Islam ve elestiri kültürü
Bir süredir, ‘Islam düsünürü’ olarak takdim edilen Sayin Ihsan Eliaçik’la yapilan söylesileri izliyorum. Bagnazliktan nasibini almamis bir düsünce açikligi ve derinligi var. Verdigi yanitlarla yasadigimiz kafa karisikligini azaltacagini düsünürken, Nigde’de bir dizi güvenlik görevlisini ve gasp ettikleri kamyon soförünü hiç pismanlik duymadan sehit eden ISID militanlari, neden avukat istemedikleri sorusunu ‘Bizim avukatimiz Allah’ diye yanitlayinca Eliaçik’in söz söyleme zamaninin geldigine inandim.
Kendini elestirememek
Müslüman toplumlarda elestiri kültürünün gelismemesi büyük bir eksiklik. Elestirinin bagnazca bir dirençle karsilanmasina karsi, ‘Peygamberin elestirilebilir olduguna’ dikkat çekiyor Eliaçik.
‘Müslümanlar, Islam elestirilince acaba neden sözlü ya da fiili siddete basvuruyorlar’ diye soruyor ve yanitliyor: ‘Bizim Müslümanlar hurafe üretiyor Peygamberin resmini, minyatürünü çizmek Kur’an’da yasaklanmamistir. Islam tarihi peygamberin minyatürleriyle dolu. Camilere, kütüphanelere gidip bakin.’
Sonra konuyu ilginç bir bilgiye bagliyor: ‘Bati’daki peygamber elestirilerinin kaynagi bizdeki hadis kitaplaridir Peygamberin vefatindan sonra Arap, Iran kabileleri Islamiyet’e girdiler
Kur’an yazilip bittigi için ayet uyduramadiklarindan bir milyona yakin hadis uydurdular Sorgulanmamis eski Islam kültürü dedigimiz bir kültür olustu
ISID’çiler, El Kaideciler bu yazilmis eski kitaplara bakiyorlar. Orada, örnegin, ‘Inanmayani öldüreceksin, namaz kilmayani kirbaçlayacaksin, kadinlar peçe takacak’ yaziyor. Hemen bunu uyguluyorlar. Bu eski kitaplarla yüzlesmek gerekiyor.’
Hurafeyi, Tanri buyrugu yerine ikame edince onu mutlaklastiran bu zihniyet maalesef Islam pratiginin bir parçasi olmus. ‘Bunlar Islam’da yok’ denemez. Pratigi Kur’an’la uyumlu kilmak için onu tarihsel bagajindan arindirmak lazim. Ama onun için de siyaset, iktidar, ideoloji gibi sapmalara itibar etmeyen cesaretli ve bilgili din alimlerine ihtiyaç var. Ancak onlar teolojiye elestiri boyutunu kazandirabilirler.
Bu konuda Eliaçik ‘Din ve kutsal elestirilerini faydali buluyorum. Çünkü bir ülkede dini alan elestirilirse geri kalan alanlar rahatlayacaktir. Dini alan tartismaya kapaninca o zaman hurafeler basini alip gidiyor. Cahil insanlar hurafelerle yönetilmeye ve yönlendirilmeye baslaniyor’ diyor.
‘Peygamberin minyatürünü, resmini çizmek Kur’an’da yasaklanmamistir.’ Bu yasak peygamberi putlastirmis oluyor. Çünkü O’nu ‘insan olmaktan çikariyorsunuz. Halbuki Kur’an’daki ayette, ‘Ben de sizin gibi bir insanim’ diyor. Burada yapilan ise cehalet, taassup ve hirs. Bu üçü bir araya gelince de iste böyle katliamlar oluyor.’
Inanmak ve güvenmek
Çogu Müslüman ‘Allah’a inandiklarini söylüyorlar ama güvenmiyorlar. Güvenmedikleri için para biriktiriyorlar. Güvenceyi parada, lüks hayatta ve servette ariyorlar. ‘Saray bizim itibarimizdir’ diyorlar. Sarayi olmayanlar itibarsiz, öyle mi? Toprak damli, hurma lifleriyle kapli, tek odali evde yasamis peygamberin de itibari için ne demeli? Müslümanlar’in zihnindeki temel kavramlari degistirmeye haklari yok. Nasil ki ISID’çinin gidip katliam yapmasi Kur’an’a terstir Gösteris ve tantana içinde yasamak da Kur’an’a terstir. Kur’an der ki: ‘Onlarin zenginliklerine gözlerini dikme. Onlara imrenme.’ Asil zenginligin güzel ahlak, asil itibarin dogrulukta, dürüstlükte, kul hakki yememekte oldugunu söyler kutsal kitap.’
Ihsan Eliaçik’in degerlendirmelerine devam edecegim. Ne dersiniz, Islam’da geciken çagla uyum ve özünü arama çabalarina katkida bulunacak fikirleri yok mu?
Dogu ERGIl