Güvenlik harcamalarindaki artis korkunç
Cuma gecesi uyuduk. Sabah zamla uyandik. Sürpriz miydi? Hayir.
Sekiz ayda 8.5 milyar liraya ulasan bütçe açigi dolayisiyla, ‘ek tedbir’ ya da ‘düzeltici önlem’ deyimleriyle rafine edilen zamlarin sinyali çoktan verilmisti. Bugün-yarin ÖTV ve KDV artislarini beklemekteydik. Geldiler…
Ne var ki, resmi söylemde her daim bütçe açiginin ‘olagan süphelileri’ olarak gösterilen personel harcamalari ile sosyal güvenlik transferleri, zammin tek gerekçesi degil.
Bunu ben degil, Maliye Bakanligi Muhasebat Genel Müdürlügü verileri söylüyor.
Bütçe performansindaki bozulmanin sebepleri arasinda hükümet kaynaklarinin dile getirmedigi güvenlik harcamalari artik önemli bir yer tutmakta.
Sekiz aylik bütçe rakamlarina bakalim: Son iki ayda (yani sehit haberlerinden bitkin düstügümüz Temmuz-Agustos) bütçeden silah araç ve gereçlerine yapilan harcamalarda esi görülmemis bir artis var.
Açiyorum: Temmuz ve Agustos aylarinda, bütçeden silah, araç gereç ve mühimmata yapilan harcamalar, yilin ilk alti ayinda yapilan toplam harcamanin üzerine çikti.
Ocak-Haziran döneminde, ‘Güvenlik ve savunmaya yönelik mal, malzeme ve hizmet alimlari’ tutari, toplam 732.7 milyon liraydi. Bu harcamalar temmuz ayinda 473.5, agustosta ise 372.4 milyon lira. Toplam: 846 milyon lira.
Daha açik bir anlatimla, son iki ayda yapilan güvenlik harcamasi, yilin ilk alti ayinda yapilan toplam harcamanin 113 milyon lira üzerine çikmis.
TEMMUZDAKI SILAH HARCAMASI, ALTI AYLIK TOPLAMI GEÇTI
‘Güvenlik ve savunmaya yönelik mal, malzeme ve hizmet alimlari’ bütçenin genel basliklarindan biri. Alt kalemlerin ilk sirasindaki verilere geldigimizde, yukarida aktardigim rakamlar kipkirmizi oluyor: ‘Silah araç gereç ve savas teçhizati’ kalemindeki verilere göre, temmuz ayinda 286.6, agustosta ise 197.8 milyon liralik harcama yapilmis. Iki ayin toplami 483.4 milyon lira.
Peki bu rakam, yilin ilk ayinda ne kadardi?
Hatirlatiyorum: 202.8 milyon lira. Iki ayda bütçeden silaha yapilan harcama, alti aylik harcamayi ikiye katlamis da geçmis. Sadece temmuz ayindaki silah harcamasi, Ocak-Haziran toplam harcamanin 84 milyon lira üzerinde.
Bütçenin yeni adi konusunda fazla söze gerek var mi bilmiyorum.
VE ÖRTÜLÜ ÖDENEK
Bütçede, ‘gizli hizmet giderleri’ kalemi altindaki örtülü ödenekteki gelismeler ise güvenlik ve silah harcamalari kadar dikkat çekici. Ocak-Haziran döneminde toplam 431 milyon lira olan örtülü ödenek harcamasi, son iki ayda yapilan 156.5 milyon liralik harcamayla, 587.7 milyon liraya yükselmis. Burada dikkat çeken unsur, yine temmuz ayi. Silah harcamalarinda olaganüstü artisin gözlendigi temmuz ayi, örtülü ödenek açisindan da dramatik bir yükselis göstermis: 127.7 milyon lira. Bu veri, bugüne kadar yapilmis en yüksek aylik harcamaya isaret ediyor.
Sözün özü sudur ki, bütçe performansindaki bozulma, makro göstergelerdeki kötülesmeden daha fazlasidir; toplumsal baristaki bozulmayi anlatir.
Güvenlik ve silah harcamalari hizla tirmanan bir bütçeden, adalet ve egitim adina umutlu olamayiz.
Aksam-23 Eylül
Çigdem Toker
