| |
|
Newroza dair ezberlerin bozulma zamanıdır
|
|
2013-03-23 11:34
|
|
Latif Epözdemir
|
|
|
Newroz efsanesinin bu güne dek yanlış bilindiği kanısından hareketle 2011 yılında bu konuya ilişkin bir araştırma yaptım. Amacım Newroz yerleşik algısını değiştirmek gerçek anlamına kavuşturmaktı. Bu araştırma sonucunda ortaya çıkan gerçekler paradigmaları yıkıp ezberleri bozacak türdendir.Bu çalışma Newroza ilişkin bu güne dek oluşmuş olan bir çok algıyı tepetaklak edecektir.Bunun ne yararı var diye soran olabilir haklı olarak.Anca tarihi doğru bilmezsek ondan iyi dersler çıkaramayız.Bu yazı adı geçen çalışmanın kısa bir özetidir.
Bu araştırma sonucunda ortaya çıkan gerçekler neleredir.?
1-Newroz tarihi, Ninowanın fethi olarak bilinir.Ninowanın da M.Ö.612 yılında (Asurların Başkentidir.) fethedildiği söylenir.Ama Medler o güne gelinceye dek zaten orada yaşıyorlardı.
2-PIRXORT zamanında Asur köleciliğinden kurtulup Med Devletini de Ninowanın fethinden 2 yıl sonra kurmuşlardır. Ninowanın fethi Medlerin bir istila hareketidir.bu nedenle bayram olarak sunulamaz.
3-Medlerin kendi egemenliklerini genişletmek için yıkık Asur ve Babil topraklarını kendi coğrafyalarına katıp talan ettikleri bilinir.Bu gerçek geçmişte, Arap Asur ve Babillerin Medlere ve onların torunlarına çokça baskı yapıp onları köleleştirdiği gerçeğini de yadsımaz.
4-Mezopotamyanın iki cephesinde kümelenmiş halk toplulukları var.Güneyda Hami-Samiler yani Asurlar ve Babiller, günümüz adı ile Araplar var.Kuzeyde ise Persler ve Medler yani Farslar ve Kürtler var.En başta Medya Asur ve Babilin elinden kan kusmuştur. Daha sonra Asur Köleci imparatorluğu yıkılmış ve bölge Medlerin egemenliğine geçmiştir.
5-Cemşid o dönemler Kuzeyin kralıdır. Başkent olarak bu günkü Hamedan kentini seçmiştir. Ninowa ise politik değil bir ticareti merkezdir.Cengiz Han ve Moğol orduları çok daha sonra Hamedanı istila etmişlerdir. Bu gün bu nedenle kent nüfusu Türkmenlerden ve Goran Kürtlerinden oluşmaktadır.
6-Newroz mitolojisinin tüm figürleri Medçe ve Kürtçedir. Ancak bu figürlerin pers versiyonları da vardır.
7-Newroz sade bir Kürt Ulusal bayramıdır.Mitolojik, doğal ve sosyal olaylar bizi bu gerçeğe götürmektedir.
8-Firdewsi Newroz efsanesini asimile ve manipüle ederek Persleştirmek istemiştir.Newroz Kürtler için yeni gün, persler için yeni yıl anlamına gelir.
9-Medlerdeki Maguların Kürtlerdeki versiyonu Melalardır. Her ikisi de, İcazetli din adamları ( icazet bir bakıma diplomadır ve daha üst mertebeden din adamlarının din ağırlıklı eğitim kurumlarından -medreselerden- verilen bir akademik kariyer belgesidir.) ve aynı zamanda milli şahsiyetlerdir.
10-Dehak olayı ulusal bir olay değil, bir iktidar savaşıdır.En son ulusal savaşı Cemşid kazanarak Asur uygarlığına ve egemenliğine kesin olarak son vermiştir.
10-Newroz figürlerinden HOMA ile Raoca Nava geleneği hala zaza Kürtlerinin bilincinde canlı birer olgudur.
11-Newroz efsanesinde adı geçen kişilerin adları Kürtçedir.
12-Newroz Kürtler için yılbaşı değildir. Ancak yeni gündür. Newrozu Diğer Ariler yılbaşı olarak kutlar.
13-Newroz Kürtler için yeni yı olsaydı adı da Newsal olurdu.
14-Kawa Feridun iktidarının kurulması ve kanser hastası Deha kın iktidardan düşmesi için mücadele edn bir halk kahramanıdır.
15-Kürt marşındaki KEYXUSREV, Kawadır.
16-Tolhıldan denilen şölen Newroz değildir.
17-Kürtlerin iki bayramı vardır. Newroz ve Mihrican. Newroz Ulusal bir bayramdır ve yeni günü ifade eder.Mirican bir karnavaldır. Diğer adı Tolhıldandır.Newroz yılın ilk ayının ilk günü, mihrican yılın ikinci bölümünün ilk günüdür.
18-Newroz sanıldığı gibi Ortadoğu halklarının ve Türki boyların bayramı değildir.
