Hay Way Zaman’in Galasi
Hay Way Zaman ‘Dersim’in Kayip Kizlari Belgeseli’nin Ankara galasi 15 Nisan’da Ankara Küçük Tiyatro Sahnesi’nde yapildi. Antalya 50. Altin Portakal Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü alan belgeselin yapimcilari Nezahat ve Kazim Gündogan çifti.
Film, Dersim’in kayip kizlarindan Elif’in öyküsünü anlatiyor. 1938 yilinda 5 yaslarinda bir kiz çocugu olan Elif, bir gün annesi, babasi kardesi ile askerler tarafindan toplanip götürülüyor ve ne oldugunu anlamadan Irmak kiyisinda kurulan makinali tüfekler tarafindan taraniyorlar. Elif o anda çevrede oynarken çalilarin arasina siniyor, öyle kurtuluyor. Sonra yarali kardesiyle birlikte köylerinin yolunu tutuyorlar; ama kardesi de yolda ölüyor. Kardesiyle ilgili son izlenimi onun kanli bedeni oluyor ve ‘onun kan kokusunu bir türlü unutamadim,’ diyor.
Elif daha sonra köyden aliniyor ve bir subaya evlatlik veriliyor. Adi Emos Gülver’e çevriliyor Yillar içinde anadilini unutuyor, evleniyor ve çocuklari oluyor. Anilarinda geçmisten sadece silik bazi izler kaliyor: Köyü, makine takirtilari, can çekisen anne babasi, kanlar içinde düsüp ölen kardesi
Yillar sonra, 80 yasinda kendisini bulanlarla ve kizinin çabasiyla Dersim’e dönüyor. Orada Havikpax’a, köyü Tüllük’e ugruyor. Akrabalarindan 90 yasindaki Hüseyin’i buluyor. O zaman 15 yasinda olan Hüseyin de kirim günü, çoban olarak baska bir köyde oldugu için, tüm yakinlari toplanip götürülürken, kendisi kurtulabilmis.
Film 1938 kiriminin hikâyesini de belgelerle ve gerçekçi biçimde veriyor, o dönemin önde gelen tüm devlet sorumlularinin bu isteki payini ortaya koyarak. Dersim soykiriminin ilk isareti daha 1925 yilinda, Seyh Sait ayaklanmasini bastirma isinde basbakan olarak rol üstlenen Ismet Pasa veriyor. Dönemin Genelkurmay Baskani Fevzi Çakmak’in, Basbakan Celal Bayar’in ve öteki üst düzey yöneticilerin tümünün ve elbet Cumhurbaskani Atatürk’ün yapilacak isten haberleri, buna iliskin açiklamalari var. Bu is onlarin ortak buyruguyla gerçeklesiyor: ‘Dersim çibani kesilip atilacak!’
Trabzon’da Atatürk Köskü’nün duvarinda asili ve Dersim’e yönelik hareket planini gösteren haritada Atatürk, bizzat kendi el yazisiyla notlar düsmüs.
Böylece, kirimdan sonra yöneticilerin önde gelenlerini ve asil sorumlulari; Atatürk’ü, Ismet Pasa’yi, Fevzi Çakmak’i aklamaya yönelik ve onlarin harekâttan haberi yoktu tarzindaki masallar da belgelerle çürütülüyor.
Film’de bu harekete katilmis ve film çekildigi zaman hayatta olan, yasi yüze ulasmis, kimi askerler de bulunup konusturulmus. Konustukça yaptiklari isten aci duyan, gözyaslarina bogulan insanlar Onlari dinledikçe daha iyi anliyorsunuz ki, gerçekte bir ayaklanma yok, devlete karsi bir baskaldiri yok. Yapilan is, irkçi bir yönetimin Kürt halkina ve Alevilere yönelik acimasiz bir operasyonu, bir soykirim.
Saat 20’de, yazar Sema Kaygusuz’un yaptigi sunumun ve Anadolu Quartet’in Dersim agitlarindan yapilmis müzik dinletisinin ardindan gösterilen belgeselin sonunda belgeselin kahramani Emos (Elif) sahneye çagrildi ve ayakta alkislandi.
Film, HAK-PAR Genel Baskani Kemal Burkay, CHP Genel Baskani Kemal Kiliçdaroglu, CHP Genel Baskan Yardimcisi Sezgin Tanrikulu, CHP Grup Baskanvekili Akif Hamzaçebi’nin de aralarinda oldugu çok sayida politikaci ve milletvekilleri tarafindan izlendi.
Ermeni soykirimi ve Kürt ayaklanmalarinin ardindan sivil, savunmasiz halka karsi yapilan birçok kirim gibi, aslinda ortada bir ayaklanma da yokken Dersim’in Alevi-Kürt halkina karsi yapilan bu soykirimin sorumlusu, onu dünden bugüne yönetenleriyle elbet Türk devletidir. Öte yandan, Basbakan Erdogan bundan dolayi özür dileme olgunlugunu gösterirken, bu olay kendi yönetimi sirasinda gerçeklesen, bu nedenle bu trajik eylemin asil sorumlulari olan CHP yöneticileri acaba ne zaman özür dileyecekler?
Gala Gecesi, Sayin Kiliçdaroglu ve arkadaslari filmi seyrederlerken akla gelen sorulardan biri buydu
Dengê Kurdistan
