Istanbul’da Yeni Anayasa Tartisildi

Hak ve Özgürlükler Partisi (HAK-PAR) ‘Yeni Anayasa ve Kürt Sorununun Çözümü’ konulu toplantinin sekizincisini Istanbul’da gerçeklestirdi. Celalaga Konagi Konferans Salonunda gerçeklesen toplantiyi, Azad Sagniç, Celal Baykara, Yasar Kilerci, Gülperi Sevim’den olusan divan yönetti.

HAK-PAR Genel Baskani Bayram Bozyel’in açilis konusmasiyla baslayan toplantida, Kemal Burkay, Ümit Firat, Ferhat Sagniç, Enver Sezgin, Fehmi Demir, Mazhar Kara, Nevzat Çiçek, Gülçin Avsar, VeysiTetik, A.Hakim Das, Tahsin Diken, Mehmet Ölçer ve Hikmet Sirma konusma yapti,
Devrimci Demokratlar ile Avukat Suphi Özgen ise yazili teblig gönderdiler.

Bayram Bozyel (HAK-PAR Genel Baskani)

Yeni anayasa yapimi Türkiye’ye bir çag atlama firsati sunmaktadir. Içerde ve disarida olup biten her sey Türkiye’nin bu çag atlayisini kolaylastirir niteliktedir. Çünkü dünya büyük bir degisim içinde. Insanlik, eksiksiz bir demokrasi yönünde hizla ilerliyor. Tekçi siyasal sistemler; özgürlükçü, çogulcu, katilimci, esitlikçi ve farkliliklarin baris içinde bir arada yasadigi yasam modelleriyle yer degistiriyor. Toplumlar arasi iliskiler ulus devlet sinirlarini asarak, dünyamiz küresel bir köye dönüsüyor. Insan temel hak ve özgürlükleri, azinlik haklarina saygi, halklarin haklari uluslar arasi tartisilmaz normlara dönüsüyor. Geçen yüzyil, insanligin demokrasi, özgürlük ve adalet yolunda büyük bedeller pahasina kaydettigi parlak kazanimlar ve bu kazanimlarin uluslar arasi toplum tarafindan kayit altina alinarak evrensel norm payesine ulastirildigi bir yüz yil oldu. Kaynagini insan onuru, özgürlükçü ve çogulcu ileri bir demokrasi idealinden alan toplumsal gelisme trendinin, içinde bulundugumuz yüzyili da bastanbasa biçimlendirecegine kusku yoktur.

Benzer ve köklü bir degisim istegi de Türkiye toplumunun içinde yükseliyor. Yüz yila yakin bir süredir baski altinda tutulan toplum kesimleri, dipçikle susturulan, inkar edilip yok sayilan etnik ve dini farkliliklar, düne kadar horlanip asagilanan gruplar, iskence ve baskiyla sindirilmeye çalisilan muhalifler giderek daha çok seslerini yükselterek kendi kaderlerinin sekillenmesinde daha aktif bir rol üstleniyorlar. Gelinen asamada devleti olusturan bütün temel kurum ve kodlarin kutsiyeti tartisilmakta, dokunulmaz ve tartisilmaz tabular yogun bir elestiriye tabi tutulmaktadir. Bütün bu toplumsal sikâyetlerin, farkli elestiriler ve haksizliklara karsi yükselen tepkilerin bulustugu ortak noktada yeni bir anayasa talebi ortaya çikmaktadir. 12 Eylül 2010 tarihinde yapilan referandum sonuçlari söz konusu yeni anayasa talebini daha bir görünür hale getirdi.’