19-Newroz yaşamın başladığı günün adıdır.
20-Newroz ölümün gerçekleştiği gündür çünkü kişinin sevdiği ile yani Tanrı ile buluşma günüdür.
21- Avestaya göre Hayat Newrozla başladığına göre Newrozla da bitecektir.
22-Yılın ilk bölümünün ilk gününde Gökyüzü ve hayat oluşsun diye Ateş yaratılmıştır. Bu nedenle Avesta inancında ateş kutsaldır. Ateş, Newroz efsanesinin de en önemli figürlerindendir.
23-Dehak sanıldığı gibi bir Arap değildir. O bir devlet kurmamıştır. Kurulu olan Med devletine kıral seçilmiştir.
24- Eski tarihçi Heredot ile yeni tarihçi İZADY Dehakın Kürt olduğunu savlamışlardır.
25- Heredot Med kıralı ASTİGYADES ten söz ederken Dehakı kast etmiştir. Heredot’a göre Magular, ( Melalar) Dehakın danışmanlığını da yapmıştır.
26-Dehak Kalde kentindendir. Kaldeliler bu günkü KİLDANİlerdir. Kildaniler hırıstıyan inançlı Kürtlerdir.
27-Ehli-Hak ya da Yarsan olarak bilinen Goran ve Lur Kürtlerin inancına göre de Dehak bir Kürt kıralıdır.
28-Berdel geleneği Kürtlere Medlerden kalmıştır. İlk kez bu işi Cemşid gerçekleştirmiştir.Cemşid, bir şeytanla evlenip karşılığında şeytana kız kardeşini vermiştir.
29-Sanıldığı gibi Kawa Dehakın sarayına girip onun kafasını çekiçle ezmemiştir. Kawa halk ile birlikte saraya girdiğinde, Dehak Hindistan seferindeydi.Dehak tedavi için çareler bulma peşindeydi.
30-Dehakın her hangi bir savaşı kazandığı tarihte görülmemiştir. Savaş kazanmayan kişilerin iktidar olmasının tek yolu vardır: Halk oyu ve ahalinin onayı. Bu nedenle Dehakı halk seçti
31- Dehakın bir zalim olarak tarihe geçmiş olması kanserli yaralarından kurtulma reflekslerinden kaynaklanmaktadır.
32-Şerefxan Newrozu Firdewsiden öğrendiği için o bu bayramı Fars bayramı olarak algılamıştır.
33-Ehmedê Xani de, Newroza yılbaşı olarak bakmıştır. Oysa ki kaynaklar Newrozun yılbaşı olmadığını göstermektedir.
34-İhsan Nuri Paşa Newroz ile Cejni Tolhıldanı aynı saymıştır. Oysa ki bu ikisi,aynı şeyler değildir.
35-Newroz bozulmadan, anlam ve içeriğini koruyarak aksatılmadan en eski tarihlerden buyana kutlanıp gelen Dünyanın ilk ve tek bayramıdır.
36-Firdevsi, Dehak için kafası kesildi denilerek dağa kaçırılan kişilerin on yıllarca dağda yaşadığı ve bu dağda yaşayan topluluğun “KÜRT” halkını oluşturduğunu iddia ederek, tarihi çarpıtmıştır. Oysa ki Medler Kürtlerin atasıdır ve Dehakı Ninowaya getirip Belediye başkanı yapan Kürtlerin ataları Medlerdir. Medler ,Newrozdan asur ve Babil diktatörlüğü altındaydı. Firdevsi bu realiteyi bilinçli olarak gizlemiştir. Eğer KAWA Kürtse- ki öyledir-Newroz olmadan önce Kawa vardı ve efsanenin kahramanı da Kawadir.
NEWROZA DAİR EZBER BOZAN GERÇEKLER
Newroz efsanesinin sözlüğü Newrozun kimliği hakkında gerçeklere ışık tutuyor. Newroza ve onun Kürt kimliğine dair yapmış olduğum araştırma esnasında karşılaştığım kimi kavramlara dikkat çekmek, bu kavramların verdiği mesajı görmek ve buradan hareketle Kürt Newroz gerçeğine ulaşmak konusunda bir “almanak” hazırladım. Buna göre:
1-KAVATA,KAWE, KAWİ,KAVA, KAVİ, KEYA: Avesta belgelerinde geçer.Medlerde bir prenslik ünvanıdır.Bir taltif ve kiymet sıfatıdır.Kawa, kimi kaynaklarda KEY,KEYA olarak geçer. KEY, muhtar aanlamına da gelir, Newroz efsanesinin kahramanıdır. KEYXUDA ise muhtarlık, XWEDMUXTAR, otonom, özerk anlamına gelmektedir.Medlerde sekiz adet Keya ya da Kavi, Kavata vardır.En son Kava; Kavi Xusrava’dır. Bu da Keyxusrevdir.
