Suriye’yi kim kurtaracak?
Son zamanlarda sunu sikça duyuyoruz: ‘Suriye krizinin çözümünü Suriyelilere birakmali. Bu sorunun bu kadar uzun zaman (yaklasik 6 yil) sürmesinin nedeni, dis güçlerin bu ise bulasmasidir. Onlar kendi çikarlarina göre hareket ettikleri için, bu vesayet savasi bir türlü bitmiyor ’
Arap Bahari ile Esad rejimine karsi baslayan Suriye’deki ayaklanmanin dis güçlerin müdahaleleriyle içinden çikilmaz bir iç savasa dönüstügü dogrudur. Birbirleriyle amansiz sekilde çatisan çesitli Suriyeli güçlerin yabanci devletlerden aktif destek görmesi ve bu rakip ülkelerin de kendi çikarlarina göre hareket etmesi, meseleyi enternasyonalize etmis ve daha karmasik hale getirmistir.
Suriye krizine ‘müdahil’ olan ülkelerin basinda ABD, Rusya, Iran, koalisyona katilan Avrupa ve Arap ülkeleri ve Türkiye yer aliyor.
Eger bütün bu ülkeler Suriye’deki iç savasi durdurmak için tek vücut olarak hareket etselerdi, herhalde bu is çoktan sona ererdi. Ama müdahil devletlerin rakip bloklar olusturmasi ve kendilerine taraftar Suriye’deki birbirine düsman güçleri desteklemesi savasin hâlâ sürüp gitmesine neden oluyor.
Savas içinde savas
Ancak bu tespit esas sorunun Suriye’nin kendi siyasi dinamiklerinden kaynaklandigini da unutturmamali.
Besar Esad’in zalim rejimine karsi ayaklanma kisa süre sonra farkli amaçlar güden ideolojik, mezhepsel ve etnik gruplarin katilmasiyla adeta savas içinde savaslara yol açmistir. Esad’a karsi çikan muhalifler kendi aralarinda bölünmüs ve rakip gruplar birbirlerine karsi savas açmistir. El Kaide’den kopan El Nusra ve benzeri radikal örgütler de kendi içlerinde ihtilafa düsüp eylemlerini kendi amaçlari dogrultusunda sürdürmüslerdir.
Bu arada ISID’in ortaya çikmasi Suriye’deki iç savasa baska bir boyut vermistir. Ülkenin kuzeyindeki Kürt kökenli PYD/YPG de kendi hedefine yönelik bir savas baslatmistir…
Dolayisiyla, Suriye’deki olay halkin Esad rejimine karsi ayaklanmasinin ve Suriye ordusu ile muhalifler arasindaki çatismanin ötesine gitmis, çok boyutlu, karmasik bir savasa dönüsmüstür.
Bir kisir döngü
Bu durumda akla su sorular geliyor: Eger dis güçlerin müdahaleleri olmasaydi, bu çok yönlü iç çatismalar duracak miydi? ISID, El Nusra, YPG gibi örgütler kendi hakimiyet savaslarini sürdüremeyecek miydi? Esad ayni inatla saldirilarini hizlandirmayacak miydi?
Kuskusuz dis güçlerin kendi taraftarlarina destegi bu güçlere cesaret veriyor. Ama dis güçlere politikalarini devam ettirme cesaretini veren de Suriyeli güçlerin savasi sürdürmekteki israridir.
Son ateskes deneyiminin fiyaskoyla sonuçlanmasinin ve savasin bir türlü bitmemesinin arkasindaki gerçek budur.
———————————————————-
Milliyet-24 Eylül
Sami Kohen
