HAK-PAR: Sex Said isyani hak ve özgürlüklerin korunmasi hareketidir
Piranli Sex Said’in baskaldirisi kendi döneminde yeni bir sayfa açti. Kürdler, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilaniyla, ellerinden alinan hak ve özgürlüklerini korumak için itirazlarini ortaya koydular. Daha sonra Sex Said’in yaninda yer alan Kürd yurtseverleri, Piranli Sex’in emir ve komutasinda ulusal baskaldiriyi gerçeklestirdiler. Sex Said baskaldirisi olarak taninan bu tarihi hareket, 13 Subat 1925 tarihinde Palu’da basladi ve Diyarbakir’da bitirilmistir.
Bilindigi gibi; Osmanlilar döneminden 1923 tarihine kadar, Kürdler BMM’de kendi kimlikleriyle temsil ediliyorlardi. Yeni sisteme geçiste, Mustafa Kemal’in deyisiyle: ”Bölgesel özerklik veya muhtariyet yada buna benzer bir sey Kürdlere verilecek”idi. Kürdler buna inanmislardi. Bu nedenle Mustafa Kemal’in sözünü tutmasini beklediler.
Mustafa Kemal 1925 yilinda mecliste yaptigi konusmada; ”Türk, Kürd, Çerkes; hepimiz Islam’in mayasini olusturuyoruz” demistir. Mustafa Kemal bununla Türkiye’nin çok sesliligini dile getiriyordu. Ne yazik ki, Mustafa Kemal kisa bir zaman sonra bu söylediklerini unutarak, Kürdleri inkara basladi. Cumhuriyeti tek renge ve tek sese dönüstürdüler.
Mustafa Kemal’in baskanligindaki yeni rejimde ise; ”Türkiye’de yasayan herkes Türk milletindendir, herkes Türktür, Türkiye Cumhuriyeti’ni Türkler kurmus” denildi. Bu, Kürdlerin varliginin red ve inkari anlamina geliyordu. Artik, Mustafa Kemal Cumhuriyeti tek renge, Türk rengine indirgenmeye baslanmisti. Kürdler yeni rejimden beklenti ve umutlarini kaybetmislerdi.
Sex Said Hareketi, Ittihat ve Terakki ve Cumhuriyet idaresinin, Kürdlerin özerkligini tanimamasindan, Kürdlerin haklari ve ulusal menfaatlerini inkarinin sonucu olarak, anadilinde egitimin yasaklanarak Kürdlere haksizlik ve hakaret edilmesiyle, Kürdlere verilen sözlerin yerine getirilmemesiyle, Kemalist rejimin oynadigi oyunlarin sonucu olarak; Kürdlerin hak ve özgürlüklerini korumak için baslatilmistir.
1925’te Sex Said’in önderliginde baslayan Kürd hareketi, Kürdlerin ulusal haklarinin Türk rejimi tarafindan taninmasi ve kabul edilmesi, Kürd kimliginin korunmasi içindi. Bu yüzden bu hareket hak isteyen, mesru bir hareketti.
Ama ne yazik ki, bu hakli baskaldiri, basarilamadi ve amacina ulasamadi. Baskaldiranlar yakalandilar ve Sark Istiklal Mahkemesi haklarinda dava açti. Kemalist rejimin Sark Istiklal Mahkemesi, basit bir yargilamadan sonra, Sex Said ve 52 arkadasini idam cezasina çarptirdi. Sex Said ve mücadele arkadaslari Diyarbakir’da asildilar. Baskaldiri taraftarlarindan çogu ve hareketin yandaslari tutuklandilar, rejim onlari zindanlara atti. Bunlarin da bir çogu iskence ve kötü muamele neticesinde zindanlarda öldüler ve bir çok aile fertleri ve sahsiyetler sürgün edildiler. Kemalist rejim o günden bu tarafa, Kürdlerin varligini, kendi bekasi için bir tehdit olarak görmektedir.
Piranli Sex Sait ve dava arkadaslari 95 yil önce, 13 Subat’ta bu kutsal baskaldiriyi baslatmislardi. Eger o dönem Kürdlerin birligi olusturulabilseydi, kuskusuz Kürdler bugün bir devlet sahibi olmuslardi. Çünkü, baskaldiri Kürdlerin özgürlük ve bagimsizligini amaç edinmisti.
Biz Hak ve Özgürlükler Partisi olarak, Sex Said ve arkadaslarinin 95 yil önce yaktiklari mesalenin sönmedigini ve sönmeyecegini belirtiyoruz. Kürd halki temel hak ve özgürlüklerine kavusmayana kadar, hak ve özgürlükler mücadelesinden vazgeçmeyecegiz.
Sex Said hareketi ile, Kürdlerin ulusal haklarinin elde edilmesi amaçlanmistir. Kürd halki 1925 yilinda ateslenen mesaleyi, söndürmemistir. Bugün de, Kürd halki Kürdistan’in özgürlügü için direniyor.
HAK-PAR Kürdistan’in özgürlügü yolunda verilen mücadeledeyi, her türlü zorbaliga karsi mücadeleyi, kendisi için öncelikli ve önemli görmektedir.
Sex Said Kürd halkinin özgürlük mücadelesinde yasiyor ve her zaman yasayacaktir.
Hak ve Özgürlükler Partisi – HAK-PAR Basin Bürosu
Dengê Kurdistan
