Li dijî tundiyên li ser jinê, em hemû jin destên xwe bidin hev
JI ÇAPAMENÎ Û RAYA GISTÎ RE
Dîroka mirovahiyê dîroka têkosîna li dijî newekheviyan e. Di dîrokê de jinan jî bi sêwazên cuda di têkosîna li dijî newekheviyên aborî û civakî de cih girtine û têkosîna xwe ya ji bo bidestxistina mafên wekhev ên bi mêran re berdewam kirine.
Sê Xwiskên ku li Komara Domînîkê bi navê Xwiskên Mîrabel derbasî dîrokê bûn, li dijî dîktatoriyê têkosîn dan, li her derê welêt alîgirên wan zêde bûn û ji tirsa vê yekê rejîmê di 25’ê Mijdara 1960’î de ev xwisk qetilkirin.
Di dîrokê de gelek jinên Kurd ên weke Leyla Kasim û Jîna Emînî di têkosîna wekheviyê de jiyana xwe ji dest dane.
Di encama têkosîna jinan a ji bo wekhevî û mafan de, Neteweyên Yekbûyî di sala 1978’an de ‘”Peymana Rakirina Hemû Cûdahiya Li Dijî Jinan” û di 20’ê Kanûna 1993’an de jî ‘Deklarasyona Têkosîna li Dijî Tundiya Li Ser Jinê’ qebûl kir.
Di 25’ê Mijdara 1999’an de ji bo bîranîn û rêzgirtina têkosîna xwiskên Mîrabel ji aliyê Lijneya Gistî ya Neteweyên Yekbûyî ve ev roj weke ‘Roja Têkosîna li Dijî Tundiya Li Ser Jinê ya Navneteweyî’ hat qebûlkirin.
Jin ji ber zayenda xwe rastî tundiya fîzîkî û manewî tên. Mixabin tundiya li ser jinan bi gelemperî ji aliyê xizmên wan ve tê kirin.
Di 9 mehên ewil ên sala 2023’an de li seranserê Tirkiyeyê 234 jin hatine kustin. Ji bilî vê hejmara tomarkirî, tê zanîn ku kustinên jinan yên nehatine tomarkirin jî hene. Sîdeta li ser jinan ne tenê ji kustinê pêk tê, di heman demê de bi êrîsên fîzîkî, destavêtin û astengkirina azadiyê û wekî zexta exlaqî, heqaret û nedayîna mafên wekhev pêk tê.
Weke Komîsyona Jinan a Partiya Maf û Azadiyan em dizanin ku tundiya li ser jinên Kurd tundtir û dijwartir e. Ji ber nasnameya kurdî, derfetên kar û îmkanên perwerdehiyê wek hev nayên bidestxistin. Nepejirandina zimanê zikmakî, zimanê kurdî, wek zimanê perwerdehiyê û zimanê fermî bi serê xwe sîdet e. Tundîye.
Partiya Maf û Azadiyan (HAK-PAR) ku bi gistî li dijî her cure sîdetê ye, tundiya li ser jinê tûcar qebûlnake û red dike. Partiya me, Wekheviya jin û mêr diparêze û sîdeta li ser jinê di Rêznameya Partiya me da wek sûcê dîsîplînê cih digre.
Vekisîna hikûmetê ya ji peymana Stenbolê tundiya li ser jinê zêde kir. Em vê helwesta hikûmetê ya ku rêya cudakariyê û tundîyê li ser jinan vedike sermezar dikin.
Bijî wekheviya mêr û jinê, bimire hemû cudagirtin û tundiyên li ser jinê.
Bijî wekheviya jin û mêr bimre hemû cudagirtin û tundiyên li ser jinê.
Li dijî tundiyên li ser jinê, em hemû jin destên xwe bidin hev. 25.11.2023
Partiya Maf û Azadiyan
Komîsyona Jinan
============
BASINA VE KAMUOYUNA
Insanlik tarihinin bir boyutu da esitsizliklerle mücadele tarihidir. Kadinlar da tarih boyunca, çesitli biçimlerde ekonomik ve sosyal esitsizliklerle mücadelede rol almislar, erkekler ile esit haklara sahip olma mücadelesini sürdürmüslerdir.
Dominik Cumhuriyeti’nde tarihe Mirabel Kardesler olarak geçen üç kiz kardes, diktatörlüge karsi savasmis, ülkenin her yerinde destekçileri artmis ve bunun korkusuyla rejim 25 Kasim 1960’ta bu kiz kardesleri katletmistir.
Tarih Leyla Kasim, Jîna Amini gibi birçok Kürt kadinin da esitlik mücadelesinde canini kayip ettigine sahittir.
Kadinlarin esitlik ve hak arama mücadelesinin sonucunda Birlesmis Milletler 1978 yilinda ‘Kadina Karsi Her Türlü Ayrimciligin Yok edilmesi Sözlesmesini’ ve 20 Aralik 1993 te ‘Kadina Karsi Siddetin Ortadan Kaldirilmasi Bildirgesini’ kabul etmistir.
25 Kasim 1999 yilinda Mirabel Kardeslerin mücadelesinin unutulmamasi ve onure edilmesi için Birlesmis Milletler genel Kurulu tarafindan, bu gün ‘Kadina Yönelik Siddete Karsi Uluslararasi Mücadele Günü ‘ olarak kabul edilmistir.
Kadinlar cinsiyeti nedeniyle fiziki ve manevi siddette maruz kalmaktadir. Ne yazik ki kadina yönelen siddet genel olarak, yakinlari tarafindan gerçeklesmektedir.
2023 yilinin ilk dokuz ayinda Türkiye genelinde 234 kadin cinayeti islendi. Kayitlara geçen bu sayinin yani sira, kayitlara geçmeyen kadin cinayetlerinin de oldugu bilinmektedir. Kadina yönelik siddet sadece cinayetlerden ibaret degil, fiziki darp, tecavüz ve hürriyetti kisitlama seklinde gerçeklestigi gibi, manevi baski, hakaret ve küçük düsürme, haklardan esit yararlandirmama gibi manevi siddet de yasanmaktadir.
Hak ve Özgürlükler Partisi, Kadin komisyonu olarak biz biliyoruz ki, Kürt kadinin üzerindeki siddet, daha yogun ve siddetlidir. Kürt kimligi nedeniyle is firsatlarindan ve egitim olanaklarindan esitçe yararlanilmiyor. Anadil olan Kürtçenin egitim dili ve resmi dil olarak kabul edilmemesi basli basina bir siddettir.
Genelde her türlü siddete karsi olan Partimiz Hak ve Özgürlükler Partisi (HAK-PAR), kadina karsi siddeti kabul edilemez görmekte ve ret etmektedir. Kadin erkek esitligini savunmakta ve kadina karsi siddeti Parti Tüzügünde disiplin suçu olarak görmektedir.
Hükümetin Istanbul sözlesmesinde çekilmesi, kadina karsi siddet egilimini artirmistir. Biz hükümetin kadina karsi ayrimciliga davetiye çikaran bu tutumunu kiniyoruz.
Kahrolsun, kadina karsi her türlü ayrimcilik ve kadina yönelik siddet.
Kadina yönelik siddetti önlemek için, tüm kadinlar el ele.
Ji bo tûndiya li hember jina bê rawestandin, em hemû jin dest bidin hev. 25.11.2023
Hak ve Özgürlükler Partisi
Kadin Komisyonu
Dengê Kurdistan