Kemal Burkay (Politikaci ve Yazar)

1982 anayasasi hazirlandigi ve referanduma sunuldugu zaman onunla ilgili bir yazi yazmis, topluma giydirilen bir deli gömlegi oldugunu belirtmistim. Aradan 30 yil geçti ve biz hala onu degistirmekten söz ediyoruz. Gerçekten demokratik bir anayasa yapip yapamayacagimiz ise belli degil.
Sorun, Türkiye’de basindan beri devlet yapisinin ve ona biçim veren anayasanin tekçi bir anlayisla düzenlenmesinden geliyor. Bu yapi tek millet, tek devlet, tek dil ve tek inanç olarak sekillendi. 1915’te yapilanlar ve savas içinde ve sonrasindaki mübadele yetmedi, daha sonra yapilanlarla, örnegin 6-7 Eylül olaylari ve benzeri uygulamalarla Rumlar yerlerinden edildi, Ermenilerin sayisi daha da azaldi. Bu tutum, baskasini, farkli olani kabul etmeme anlayisinin ürünüydü ve geçmisteki anayasalar da bu anlayisla hazirlandi, ülkede var olan farkli renkler yok sayildi, yok edilmek istendi.

Yeni anayasada olmasi gerekenleri basliklar halinde siralarsam:

1-Ülkenin çogulcu etnik yapisina uygun çözümler üretilmeli. Türkler ve Kürtler nüfus yogunlugu ile ülkenin iki asli unsurudur. Yeni anayasa bu gerçege uygun düzenlenmelidir. Bunun yani sira Laz, Çerkez, Arap, Rum, Ermeni, Yahudi ve diger etnik gruplarin da varligi hesaba katilarak yeni anayasada bunlarin da kültürel haklari, duruma göre yerel yönetim haklari güvenceye alinmali.

2-Yeni anayasa ile devlet yeniden yapilanmalidir. Esitlik temelinde federasyon ülkenin söz konusu etnik yapisina uygun, gerçekçi ve adil bir çözümdür. Buna örnek olarak bati ülkelerinden Isviçre, Belçika Kanada verilebilir. Kibris, böylesi federal çözüm biçiminin bir baska ve yakin örnegidir. Kürdistan Federe Bölgesini içeren Irak’taki federal yapi, daha da yakin, üstelik Kürt sorununun çözümünü gösteren bir örnektir. Irak’ta önce 1958 anayasasinda Kürtler ve Araplar ülkenin iki temel halki olarak zikredildi. Daha sonra Saddam döneminde Kürt bölgesine otonom bir statü tanindi; ama ne yazik ki bu anlasma hayata geçmedi. Birinci körfez savasinin ardindan Irak Kürdistan’inda fiili bir özyönetim olustu. Ikinci körfez savasindan sonra ise, benimsenen yeni anayasa ile Irak bir federasyona dönüstü ve Kürdistan Federe Bölgesi olustu.

3- Federal çözüm diger azinliklarin da haklarini korumali ve AB yerel yönetim normlarina uygun olarak kültürel haklarini ve nüfuslarinin yogun oldugu yerlerde özyönetim haklarini tanimalidir.

4- Yeni anayasa inanç özgürlügünü temel almalidir. Diyanet Isleri Baskanligi ya kaldirilmali veya diger tüm inançlara ayni mesafede olacak sekilde yeniden düzenlenmelidir. Din dersi zorunlu olmaktan çikarilmalidir.

5- Diger hak ve özgürlükler Avrupa Birligi standartlarina uygun biçimde düzenlenmelidir. Örnegin örgütlenme Özgürlügü Venedik Sarti’na uygun biçimde düzenlenmeli, siddeti yöntem olarak benimsemeyen tüm partiler ve örgütler serbest olmalidir. Örnegin nasil bir Türkiye Isçi Partisi kurulabiliyorsa, Kürdistan Demokrat Partisi veya Kürdistan Sosyalist Partisi de serbestçe örgütlenebilmelidir.

7-Mevcut anayasada Türk kimligine vurgu yapilmistir. Yapilacak anayasa tüm kimliklere esit mesafede olmali, anayasada herhangi bir ideolojik belirlemeye yer verilmemelidir.

