Bati Kürdistan’daki durumu arastirma ve degerlendirme komisyonu raporu (*)

(*) Bati Kürdistan’da katliam yapildi mi, yapilmadi mi, konusu Kürd kamuoyunda tartisma yaratmis, kamplasmaya neden olmustu. PKK ve çevresi katliam yapildigini iddia ediyor, basta Kürdistan Bölgesi Siyasi Önderligi olmak üzere bazi Kürd kesimlerini katliama karsi sessiz kalmakla itham ediyordu. Bu konu Hewlêr’de çalismalarini yürüten Kürdistan Ulusal Kongresi Hazirlik Komitesi’nin gündemine de girdi.

Dengê Azad-Hewlêr

Bati Kürdistan’daki durumu arastirma ve degerlendirme komisyonu raporu

1. Kürt Ulusal Kongresi Hazirlik Komitesine,

Selam ve Saygilar

Kürdistan Bölge Baskanliginin karari üzerine 1. Kürt Ulusal Kongresi Hazirlik Komitesi 8.8.2013 tarihinde Bati Kürdistan’daki durumu arastirma ve degerlendirme amaciyla Kürdistan’in dört parçasindan temsilcilerin katildigi bir komisyon olusturdu. 19.08.2013 tarihinde komisyon Hewlêr’den yola çikti ve Pêsxabûr-Sêmalka kapisindan Bati Kürdistan’a giris yapti. Komisyon, Bati Kürdistan Halk Meclisi Es Baskani Sinem Mihemed’in baskanligindaki bir heyet tarafindan karsilandi. Kendilerine tesekkür ederiz. Komisyon, asagidaki kisilerden olusuyordu:

1- Dilsad Recep ‘ Kürdistan Bölge Baskanligi Temsilcisi

2- Amîd Bijar Abîd Cebar ‘ Kürdistan Yurtseverler Birligi Temsilcisi

3- Mahmûd Gergerî ‘ Kürdistan Demokrat Partisi Temsilcisi

4- Delîl Amed ‘ KCK Temsilcisi

5- Husnî Mihemed ‘ Kürdistan Islami Topluluk Partisi ve Kürdistan Islami Birlik Partisi Temsilcisi

6- Rostem Cehangîrî ‘ Iran Kürdistan Demokrat Partisi Temsilcisi

7- Sîlan Eminoglu ‘ BDP Temsilcisi

Komisyon, Bati Kürdistan’da 5 gün çalismalarini yürüttü. Bu dönemde Dêrîk, Girgê Legê, Rîmelan’daki çatisma bölgesini, Rîmelan’i, Zahîre, Tirbêspî ve Çil Axa köylerini, Qamislo’yu, Dirbesiyê ve Serêkaniyê ziyaret ederek, Bati Kürdistanli tüm toplumsal sinif ve tabakalardan (siyasi kesimler, gençler, doktorlar, avukatlar, ögretmenler, din adamlari, toplumun ileri gelen sahsiyetleri, aydinlar, sehid aileleri) yaklasik 400 kisi ile görüsme gerçeklestirdi. Komisyon Til Eran ve Til Hasil halkindan bazi kisilerle Hristiyanlardan olusan bir heyet ile de görüsme gerçeklestirdi. Komisyon Amûde kentini de ziyaret etmek istedi ama Delîl Amed ve Sîlan Eminoglu bu talebe riza göstermediler. Gerekçe olarak da bu kentte iç çatismalarin yasandigini ve iç çatismalarin da komisyonun görev alanina girmedigini ve kendilerinin bu ziyarete katilmayacaklarini söylediler. Bu nedenle komisyonun diger üyeleri de Amûde’ye gidilmemesi kararini verdiler.

Komisyonun yaptigi görüsmelerde, taraflar ve gruplar Bati Kürdistan’daki su sorunlardan bahsettiler:

1- Bati Kürdistan’in birkaç bölgesinin özgür olmasindan sonra EGRK, iç güvenligi korumakla görevli Asayis ve Bati Kürdistan sinirlarini korumak amaciyla YPG adi altinda iki silahli güç olusturdu. Ama bu konu ve iki askeri güce iliskin iki farkli görüs var;

A: EGRK ve çevresi bu iki askeri gücü ulusal güç olarak adlandiriyorlar.

