Rusya ile uçak krizinin boyutlari
Suriye ile sinir bölgesinde bir Rus askeri uçaginin düsürülmesi olayi, Türkiye ile Rusya arasinda, nasil gelisecegi henüz belli olmayan ciddi bir krizeyol açmis bulunuyor.
Hiç de arzu edilmeyen böyle bir olayin meydana gelmis olmasi, aslinda son zamanlarda-beklenen demeyelim ama- korkulan bir olasilikti.Nitekim Rusya’nin Suriye’de hava operasyonlarina basladigi günden itibaren cereyan eden hava sahasi ihlalleri karsisinda, Ankara defalarca Moskova’yi uyardi. Daha birkaç gün önce Türk Disisleri Bakanligi Rus Büyükelçisi vasitasiyla Kremlin’e benzer uyarici bir mesaj iletti.
Dünkü müessif olay, Rus askeri makamlarinin bu uyarilari gerektigi kadar dikkate almamasinin bir sonucu. Nitekim Türk Genelkurmay Baskanligi düsürülen uçagin, 5 dakika içinde 10 kez Türk hava sahasini ihlal ettigi uyarisindan sonra vuruldugunu açikladi.
Askeri boyut
Olayin askeri boyutu, Türkiye ile Rusya’yi karsi karsiya getiriyor.Ankara, Rus uçaginin Türk hava sahasina girdigi için, ‘angajman kurallari’ uyarinca vuruldugunu belirterek buna iliskin radar kayitlarini da yayinladi.
Moskova ise Rus uçaginin böyle bir ihlalde bulunmadigini ve Suriye hava sahasi içinde düsürüldügünü öne sürüyor.
Olayin askeri boyutu daha çok tartisilacaga benziyor. Ancak daha önceki bir olayda Moskova’nin hatanin sorumlulugunu Rus pilotuna yüklemis oldugunu unutmayalim. Bu kez uçagin düsürülmüs olmasi karsisinda Rusya’nin tepkisi farkli -ve daha sert- olabilir.
Stratejik boyut
Bu olayin Türk-Rus iliskilerini bozma potansiyeli vardir tabii.Ayni sekilde Rusya ile NATO arasinda yeni bir gerginligin çikmasi da mümkündür.
Ankara ile Bati olayin böyle bir sonuç vermesini istemiyor. Türk diplomasisinin konuyu NATO’ya ve BM’ye tasimasinin amacihakliligini göstermek ve uluslararasi destek saglamaktir.
Ancak Putin yönetiminin bu meseleye gerek içteki gerekse distaki itibari ve etkinligi açisindan nasil yaklasacagi ve tepkisini fiilen nasil gösterecegi önümüzdeki günlerde daha net olarak belli olacak.
Bu, esasen Rusya’nin bölgesel ve küresel stratejik hedefleriyle ilgili bir husustur.
Siyasi boyut
Türkiye gibi Rusya’nin da ikili iliskilere büyük önem verdigi malum. Iki ülke siyasal ve ekonomik çikarlari, zaman zaman aralarinda çikan anlasmazliklarinin üstünde sayilmistir. Nitekim Suriye üzerindeki uyusmazliga ragmenAnkara ve Moskova, dostluk ve isbirligini sürdürmesini bilmistir.
‘Uçak krizi’ bu durumu degistirecek mi?
Putin’in dün aksamki demeci bu krizin tirmanacagini ve iki ülke arasindaki iliskilerin birçok alanda bundan zarar görecegini ortaya koyuyor.
————————————————–
Milliyet-25 kasim
Sami Kohen