Ümit Firat (Yazar)

Bir anayasa degisikligiyle ise baslamak tabii ki önemli ama bu anayasa degisiklikleri, hele hele Türkiye gibi bir ülkelerde yeni bir anayasa söz konusuysa, bir sistem-rejim degisikliligini de gözden uzak tutmamak lazim.

Burada yeni bir anayasayla birlikte Türkiye’de vesayetçi rejimin tasfiyesi, inkârci baskici rejimin tasfiyesi, sosyal ve siyasi sorunlara çözümü kendi iradesiyle seçtigi yöneticiler denetimiyle çare aradigi bir rejim insasi söz konusu. Ben bu süreçte Türkiye de bir rejim insasi ihtimalini çok güçlü görmüyorum. Çünkü burada bir niyet sorgulamak ihtiyaci duyuyorum. Siz hangi yöne gitmek, nasil bir rejim insa etmek istiyorsaniz, o durakta, o garda, o havaalaninda bekler, oradan bir vasita tedarik edip gitmek istersiniz.

Türkiye de yeni bir anayasa süreci yasanirken, üstelikte yüzde elli oyla iktidar olmus bir siyasi partinin gündeminin birinci maddesi olan yeni bir anayasa süreci yasanirken, hemen ertesinde de bir hayal kirikligi yasadigimizi söylemek istiyorum. ‘Çünkü ben, Türkiye de Cemil Çiçek’le yeni bir anayasa sürecinin baslamasini, bir kere ters istikamete giden bir vasitaya binmek olarak olarak görüyorum’. Bu ise Cemil Çiçekle baslanmasini, negatif bir faktör, hayal kirici bir faktör olarak görüyorum.

Abdulhekim Das (DGD Platformu)

12 Eylülden bu güne 17 kez anayasa degisti ama Kürt meselesi çözülmedi. 25 Milyon Kürde yapilacak yeni anayasada statü verilmeli. Dil, kimlik, egitim, ögrenim vb. anayasal güvence altina alinmali. Yeni anayasada Kürtler gibi tüm azinliklar zikredilmeli. Peki, bu anayasa çalismasinda mümkün mü bence hayir? Ancak bu mümkün olmayana karsi olmak lazim.

Nevzat Çicek (Mazlum-Der Genel Baskan Yardimcisi – Gazeteci)

Bu tür toplantilar çok yapiliyor yapilmasin demiyorum ancak bu toplantilar sonucu ortak akil ortaya çikmali. Diyarbakir’da söylediklerimizi eger Yozgat’ta söyleyemiyorsak burada bir düsünmek gerek. Hükümetten yapilacak anayasa için bir takvim istemek gerek ve bu takvime göre hükümettin yaptiklarini takip etmek yapamadiklari içinde elestirebilmek ve takvime uymadigi için sikistirmak için takvime ihtiyaç vardir. Yapilacak yeni bir anayasada uzlasamayacagimiz çok madde yok ilk dört madde degisir ise diger maddeler buna uygun dizayn edilir.

Irak pratigini irdelemek gerekir iyi bir örnektir Irak anayasasi, Anayasa tüm kimlikleri yazmak birazda teknik bir meseledir.

Yeni anayasada dindarlar ve toplumun diger kesimleri de içine alabilecek örnegin escinsellerinde sorununu gözeten bir anayasa olmalidir.

Anayasa komisyonundan bir sey çikmayacak Sonunda Ak parti kendi istedigi bir anayasa yapacak.

Ferhat Sagniç (Yazar)

Yapilacak yeni bir anayasa kürt halkinin özlem ve taleplerine cevap veremeyecegi gün gibi ortada ancak eskisinden daha iyi olacagi öngörülerek yetmez ama evet denmeli. Hak-par Kürtler içinde en örgütlü bir yapi oldugu için önemsiyorum programina federasyonu almis olmasi bile tek basina çok önemlidir. Aydin, siyasetçi, akademisyenlerinin ve kürt meselesini gündemine almis yazar, çizerlerin Hak-par da olmasi tesadüfü bir sey olmadigini düsünüyorum. Bu nedenle Hak-par inisiyatifi ele almali ve yapilacak yeni bir anayasada Kürtlerin sesi olmali. Kemal Burkay’in Hak-para da siyaset yapmasi ayrica önemlidir.

