Her Kürd neden ve nasil Zerdestidir?

Kürdlerin kökenini daha iyi veya daha kötü göstermenin geregi yok, kökeni ne ise odur ve Hindu-Ari gurubunun bir koludurlar. Ama dili ve bazi adetleri, onlari diger Hindu-Ari gurubundaki diger halklardan ayirmaktadir. Bunca zaman geçmesine karsin, Kürdler Mitraizm ve Zerdestligin köklerini benliginde korumus, daha sonra Islam ve öteki kültürleri kendi kültürü ile harmanlamistir, tipki bugün çagdas kültürlerle yakinlastigi, onlardan yararlandigi gibi.

Her Kürd Zerdestidir ama her Zerdesti Kürd degildir, Fars, Beluc, Afganli, Hind vb. olabilir. Çünkü Zerdestlik hem eski bir dindir, hem de günümüzün canli bir kültürüdür. Birçok kisi Zerdestiligi benimsemistir. Almanlar, Ruslar ve Avrupa ve dünyadan diger bazi halklar bu inanci takip etmislerdir. Yani Zerdestligin kültürü, örf ve adetleri uluslararasidir, tüm insanligindir.

Birçok din, kültür ve felsefe akimi, Zerdestiligin anlayisina, kaynaklari ve ilkelerine yaslanmislardir.

Kürd halki, bugün Kürdistan olarak bilinen topraklarin üstünde tarih boyunca yasayan halklarin torunlaridir. Kürdler daha ilk gününden itibaren Zerdestlik kültürünü benimsemislerdir. Çünkü bu kültür Kürdlerin dogasina, toplumsal yapisi ve ruhsal durumuna uygundur. Öyle ki bu halkin her ferdi bu kültürü yasamina ve davranislarina yön veren bir çira olarak görmüstür. Daha önceki yazilarimda Zerdestlik kültürünün bu topraklarda dogdugunu belirtmistim. Bir baska biçimde ifade edersem: Kürdlerin düsünce ve manevi yapisi, birbirine karisan Mitrayi ve Zerdestlik kültürünün yasamasi ve gelismesi için uygun bir ortam saglamistir.

Her milletin kendine özgü, dogal özellikleri vardir. Bu nedenle hiçbir millet bir baska millete, ahlaki bir baska ahlaka benzemez. Bu, binlerce yildir böyleydi ve öyle anlasiliyor ki böyle de devam edecek.

Insan dogasi ne demektir? Kökeni midir? Dili ve kültürü müdür, ya da rengi, simasi, yüz hatlari midir? Nasil adlandirilirsa adlandirilsin. Sonuçta her millet ayni biçimde düsünür, davranislari birdir. Iste bunlar ‘insan dogasi’ olarak adlandirilir.

Açiktir ki kültür insan dogasinin hem kökeni hem de bir parçasidir. Iste bu nedenle ta basindan itibaren Zerdestlik kültürü Kürd dogasinin temel taslarindan birisi olmustur diyorum.

Hiç kimse kendi dogasindan vazgeçemez. Fert ya da toplum, baska bir sey olmak için ne kadar çabalasalar da neticede kendi dogasina dönerler.

Ola ki bazilari Kürdlerin dogasini baska adla adlandirsinlar ama ben Zerdestlikle adlandiriyorum. Yani düsüncesi, ideoloji ve dünya görüsleri farkli da olsa, istese de istemese de Kürdlerin dogasinda Zerdestlik üstün geliyor. Bu nedenle Kürdlerin kendiliginden Zerdesti oldugunu söylüyorum. Ve Kürdler, tarihlerinde Zerdestlik kültürünü almis milletlere yakindirlar.

Her zaman önemli bir soru gündeme gelir:

Kürd olmak ne demektir?

Niye sen, ben Kürdüz, digerleri niye baska milletendirler?

Dini inanç açisindan, öyle halklar var ki (Kürdler gibi), Zerdesti idiler ve simdi de olanlari var; öyle milletler var ki (Kürdlerin önemli bir bölümünün oldugu gibi), Islam dinindendirler. Peki, Kürd niye Kürd olarak kaldi, diger milletler gibi ayni dini paylastigi milletlerden biri haline gelmedi?

Besbelli ki Kürdlerin Kürd olarak kalmalarini saglayan ve bundan böyle de saglayacak olan bazi farkliliklar var.

Peki, bu farkliliklar nelerdir? Acaba kültürüyle içi içe geçmis olan dogasi olabilir mi?

Yani, Kürdlerin kimligini, dogasini belirleyen Zerdestilik, Kürdlerin Kürd olarak kalmasini sagladi ve saglamaya da devam ediyor.

Dili, sanati, yasam biçimi, ruhi ve manevi durumu bu farkliligin zeminini olusturuyorlar.

