Legallik-illegllik üzerine

Özgürlüklerden, emekten yana olan siyasi partilerin, mevcut burjuva yönetimleri tarafindan yasaklanmalarina sik rastlanilir. Bazi durumlarda da, mevcut yasalarin imkan vermeyecegi düsünülerek, bu tür partiler daha bastan illegal olarak kurulurlar. Fakat her iki durumda da, o partiler için esas olan açik çalismak, böylece en genis kitlelere ulasmak olmustur.

Açik çalismaya geçmek için ne zaman uygundur? Kendi adiyla mi, yoksa mevcut yasalari zorlamayacak, daha kabul edilebilir bir biçimde, baska bir isimle mi çikis yapmak gerekir? Sartlar olgunlastiginda birlesme nasil olmalidir? Bu gibi sorular dogal olarak her zaman tartisilmis ve degisik cografyalarda, degisik sartlarda çesitli cevaplar verilmis, farkli uygulamalar olmustur.

Bu yazinin amaci; bu konuda yasanmis üç ayri deneyimi hatirlatmaktir.

Bulgaristan Komünist Partisi (BKP) 1900’lerin baslarinda yasanan büyük alt ‘ üst oluslarin ertesinde sekillenmis ve kurulmustur. 1923 yilina gelindiginde ise, kurulan fasist cunta tarafindan yasaklanmistir. Durumu degerlendiren parti 1927 yilinda ‘Isçi Partisi’ adiyla açik çalisan bir parti kurmus ve bu parti basari kazanmis, kitleler tarafindan taninmis, hizla örgütlenmistir. Tehlikeyi gören fasist yönetim 1934 yilinda Isçi Partisi’ni de kapatmistir. Yasakli olan iki parti 1938 yilinda ‘Bulgaristan Isçi Partisi’ adi altinda birlesme karari almis, daha sonra bu parti Nazi isgaline karsi verilen mücadelenin ve kurulan ‘Vatan Cephesi’nin çekirdegini olusturmustur. Ülke özgürlüge kavustuktan sonra, 1948 yilinda ise Vatan Cephesi ‘Bulgaristan Komünist Partisi’ adini almistir.

Türkiye Sosyalist Isçi Partisi (TSIP) 12 Mart askeri darbesinden sonra, 1974 yilinda kurulmus ve ülke çapinda hizla örgütlenmistir. Daha sonra, kuruculardan olan bir gurup, burjuvaziye güvenilmeyecegini, bu yüzden illegal bir yapi olusturmanin zorunluluk oldugunu söylemislerdir. Bu görüs büyük tartismalara neden olmus, tartisma görüs sahiplerinin partiden ayrilmasiyla sonuçlanmis, TSIP 12 Eylül 1980 fasist darbesi tarafindan yasaklanmasina ragmen mücadelesine devam ederek, 1991 yilinda kurulan Sosyalist Birlik Partisi (SBP)’yi kuran güçlerden birini olusturmustur.

Türkiye Komünist Partisi (TKP) 1970’li yillarda yasakli fakat ülkede adi duyulan, örgütlenmesi olan bir partiydi. 12 Eylül 1980 fasist darbesinden sonra kadrolarindan çogu yurtdisina çikmisti. 1980’li yillarin sonuna gelinirken ülkede açik çalisma sartlari tartisilmaya baslanmisti. TKP önce Türkiye Isçi Partisi (TIP) ile birlesme karari alarak, Türkiye Birlesik Komünist Partisi (TBKP)’yi olusturdu. Parti yöneticileri ülkeye döndüler ve tutuklandilar, uzun bir yargi süreci sonunda serbest birakildilar. Daha sonra TBKP, 1991 yilinda, Sosyalist Birlik Partisi (SBP)’yi kuran güçlerden birini olusturmustur.

Y. Gökoglu