B: ENKS ve yakin çevresi bu iki askeri gücün bir siyasi güce bagli oldugunu ve bu güçlerin bir tek tarafin çikarlarina hizmet ettigini söylüyorlar.

2- Bati Kürdistan siyasi açidan ikiye bölünmüs durumdadir: EGRK ve ENKS. Her iki kesim arasinda Kürt Yüksek Kurulu-DBK olusturulmasina ragmen Hewlêr anlasmasi ve DBK komisyonlarinin aldigi kararlarin hayata geçirilmemesi, EGRK’nin ENKS üyesi AZADÎ partisine yönelik tavri nedeniyle DBK 5 aydir toplanamamaktadir.

3- Bati Kürdistan sinirlarindaki çatismalar, Türkiye’nin Bati Kürdistan sinirini kapatmasi, Bati Kürdistan’in Kürdistan Bölgesi ile olan kapisinin ticari faaliyetlere kapatilmasi nedenleri ile, Bati Kürdistan’da ekonomik sorunlar bas göstermis, tüketim mallarinin fiyatlarinin yükselmesine ve issizligin artmasina yol açmistir. Ayrica Bati Kürdistan’da istikrarsizlik ve güvenligin olmamasi nedeniyle birçok tüccar bölgeyi terk etmis ve birçogu da ticari faaliyetlerini durdurmustur.

4- Saglik ve hizmetler alaninda Bati Kürdistan asagidaki sorunlarla karsi karsiyadir;

A: Bati Kürdistan’in birçok bölgesinde elektrigin olmamasi nedeniyle su kuyulari, firinlar ve isyerleri çalisamaz durumdadirlar. Bu da halkin birçok günlük yasam alanlarini kisitlamistir.

B: Birçok hastanenin talan edilmesi, ilaç, yetismis saglik çalisani ve kan tahlili için gerekli tibbi malzemenin yoklugu nedeni ile Bati Kürdistan halki saglik sorunlari ile yüz yüzedir.

5- Yukaridaki sorunlar Bati Kürdistan halkinin Kürdistan Bölgesi ve Türkiye’ye göç etmesine neden olmustur. Yerlerine diger bölgelerden Araplarin yerlestirilmesi ve böylece Bati Kürdistan’in demografik yapisinin degismesi tehlikesi ortaya çikmistir.

6- Qamislo’da Hristiyan heyeti ile yapilan görüsmede Hristiyanlar sorunlarini anlattilar. Hristiyanlar kendilerini bölgenin asli unsuru olarak görüyorlar. Bölge halkinin karsilastigi sorunlarin yani sira özel sorunlarla da karsi karsiyalar. Hristiyanlar, Suriye devriminin baslamasindan bugüne kadar geçen sürede Hesekê’de 84, Qamislo’da 16 Hristiyanin kaçirildigini ve para karsiliginda serbest birakildiklarini söylediler ve bu nedenle:

– Göç eden Hristiyanlarin mal ve mülklerinin korunmasini,

– Parti ve toplumsal örgütlerin kuracaklari özel kurumlarla halkin birlikte yasam ve iç barisi konusunda bilinçlendirilmesini,

– Hristiyanlarin göz ardi edilmemesini ve Kürtlerle birlikte bölgenin idaresine katilmasini talep ettiler.

