Devlete her yer 1 Mayis’ti o zaman!

Umur Talu

Konular o kadar hizli patlayip tüketiliyor ki…
Bazen inatla ayni seyleri yazmak gerekiyor.
Bu sütundaki israrli, inatçi yazilar; o yüzden.
Insanlar tükenmeye devam ederken; birer konu olarak agizda çignenip tüketilmesinler diye.
***
Jet hizli konulardan biri de 1 Mayis 77 tartismasi.
Devletin o zaman dedigini, 35 yil sonra ‘Tarihçi’ Halil Berktay da söyledi…
Kimi tam, kimi yarim hak verdi; kimi kökten reddetti, öfkelendi.
Taraf’in tavrini, ‘Her türlü solun karalanmasi’ diye elestiren yazarlarindan Ümit Kivanç da veda etti.
***
Iki açidan müdahil olabilirim.
1. O gün ben de oradaydim. O gün orada ölenlere hafiza ve hakikat borçlu olanlardanim.
2. O gün orada olan Ümit de, o günler benim omzomuza arkadasimdi.
***
Tarihçilerin, talihçilerin; yazarlarin, bozarlarin kiskirtici, aykiri sey söylemesine; özellikle hakikatin az konusulmus kisimlarini, büyük kismi görmemek pahasina da olsa, büyütmesine kafadan itirazim yok.
Ama Berktay’in yaptigi kiskirtma olsa bile, tarihçilikten epey azade.
Dün ‘ancilik’ demistim.
Birkaç manada:
Elbet her an degisen tespit, teshis, görüs, görmeyis manasinda…
Esas, bir dönemin karmasik tarihi içinde okunmasi, anlasilmasi, adlandirilmasi gereken tarihi bir olayi, günün tarihine indirgemek manasinda:
Sadece o gün olan bitene bir açiklama getirip kriminal degerlendirme yaparak; ‘Devlet degil; solcular birbirini halletti’ diyerek sadece o güne, o meydana sikistirmak, sokusturmak.
***
O zaman adina toptan ‘Sol’ denen, sonradan bazisinin hiç de öyle olmadigi anlasilan yahut içlerinde çok sayida provokatör barindiran; bunlar olmasa da, ‘fraksiyon, cephe’ çeliskisini öncelikli çatisma yapan; ezilen siniflardan kopmak için adeta can atan akimlarin elestirisi, hele özelestiri elbet sart.
Ama Allah askina…
1 Mayis 77, takvimdeki bir 1 Mayis gününden mi ibaret?
1 Mayis 77, kendinden mi ibaret?
1 Mayis Meydani, sadece birbirine saldiran ‘sol’ gruplardan mi ibaret?
1 Mayis’ta patlayan silahlar, sadece ‘solcular’in birbirine çektiklerinden mi ibaret?
Devletin, CIA ve Gladio’nun, kontrgerillanin, Özel Harp’in, onlarin kullandigi fasistlerin veya kimi ‘sol tetikçi’nin hiç mevcut bulunmadigi, tamamen hayal, uydurma oldugu bir huzurlu bir tarihin sürprizi miydi 1 Mayis?
Dogru; meydandan Intercontinental Oteli önündeki resmi polislere ates eden gördüm. Miting katilimcisi mi kiskirtici mi oldugunu bilemem.
Ama otelin üst katlarindan açilan atesi de gördüm.
Iki adimim kala geri döndügüm Kazanci’ya yigilmanin, onca insanin birbirinin cansizligina sarilmasinin bir sebebi buydu zaten.
Sadece Tarlabasi’ndan girip birbirine girenler degil. Kimine göre, Sular Idaresi üstünden açilan ates de vardi.
Baskalarinin da benzerlerine taniklik ettigi, gözümle de gördügüm, ates açarak giden ‘Beyaz Renault’ da.
Bunlar da ‘derin kriminal’ hususlar. Bir de esas tarih var.
1 Mayis onun asli parçasi. O yüzden önemli, o yüzden simge.
Beyazit, Balgat, Bahçelievler, Çorum, Maras katliamlari; Malatya bombasi, sagdan soldan onca insanin katli; ‘Ecevit’e suikast’; 1 Mayis 77 sonrasi CHP mitingine Demirel’in ihbari: Devlete her yer 1 Mayis’ti o zaman!
‘Darbenin olgunlasmasini bekledik’ diyen Pasalar, Masalar; 1 Mayis’in huzur ve baris içinde geçmesi ugruna büyük fedakârlik yapmisti çünkü!
‘Olgunlastirma’; basta isçi hareketi, sol namina ciddi her seyi ezme; kiyim ve katliamlari azdirma; yok etme, sindirme tarihi olmasaydi…
1 Mayis da kendinden menkul bir tarih diye kalirdi; bir kaza gibi.
Ama altina, üstüne, bagajina dinamit dösenmis iki araba azicik çarpisip kocaman infilak ettiginde, buna sadece ‘trafik kazasi’ mi dersin Hoca?
Ya da Ispanya Iç Savasi’ni sadece ‘Solcular birbirine saldirdi, öldürdü; Stalinistler anarsistleri ezdi… Bir de baktilar fasizm geldi’ diye mi anlatirsin?
***
Su da var:
Öyle ya da böyle; 1 Mayis 77’de orada ölenler ve orada olanlar, herhalde çogunlukla, siddet elemanindan ziyade, tarihin ve o tarihin her cins siddetine maruz insanlardi.
Onlardan bakiye, ne kaldi, ne kadar kaldi, tartisilir!
Ama devletten bakiye, yine devlet; 1 Mayis’tan bakiye, hala 24 Ocak-12 Eylül; o gün var olan, ugruna mücadele edilen ekonomik-sosyal haklardan bakiye, yiginla haksizlik, onca hak gaspi kaldi.
Ve bütün bunlar, meydandakiler birbirine girdi diye degildi!
***
Gerçi tüm yazdiklarim biraz da o sebeple ama, Ümit’e bizzat çok yer kalmadi; ama hep hatiramda, kalbimde eski bir arkadasim o.
Keske Taraf’ta veya baska tarafta yazmaya devam etse; çünkü kalbiyle yazan, sagda solda mertligi dert eden fazla yok usta!
08 Mayis 2012, Habertürk

Umur Talu