Burada irk ve irkçiliktan bahsetmiyorum. Kürd irkini iyi veya kötü olarak göstermenin geregi yok. Kürdler Hindu-Ari’nin bir koludurlar. Ama dili, gelenek ve görenekleri O’nu diger Ari halklardan ayiriyor. Bunca zaman geçmesine ragmen Mitrayi ve Zerdestligin köklerini benliginde korumus, daha sonra Islam ve öteki kültürleri kendi kültürü ile harmanlamistir, tipki bugün oldugu gibi, tarihi Zerdestilik dogasindan ayrilmadan, çagdas kültürlerle yakinlastigi ve onlardan yararlandigi gibi…

Kisaca demek istiyorum ki:

Her milletin ahlak, iyi ve kötü anlayisi, düsüncesi, gelenek ve göreneklerinin toplami, o halkin, kendini kültür ve davranis olarak gösteren dogasini olusturur.

Bu doga nedeniyle, herhangi bir milletin bireyleri, dünyanin neresinde olurlarsa olsunlar, ayni seyden hoslanirlar ve ayni seye kizarlar.

Her ne kadar bazen egitim ve toplumsal yasamin tesiriyle degismis gibi görünse de, insan dogasindan kurtulamaz, agir bunalim dönemlerinde dogasina döner. Bilmiyorum, belki halklarin dogasi yüzlerce, binlerce yil sonra degisecek. Çünkü halklar bundan böyle giderek birbirine yakinlasacaklar, kültürleri birbirine karisacak, birbirini etkileyecekler.

Insan uzak gelecegi önceden göremez. Kuskusuz, su ana kadar halklarin dogasi, hem kendi içinde hem de öteki halklara karsi bencillikten ve siddet kullanmaktan uzak degil.

Iyi, temiz, yüksek ve hümanist ahlakin yani sira, kötü ve insanlik disi ahlaka rastliyoruz. Henüz tüm halklar, ayni sekilde Insan Haklari Evrensel Beyannamesi’ne uymuyorlar. Aksine, firsat çiktiginda siddete dayali eski dogasina dönüyorlar.

Zerdestlik, insan haklarina saygili, dogayi koruyan en eski kültür olarak kabul ediliyor. Bu nedenle Kürdlerin çok önemli bir bölümü, zorlanmadan, insan haklari kültürünü anliyor ve kabul ediyor, bu durum bir noktaya kadar doganin korunmasi alaninda da geçerlidir. Dogasindaki Zerdestlik Kürdleri daha temiz ve iyi bir toplum olmaya yöneltiyor, ama henüz bu hedeften uzagiz. Çünkü Kürdlerin bir bölümü Zerdestlik olmayan benliginden vazgeçmis degil.

Ama genel olarak dahi iyi bir gelecek için umutluyuz. Çünkü Kürdlerin Zerdestlik temelli dogasi hayrin ve iyiligin nedenidir. Gerekli olan sadece Kürd bireyinin en kis zamanda fikri bagimsizligini elde etmesi, özgür bir biçimde düsünebilmesidir, kendi benliginin özgür olmasina, açiga çikmasina izin vermesidir.

Defalarca yazdim: Zerdesti olmak, Kürd bireyi için bir kültür ve dogal kisilik demektir, din degistirme degil.

Zerdesti olmak, bir dinden vazgeçip bir baska dini kabul etmek anlaminda degildir, hayir. Tüm bu çabalarimin amaci Kürd kültürünün, dogasinin temelinde Zerdestlik oldugunu göstermektir, Kürd bireyleri hangi dine, mezhep ve kültüre bagli olursa olsunlar… Her Almanin dogasinin, Hiristiyan olsa da, Müslüman olsa da, Buda inancina bagli olsa da Alman olmasi gibi. Çar yanlisi ya da sosyalist, Hiristiyan ya da Müslüman, Rus bireyinin dogasi oldugu gibi kalmistir. Tüm milletler böyledir. Örnegin. Ingiltere’de degisik din ve kültürlere bagli, Asya ve Afrika’dan gelen guruplar da yasiyor. Ama Ingilizlerin dogasi ayni, bu dogayi koruyup diger guruplara benimsetmek amaciyla çaba harciyorlar, onlarin dogalarini benimsemek için degil… Ki, bu her ikisi gerçeklestirilmesi çok zor olan seyler. Diger guruplar Ingiliz yasaminin bazi adetlerini aliyorlar, ama bir bütün olarak onlarin yapisini benimseyemezler.

Hiçbir milletin kültür yapisi degismez, bilgi seviyesi belki, ama yapisi degismez.

Her ne kadar kolay olmadigini hissediyorsam ve konu daha çok aydinlatilmaya muhtaçsa da, umarim anlatmak istediklerimi az da olsa izah ettim.

Her neyse… Adi Zerdestlik ya bir baska sey olsun, Kürdlerin kendine özgü dogasi ve kültürü var. Bu yapi ve kültür O’nu diger milletlerin içinde erimesine engel oldu.

Yani Kürdlerin bu dogasi, bagimsiz kisiliginin ve kültürünün temelidir ki ben onun özüne ‘Zerdestlik’ diyorum.

16 Ekim 2012 tarihli Hewlêr gazetesi

Çeviren: Casim Rênas

Felekeddin Kakayî