Hak-par organize olmali yapilacak yeni anayasada taraf olmali kürt muhalefeti olmali sesimiz olmali.

Enver SEZGIN (Yazar)

Anayasada ne kadar çok sey yazarsa devlet o kadar çok güçlü olur. Bu neden ile anayasalar anlasilir ve kisa tutulmalidir. Anayasalar kendi devletçi kurumlarini yaratmistir örnegin YÖK mühendisler odasi vb.

82 anayasasi devlet toplumu yönetiyor yeni anayasada toplum devleti yönetmeli. Anayasadaki degismez maddeler anayasanin tümünü zaafa ugratmistir. Bu nedenle basta degismez maddeler degismeli. Mevcut anayasa Türklerle baslayip Türklerle bitiyor ancak tüm bunlara ragmen Türkleri de mutlu etmiyor. Kürt meselesi Türkiye’nin meselesi olmustur Türkiye’de en bagnaz yerlere de gittik ve oralarda da iki konuyu konustuk Kürtler ve basörtüsü sorununu tepkilerle karsilasmadik konusa bildik.

Sorun devletin yeniden yapilanmasidir bu yeni anayasa bunu yapmali.

Fehmi Demir (Hak-Par Genel Baskan Yardimcisi)

Bir boyutu ile Kürtler bu yapilacak anayasada haklarini elde edebilirler? Kürtler, son 30 yilda ‘silah kullanmazlar ise haklarini elde edemezler’ diye bir söylem gelistirildi. Geldigimiz asamada Kürtler silah kullanarak bir yere varamazlar. Hiç bir gerekçe sunmadan silahlar susmali demokratik mücadelenin önü açilmali. Bizim aktif bir biçimde bu dönemde silahlarin susmasi konusunda yogunlasmamiz gerekiyor. Eger bu süreçte silahlarin susmasini becerebilirsek ve demokratik mücadele alanini mesrulastirirsak Kürtlerin kendi kendini yönetme hakki çok büyük bir talep degildir. Kürtler anayasa olusturmasi konusunda aktif yer almali, Kürt aydinlari buna odaklanmalidir.

Veysi Tetik (Egitimci)

Demokrasinin bir parçasi da Kürtlerin haklaridir. Yapilacak anayasada kürt kelimesine herkes alissin. Bu konuda ortak görüsleri olanlar bir aya gelsin ortak görüs bildirsinler.

Mazhar Kara (Egitimci-Yazar)

Yeni bir anayasa yapimindan söz ediliyorsa eski anayasanin tümüyle çöpe atilmasi gerekir. Yeni anayasa platformunda güney Afrika ile ilgili bir sonum yapilmisti. Bu model bize uygundur sanirim. Yeni bir anayasa tipki Almanya veya güney Kürdistan anayasasi gibi kisa ve öz olmalidir. Yeni anayasa anadilimiz önündeki tüm engelleri kaldirmalidir. Anayasa çogulcu ve demokratik olmalidir.

Gülçin Avsar (Avukat, Benim için öldürme benim için ölme Platformu)

Temelinde haklarin oldugu bir anayasa olmali Kürtlerin anayasada anilmasi yerine Türklerinde çikarilmasi gerekir. Anadilde egitimden her platformda söz ediyoruz ancak bu konuda projeler üretmiyoruz Hak-par böyle bir projesi olmali. Kürt aydinlarinin son dönemdeki tartismalari soruna çözüm yerine kavgaci bir anlayisi hakim kilmakta. Bundan kaçinilmali.