2-KEYBANU: Prenses
3-KEYKUBAT: Kava ünvanlarından birinin adıdır.Med kralı.
4-KEYXUSREV : Son kavanın adıdır.Med Kralı
5-KEYANU:Feridunun kardeşinin adı.
6-PÎRMAYE: Feridunun kardeşinin adı.
7-KENDEREW:Ninowa Belediye Başkan vekili.DEHAK hindistana gittiğinde Ninowayı Kenderwe yönetmiştir.
8-YEZDAN: Avestada Tanrı, Rab anlamına gelmektedir.( Yê ez dam, xwe da,xwe dan,xwe dê,ê ez da,êzdî )
9-HEZARHESP: Kildanî olan Dehakın Ninowaya gelmeden önceki adıdır.
10-YİMA :Xeşêta. Cemşidin bir adı.Firdevsi YİMA adını biliçli olarak fars kökenli Cemşid olarak değiştirmiştir.
10-THREATTAONA: Feridun.Ferudun.Bu adı Firdevsi değiştirmiş, Fars kökenli Feridun haline getirmiştir.
11-AVDİN :Abidin: Feridunun babası
12-SEROŞ: Dehakın düş meleği
13-PİRXORT:Med kralı
14-MARDAS: Dehakın babası
15-FİRENAK:Feridunun annesinin adı
16-ŞEHRİNAZ:Dehakın cariyesi.Şehrinaz Kral Cemşidin kız kardeşidir.
17-AHREWAZ: Cemşidin kız kardeşinin adı.
18-TÎR: Ok
19-TÎRMEH:Ağustos ayı
20-ESPERT: Aspand.Üzerlik otu
21-MAGU: Mela, Med krallarının danışmanları, akıl hocaları
22-HOMA:Şarap
23-HİVRON:Medlerde egemenlik, hükümdarlık nişanına verilen ad. Mehtap, taç, takı,
24-ZİREK:Dehakın rüya yorumcusu
25-NAVA ROACA: Yeni gün,roja nu
26-NEWROZ:Nuroj, rojanu, yeni gün
27-DAYKO: Diyas. Med kralı.FSeçimle iş başına gelmişilk kral.
28-ÛRFİRE: Med kralı, göbekli anlamındadır.
29-KEYAKSER: Med kralı.Kral PİRXORT un oğludur.Tarihte ilk kez silahlı ordular arasında sınıflandırmayı yapmış kraldır.
30-MAG-Mak.Zerdüşt peygamberlerinin anası, soy kütüğü.
31-SER: Baş, kafa, üst,
32-ZERVAN: Hürmüz ( iyilik tanrısı) ve Ehrimanın (kötülük tanrısı) babası,kral,peygamber
33-TOL: İntikam,öc.
34-TOLHILDAN: Öc alma
35-MİHRİCAN: Şenlik, festivali bayram, karnaval
36-ERMAİL:Melek, iyi kalpli.Dehakın aşçısı.
37-KERMAİL: Melek.İyilik timsali.Dehakın aşçısı.
38-AŞPÊZ: Aşpêj.Aşçı,yemek pişiren
39-PİŞDİN: Melek adı.Pêşdîn, din öncüsü,
40-BİSUTUN: Kermanşan kentinde bir dağ ve yayla. Nevroz efsanesine dair kalıntıların be belgelerin bulunduğu yayla.Bêsitun, direksiz,
41-ASTİYAGES: Heredota göre Dehak.
42-İSTEMEGU:Heredota göre Dehak.
43-SOMA: Homa, şarap
44-YIMAK: Yimanın ( Cemşid) kız kardeşi. Cemşid tarafından şeytanla evlendirilmiş ve karşılığında şeytanı kendisi ile evlendirmiştir.
45-BERDÊLÎ: Döl yerine verilen.Berdêl, berdel
46-ALMAST: Elmas. Cemşidin bulduğu ticari emtia.
47-PEYWERESP:Hezarhesp. Kral MARDAS’ın oğlu Dehakın adı.Mardas Dehak doğunca ona bin at hediye etmiştir.
48-KİLDA: Tarihteki KALDE kenti.
49-KİLDANİ: Kaldeli
50-AJİ:Arapçada yilan
51-DAHAKA: Zehir sokan, zehirli
52-AJİDAHAKA: Arapların Kildani Kürt kral Dehaka verdikleri ad.
53-ZEHAK : Dehakın bir adı
54-YARİSTAN: Ehlihak inancı.BABAYADGAR ın kurulduğu inanç felsefesi.Lor ve Gor Kürtlerin inancı. Kimi tarihçilere göre YARİSTAN inancı Dehakı kutsamıştır.
55-PUMAYE: Feridunun annesinin tek geçim kaynağı olan ineğine verdiğiad.Dehak Feridunu kahretmek için bu ineği öldürtmüştür.
56-DAENA: Med ülkesinde adına DEMAWEND denilen dağın adı.Dehak Feridunu burada zincire vurmuştur.
|
|
|
|
|
|