VATO VERÎN

Wendox zon ma yê delal, raya verîn mi helbêst Nazim Hîkmêt tuêrn emê pî xwi Abdulkadîr Sari hêt di dîbî. Wi awi waxt di zanîngeha Stembol, fakulteya dadê di wendên. Destpêk serrê 1970 di bi. Wi amnon Stembol ra ameb dow û çond kitab zî semêd wendisa tor xwi ya ardib. Eyî kitaban ra yow zî yê Nazim Hîkmêt bi. Namê eyi kitab zî; Helbêst Nazim yê vîjnayî bi. Awi kitab zî zaf qalin bi, waxt çapkerdis di semêd yow xetayê teknikî ya xêlek pêl yi di ray pîyeser di amêb nesir kerdis. Ina semed ra Abdulkadîr eyî rûpêl ko di ray pîyeser di amêb nesirkerdis, yin ra yow teni bi westati kitab ra qerfinay û day mi ko ez yin biwan. Sinî ko mi vîr di mend hendê çoras pel bîn eyi helbêst. Mi eyi pêl helbeston guerê nûmerayê yin nay pîyeser ra û mi berd day mayê xwi û yey zî eyi rind dêst day mi. Narê ez awi waxt di bîya wayêr yow kitab helbestan qom barî yê Nazim Hîkmêt a. Ina mesela ra pê hayê mi helbestan Nazim Hîkmêt ra bî û cuya pê zî mi zerro wes ra helbêst yi wendên.

Payiz di mekteb destpêkerd bi mi eyî helbêst kerdib cebê cakêt xwi û oter mîyan sûkê qezayê Depî ra gêrayn. Awi waxt di tor helbestan Nazim Hîkmêt a mîyan sûkê bajar di gêrayis in yow guro senik nîyeb. Merdim cebê cakêt xwi di pê sesagira bigêrayn hîna rehet bi sê eyî helbestan. Awi waxt di helbêst Nazim Hîkmêt qedexe bî û wi zî sê yow merdim xayin welat amên sinasnayis. La ma awi çax hema sesîyes serri bî û newi bibî soresger, ters çibi ma nizonîyayn û verbo zulim dewlet xwiverdayn. Dewlet kam kitab bikerdayn qedexe ma zî înatan yin ra awi kitab peyda kerdên û wendên. Xwira mi amnon dow di eyî helbêst pîyerû ezber kêrdib. Kuê û destê dowê Sarcon di mi pê yow vêng berza wendên û kêyf dowijon pê amên. Awi waxt di Tirkîyê ma di kêmasê zaf bî, ina semêd ra mehleman ma zî ma temi kerdên vatên; helag kitab, qezatê buk sima dest pê yow vêng bêrza biwanê ko sinîg sima hay hezar merdiman rî wanên, oter nîyeb sima neskên tirkî bimûs. Ma zî sê mehleman kerdên ko tirkî zaf rind bimûs!