Tahsin Diken (TSTK – Türkiye Sivil Toplum Kuruluslari )

Yeni bir anayasa çalismasi yapilmaktadir bu yeni anayasa çalismasi mutlaka çogulcu olmalidir. Insanlar güçlü duruslariyla caydirici olmalidirlar. Ana dilde egitim tüm partilerin prestiji meselesi olmalidir.

Hikmet Sirma (TSTK – Türkiye Sivil Toplum Kuruluslari )

Tartisma dili çok önemlidir bunu en iyi yapan hak-pardir hak-par’ in dili tartismalara anlam katiyor. Kürt meselesi bu gün burada tartisilabiliyorsa bu önemli bir kazanimdir Tayip Erdogan kürt sorununu tanimistir 10 yildaki kazanimlarimizdir. Ancak Cemil çiçegin anayasa yapma komisyon baskani olmasi endise vericidir. Anayasa yapiminda oy birligi sarti bu komisyona uzlasma komisyonu degil de uzlasmama komisyonu olarak anliyorum. Benim evimin boyasina kimsenin karisma hakki yoktur ben ailem ile karar verebilmeliyim bu örnekte oldugu gibi ben kendi cografyamda yasama tarzini seçebilmeliyim. Kimliksiz bir anayasa ancak her kimligin önemli oldugunu unutmadan her etnik gurup kendi anadilinde egitim görmelidir. Türkçenin resmi dil olmasinda sakinca yoktur ancak diger dileri yok saymamali.

Mehmet Ölçer (Mühendis)

Türkiye anayasasi tekçi bir anayasadir. Türkiye’de Türk ve Kürt ulusu vardir federasyon olmalidir. Azinliklar haklari da gözetilmelidir. Kürtler kendi cografyalarinda kendilerini yönetmelidir.

Tebligler:

Devrimci Demokratlar:

Türkiye’de bugüne kadar yürürlüge giren hiçbir anayasa ‘toplumsal sözlesme degildir; dayatmadir.
Kemalist ideolojinin; tek ulus, tek devlet, tek bayrak, tek dil, tek din-mezhep, tek ideoloji esasi üzerinde biçimlenen üniter bir anayasadir.
Totaliterdir
Yalnizca Kürtlerin kimliklerini inkar etmiyor, Kafkaslardan ve Balkanlardan gelen ”Türklerin”, ayrica Anadolulu olup sonradan Müslümanlasan topluluklarin Anadolu’dan önceki kültürel, dinsel ve etnik kimliklerini de red ya da gözardi ediyor.Kürtlere karsi baskicidir,inkarcidir.
Özünde ‘derin devleti’ onaylayan bir Anayasadir.
Yeni Anayasa; Evrensel, Küresel, yerel gerçeklerin ve dinamiklerinin disinda olamaz. Günümüz dünyasi ve yerel dinamikler, çok renklilik, çok dillilik, çok inançlilik temeli üstüne kuruluyor. Yerel yönetimlerin insiyatiflerinin oldukça doruga ulastigi bir dünyadayiz.Özerklikler, Federatif yapilanmalar, hatta Birlesmis Milletler’in ‘Uluslarin Kendi Kaderlerini Tayin Hakki’nin taninmasi; referanduma açik kapi birakan, toplumsal sözlesmelere örnek oluyor.

Suphi Özgen (Avukat)

Yeni demokratik ve sivil bir anayasa yapilmasi için olabildigince tüm halkimizin görüs ve önerilerinin alinmasi çok önemlidir. Çikan sonuçlarinin da TBMM ye basin ve kamuoyuna aktarilmasi da o derce önemlidir.

Benim için yeni yapilacak anayasanin; kisa, anlasilir bir dil ile yazilmasi, basta biz kürtler olmak üzere tüm halklarin esit haklar temelinde kabul edildigi, Kürtçe egitimin devlet eliyle yapildigi, özgürlüklerin günümüz AHIS ve AHIM içtihatlarina uygun genisletildigi bir anayasa olmasi önemli ve önceliklidir.

Dema Nû / Istanbul

Dengê Kurdistan