QAZÎ MIHEMED; RÊYA SERKETINA HER MILETEK, DI HEVGIRTIN Û YEKBÛNÊ DE DIBORE

‘Birayê teyê Kurd, her tim ji dujminê teyê dilbikîni bastire.’

‘Kurdistan, mala her Kurdekî ye.’

Serokkomarê dewleta Kurdistanê a Mahabadê nemir QAZÎ MIHEMED û hevalên wî roja 31’ê meha 12’an a sala 1947 ( 31.12.1947) li meydana ÇARÇIRA a Mahabadê hatin darvekirin.Di ser darvekirina nemir Qazî Mihemed û hevrêyên wî de bi dehan sal derbas bû, lê hê jî, mêrxasî û wêrekî û cesareta Qazî nehatîye jibîr kirin. Qazî û hevrêyên xwe heta axirîn nefesa canê xwe li ser sonda azadî û serxwebuna Kurdistanê man.

Qazî Muhammed, dema ku ber bi sêdarê va diçû, bi bîr û bawerîya azadîya Kurdistanê serbilind bu.Leskerên dagirkeran ku xwastin çehvê wî girê bidin ji wan re hêr û tûrebu û got.:’çavên min girênedin, ez hez dikim di saniyên dawî yên jiyana xwe de bi serbilindî û çavvekirî li welatê xwe binerim. hûn Qazî Muhemedekî dikujin lê bizanibin ku di her dilopek xwîna min de, wê bi hezaran Qazî Muhemedên din sîn bibin. Ez bang li gelê kurd dikim ku xebata xwe ya ji bo rizgariya Kurdistanê dewam bike. Bijî Kurd û Kurdistan'(ji wesyeta Qazî Mihemed)

Pêsewayê Kurd Qazî Mihemmed,pês ku were daliqandin, xwest ku çend sîretan li gelê Kurd bike.Ev sîret her wek osînameyek yanî wesyetnameyekin.Lewra ev hosîname ji du besa pêk tê. Besa yekem derheqê dehatûya Kurdan û serborîya Koamara Mahabade, a didûyan jî, bangeke ji bo malbatê, ji bo heqhelal kirin û xweskirina gîyana pak a Qaziyê Kurd e. Emê zêdetir li ser sîret û bangewazîya Pêsewayê Kurd bisekinin.

Van sîretan dike nemir Qazî:

‘Ji hevûdu re dijminatî nekin, hevûdu biparêzin û alîkarîya hev bikin. Li himberê zilm û zordariya dijmin xwe biparêzin, xwe nefirosin dijmin. Dijmin heta ku karên xwe bi we bide kirin, tehemmûla we dike, pasî, divê hûn bizanin ku qet bawerî bi we nake û dilê wî bi we nasewite. Neteweya Kurd jî, wek her miletekî ye û wek neteweyên din xwediyê her maf û berjewendîyeke, xwedîyê her tistekî ye.. Heta neteweya Kurd ji aliyê egîdî, û xîretê ve , ji gelek neteweyên azad jî pêstir e. Miletê Kurd jî, wek neteweyên din yên ku ji bin esaretê xelas bûne. Divê hûn jî wek neteweyên din ji bin esaratê derkevin û azad bibin. Lê hûn ji hev re, rîkdar nebin., xwe nefirosin dijmin û ji hev re xwesbîn bin û tehemûla hevûdu bikin…. Dijminê Kurdan ji kîjan rengî û kîjan neteweyî dibin bila bibin, her dem dijmin in, bê wîjdan in, zilimkar in, Wê bixwazin ku we, bi destê hev bidin kustin.. Dijmin wê bixwaze ku we, bêsexsiyet bike, wê bixwaze bi dek û derewan, bi gerr û fenan, we, bi destê we bide kustin…’ ( ji wesyetnameya Qazî)

Pêsewayê nemir Qazî Mihemeddi wesyeta xwe de k udi axirîn rojên jîyana xwe de nivsandibu, li ser fêm û fereseta Kurdayetî, li ser giringîya yekîtîya milli û li ser hevkarîya hêzên gel jî, sîretên balkês dike.:

‘ Sembola serketina her gel û neteweyek, hevgirtin û yekbûn e. Pistrast bin û bizanin eger tebayî û yekbûn û xwendina we bas be, hunê pir bas bi ser dujminê xwe de serbikevin jî

Her gelê ku yekîtû û tebayiya wî tunebe; ewê her tim li bin destê dijmin de binale. Tu tistê gelê Kurd, ji gelên li ser rûyê cîhanê; ne kêmtir e, belkî hun bi mêranî û egîdî û hêjatiya xwe; ji gelên ku rizgar bûne; li pêstir in jî.

Gelên ku ji destê dujminên xwe yên zordest rizgar bûne; mîna we ne, lê belê bi yekîtiya nav xwe, welatê xwe rizgar kirine. ‘

Dîyare Qazî û hevalên xwe gelek bi basî xiyaneta neyar û dijminan dizanî.Ewan di cerbandina jîyana xwe de zanîn ku dijmin xapînoke.Lewraye ku nabe Kurd bi ya dijminê xwe bixapin, yan bi gotin û sozê dijmin bawer bikin. Lewra tu çî bikî bike, dijmin hisaba wî pê re ye.Ixaneta te, bêbextî û bûxtan û posmanî û xwe tehwildana te, tenê te sivik û bê kemal û emsal dike. Gere Kurd xiretkês bin û tucarî tirs û qelsîya xwe bi dijmin nedin hisandin. Qazî wiha dibêje.:’Êdî bi dujmina nexapin. Dujminên Kurdan ji kîjan reng û nîjadek û netewekê bin, her dujmin in. Bê rehm û bê dilovanî ne, bê wijdanin , wê, we bi hevdu bidin kustin, wê, we temah bikin û bi direw û xapandinê; wê, we berengarê hev bikin.Ango wê, we beredin hev.’

Qazî Muhammed nimuneyeke ji gernasî û welatperwerîya gelê Kurd. Ez birêz û hirmet Qazî Muhammed û hevrêyên wî bibîr tûnim.Her wiha di roja yada sehîdên Kurdistanê de ez hemu sehîdên gelê Kurd yad dikim û li ber xebat û fedekarîyên wan her tim rêzkarim.

Axîrîn kelam, li dawîya vê wesyetnameyê ( osînameyê) Qazîyê nemir bi farisî vê dumalkê tîne ziman:

‘Helwesta me sîret bûn û me kir/ em çûn û me we hewalê Xwedê kir.’

Latif Epözdemir