Yow ruej mi eyî helbestan ra çond tenê mekteb di yow embaz xwi rî wênd, wi pê zaf bî sa û va; tu inî helbêst çara pêyda kêrd? Ez mehlêm edebîyat ra vona wa herûndê eyî mefaûlen ‘ mestefûlen di inînan ma rî bidir wendis. Mehlêm edebîyat ma yê awi waxt zî yow do embaz vergon goran bi. Mi vêng xwi nîkerd û pê hesîyeya ko hayê embaz mi Nazim Hîkmêt ra çîna. Ez zî xwi ra gêrayn çîko naterîn. Mi bi xwi zonayn Nazim Hîkmet hepis di mend, soresger. La sobîna çîyan ra hayê mi zî çînîyêb, ma awi waxt di hema nasî bî, ma sîn sinifê yow yê lîse yê qezayê Depî di. Yow ruej ma hay sinifê xwi di ruenistê û ina meselayê helbestan ser di xêlek waxt vîyert bi. Helag mehlêm dersê edebîyat kot zerrê sinif, mi di eyî embaz mi engistê xwi kerd berz û va; mehlêm mi ez eskena çî tu ra pers bîk? Mehlêm va; vaj. Eyî embaz mi oter qisê kerd: Mehlêm mi inî helbêst Nazim Hîkmêt zaf rehet û wes yên wendis, sima çira ma yin nimûsnên, sên eyî mefaûlan ‘ mestefûlan on don ma wendis. Wilay sima pê wendis eyî helbestana ma kist, niben ma êr ra tepîya helbestan Nazim Hîkmêt biwan? Narê mehlem zî xwi sas kerd bi, surêt yi yersan ra bibi sûr, bibi gej û onîyeyn mi ra qêrîyayn û vatên; Nazim Hîkmet xayin welato, hemwalatîyê Tirkîya re amo estis, yi namê xwe bedelnaw bu; Nazim Hîkmet Ran. La semêd inî vaton mehlêma sinif ra yow veng berz vêjîyayn, herkes qêrayn û mehlem sermezar kerdên. Mehlem tersayn bib cîr û va, ma ina mesela itîya di xwi vîra bik û rayna çîko naterîn nîwazina dersê xwi di. Narê pêy inî qalon mehlêma ma sagirt sinifê xwi di yers ra û eskera eyî helbêst Nazim Hîkmêt wendên û texto sîya di zî nûstên. Awi waxt di ma hema sinifê yowîn di bî û nasî bî, zanayê ma hend çîyan ra çînîyebî, la ma zaf kitab êrnayn û wendên ko bêsk çî bimûs û bizan.

Raya verîn mi 16.05.1993 di bajar Bremen yê Elemanya Federal di yow helbestê Nazim Hîkmêt açarnay bî zon elemanî ser û kovarê Stimme di nesir kerdib. Awi waxt di tay embaz û silasnayê mi pê ini guerê mi na bîbî sa û wastên ko ez inî gurî ca mevêrd. Eyi ruejan di Tirkîya di tay merdiman qarsûgona zonayê, entelektuêl derhêq zon Kurdîya qisê beredayî kerdên û vatên; Kurdî zon koçerono û pê inî zona edebîyat nîyen virastis. Hetta yîn ra yow teni zaf ver si û va; wa Yasar Kemal yow roman Kurdî binûs, mesrêf yi ez gena xwi ser. Mexsêd eyi merdim awi bi ko Yasar Kemal zî nesken pê zon Kurdî ya yow roman binûs, çiko zon sima neçar û pê edebîyat nîyen virastis. Semêd inî vaton pûç û beredayona ez zaf yers bîya û mi wast pê açarnayis çond helbestan Nazim Hîkmêt a cewab inî nezanan bidî ko Nazim Hîkmet him Tirkîya di û him zî dinya di sê helbestvan se serrê des newin yen zonayis.

Gûman çîn ko Nazim Hîkmet yow helbestvan soresger, yi tim pastê belengazon û bindeston gureta. Wi pê hunêr xwi ya verbo zaliman vêjîyaw û semêd azadî,serfîrazîya xwiverdaw.Ina semed ra xêlek serr hepis di mend. Helbêst yi bi xêlek zonan di amê açarnayis û sar welatan xerîban helbestan yi bi zewq ra wanên.Ez semêd açarnayis helbestan yi zon ma ser xwi bextewar hesibnena. Hêvî kena ko wendox inî kitab zî ina kedê mi ra hes bîk û bi kêyfa biwan.Ini kitab di mi hestay helbest açarnaya Kurdî ser, yin ra 35 bi zazakî û 45 zî bi kurmancî yî. Temayê helbestan inî kitab zî querikerdis tabîat, dêrd xerîbê û hesrêt welat, heskerdis, xwiverdayis semêd azadî û aramîya yî.

Suphi Aydin