn, ABD, NATO û dewlêt wayêr eskêr giran yê ina dinya gon bon ini qetilkarê ra û bisarm, vaj ma qay pê deston xwi ya poncas serro Afganîstan vist inî halon? Hendê peri, cerg badhewa sî, teway ti ra hesil nibi. Têyna guên amê risnayis û welat Afganîstan bi xirabi, gêl yey zî bi perîsan. Nikay Afganîstan di yow kîye çînko ewlad xwi ini herb di vîn nikerd! Gunehê giregiran yê feqîran rî nîyena! Yow merdim sê mi gan se bik ko, teyna ina derheq di hol, xirab çend xêt nûstis yên mi dest ra! Ez vatê xwi yo pêyîn zî binûs. Ina dinya di zaf guên amê risnayis,la herb û cerg teway rî nibi melhem, darb, rîs û birîn hîna zêyd bî xedar û har. Ini waxt di inî meselê gerega royna bamên çareserkerdis. Herkês rî azadî, herhêt rî serbestê, ina dinya di waxt cuyayis merdiman hend zaf nû, hotay, hestay, neway serr ra cuar xwi ra ti aqil xwi kên vîn. Gunekaw ci gêrebê wa herkes rayêr xwi ra suer. Merdim jîhat awo ko holê, rindê yi hêvêr yi rî û cuyapê zî dinya alêm rî bibo. Seben wa bibo, merdimê yow ruej her cay dinya di bena wayêr heq, serbestê û azadîyê!

Wendox delal, ez wazena vatê xwi pê yow helbestê Nazim Hîkmet a biqedîn:

TERS

Nîverdon ma dêyran xwi vac Robson
biray mino didan sipî û esme
qenarê mino wayêr pêrr qertal
niverdon ma dêyran xwi vac.

Tersên yi Robson
ruesnayê fecîr sêr sibay ra tersên,
Vînayis,esnawitis, dest panayis ra tersên.
Bermayis ra sinîg ti hîbî varon ver di,
wiyayis ra tersên, sinîg ti gaz bîk heyweyê.
Heskerdis ra tersên sê Ferhad ma zerr ci kotis ra

Helbet Ferhad sima zî est, namê yi çû Robson?
Tuexim ra û rî erd ra tersên.
Aw a ko herîqîyena ra û vîrardison ra tersên.
Nîe îskonto û komîsyon, nîe zî deyn wazen dêst yow embaz
sê yow teyra teze nikota ko mîyan wurdîyeson tu.
Hêvî ra tersên Robson, hêvî ra tersên, hêvî ra..
Tersên qenarê mino perr qertal
dêyron ma ra tersên.

Çirîya pasîn 1949

Suphi Aydin