Mülteci sorunu ve Suriye sorunu nasil çözülür?
Avrupa’ya yönelik mülteci akini tam bir trajediye dönüstü. Ege’de, Akdeniz sularinda batan çürük teknelerde bogulan binler bir yana, Yunanistan ve diger Balkan ülkelerine ulasabilenleri ise polis barikatlari, telörgülü sinirlar engelliyor. Bu insanlarin Bati ve Kuzey Avrupa ülkelerine ulasmak için verdikleri canhiras mücadele yürek burkuyor. Bu büyük bir insanlik ayibi.
Afrika ve Asya’nin ciddi sorunlar, özellikle de iç savas yasayan ülkelerinden Avrupa’ya göç yasaniyor. Daha önce Latin Amerika ülkelerinden de Avrupa’ya ben zer bir göç dalgasi yasanmisti.
Oysa bu çözüm degil. Hem Avrupa bu kadar göçmeni alamaz, zaten almiyor, hem de asil çözüm bu ülkelerin kendi içinde gerçeklesmeli. Iç savaslari, söz konusu bogazlasmalari önlemek için çareler bulunmali.
Elbet bu da kolay degil. Bu ülkeler, zaten bunu basarsalardi insanlari Avrupa ve kuzey Amerika’ya böylesine akin edip oralarda kendilerine yeni bir hayat aramazlardi. Bu tür agir iç sorunlarin, iç savaslarin sona erdirilmesinde bu ülkelerin dis destege ihtiyaci var.
Örnegin Suriye Eger büyük güçler ve Suriye’nin komsulari, Suriye’deki iç kavgayi adeta firsat bilip, kendi çikarlari dogrultusunda taraf olmasalardi, yangina körükle gitmeyip el ele vererek bir uzlasma zemini bulunmasi için Suriye halkina destek olsalardi sorun bu kadar büyümez, hem Suriye için böylesi bir felakete dönüsmez, hem de mülteci sorunu Suriye’nin komsularinin ve Avrupa’nin basini bu kadar agritmazdi.
Bugün de sorunun çözümü yine Suriye’nin içindedir. Büyük güçler ‘ABD, Rusya, AB- el ele verip hem ISID gibi barbar radikallere dur demeliler, hem de Esat yönetimi ile ona karsi savasan muhalefeti bir masa çevresinde bir araya getirmeliler. Öncelikle ates kesilmesini saglamali ve ardindan Suriye’nin yeniden sekillenmesi için adil bir uzlasma zemini bulmalilar. Daha sonra Suriye’nin yaralarini sarmasi için destek olmalilar ve Suriye’nin bu hale düsmesinde paylari olan Suudi Arabistan, Katar, Iran ve Türkiye’nin de katkisini saglamalilar.
Bu yapilabilirse Suriye’deki trajedi son bulur. Disariya göç durur ve dörtbir yana savrulmus mülteciler, özellikle’de Türkiye, Güney Kürdistan, Irak, Lübnan ve Ürdün’e yigilmis olanlar geri döner ve zaman içinde yaralarini sarar, ülkelerini onarirlar.
Son olarak, mülteci sorununun vardigi yeni asamada ABD ve Rusya’nin Suriye sorununa bir çözüm bulunmasi için bir kez daha diplomatik temasta olduklari görülüyor. Dileriz ki bu kez karsilikli ayak oyunlariyla oyalanmasinlar ve ciddi adimlar atilabilsin.
Suriye sorununun çözümü, basindan beri söyledigimiz gibi demokratik ve federal bir sistemle mümkündür. Öyle ki tüm etnik gruplar; Sünni Araplar, Nusayriler, Kürtler, Dürziler ve diger azinliklar (örnegin Türkmenler ve Hiristiyanlar) haklarina sahip olarak yeni sisteme onay versinler, bir arada yasamaya evet desinler.
Suriye zaten yeterince yanip yikildi; tümüyle un ufak olup dagilmasini ancak böylesi bir adil ve çagdas sistem önler.
20 Eylül 2015
Kemal Burkay