7- Til Eran ve Til Hasil köyleri ve bu yörelerde meydana gelen olaylara iliskin: Yörenin uzak olmasi, yöreye giden yolda yasanan savas, güvenlik ve istikrarin bulunmamasi nedeni ile komisyon bu bölgeye gidemedi. Ama komisyon Qamislo’da Til Eran ve Til Hasil halkindan üç ayri grup ile görüstü: Bu gruplar 18’i kadin, 11’i çocuk ve 21 erkekten olusuyordu. Her iki grupta olaylar hakkinda farkli düsünüyor ve farkli hikayeler anlatiyorlardi. Gruplardan birisi aralarinda El Ekrad Cephesinden 4 kisinin de bulundugu 17 kisinin öldürüldügünden bahsetti, diger grup ise çogunlugu Baas rejiminin top atisi sonucu olmak üzere 25 kisinin öldügünü ve 300-400 kisinin yakalandigini söyledi. Üçüncü grup ise bu yilin Subat ayinin basindan 31 Temmuz’a kadar geçen sürede yaklasik 70-80 kisinin öldürüldügünü, 177 kisinin yakalandigini söyledi. Görüsme yaptiklarimizin söylediklerine göre su taraflar çatismalara veya savasa katildilar; El Nusra Cephesi, Irak-Sam Islam Devleti Örgütü, El Tevhid Örgütü, Ehrar-El Sam Örgütü, Selahaddin Tugayi ve Kibare köyü halkindan Azad Mer-î Sebo tarafindan olusturulan, Ebdulcebar El Eqîdî komutasindaki Halep Askeri Meclisine bagli Özgürlük Tugayi. Halkin bize anlattigina göre bu tugay Selahaddin tugayina baglidir. Halk ayrica bu tugay üyelerinin Til Eran ve Til Hasil halkindan olduklarini, akraba ve komsulari olduklarini söylediler ama biz birkaç isim vermelerini istedigimizde isimlerini bilmedikleri açiga çikti ve isim vermediler.

Görüsme yaptiklarimizdan Til Hasil halkindan Cuma Kalo adli kisinin söylediklerine göre 28 Temmuz tarihinde El Nusra Cephesine ait birkaç doçka tasiyan otomobillerin El Ekrad’in Til Hasil’daki karargahini kusatmislar. Ayrica Ebu Xezîfe El Misrî adli grub Emirinin El Ekrad tarafindan öldürüldügünü söyledi. Ama El Ekrad adi geçen kisinin ölümünden haberdar olmadiklarini açikladi. (Ayni zamanda Özgür Suriye Ordusu Ebu Xezîfe El Misrî’nin kendileri tarafindan yanlislikla öldürüldügünü açikladi.) O dönemde Til Hasil halki El Ekrad karargahinin yaninda bir toplanti yaptigi için El Nusra Cephesi tarafindan camii’nin içinde rehin alindilar. Aksam ezanindan 15 dakika önce El Nusra rehineleri serbest birakti. Gece saat 22:00’da El Nusra Cephesi anons yolu ile ertesi sabah (29 Temmuz) saat 10:30’a kadar köyü terk etmeyenlerin Apocu olarak nitelendirilecegini, can ve mallarinin helal oldugunu ilan etti. Ama Til Eran halki ise El Nusra’nin camiler kanali ile Kürtlerin cani ve kaninin helal oldugunu ilan eden anonslar yaptiklarini söylüyorlar.

Söylemeye deger ki, her üç grup da birkaçi disinda öldürülen ve rehin alinanlarin adlarini bilmiyorlardi. Komisyon bu üç gruptan öldürülenlerin, rehin alinanlarin adlarini, resimlerini ve onlar ile ilgili videolari istedi fakat su ana kadar komisyonun eline hiçbir sey ulasmadi.

8- Halk, Kürdistan Bölgesi’nin, yardim kuruluslari ve yardimseverlerin Bati Kürdistan’a gönderdikleri yardim malzemelerinin dagitim seklinden rahatsiz oldugunu belirtti. PYD’ye bagli Kürt Kizilayi adli örgüt kanali ile ulasan tibbi malzemeler ve çocuk mamasinin PYD’nin arzusuna göre dagitildigi örnegini verdiler. Ama Kürt Kizilayi yetkilileri tüm malzemelerin listelerinin yapildigini, dökümaninin tutuldugunu ve istenmesi halinde herkese verilecegini söylediler.

Komisyonun görüstügü kisi, taraf ve kurumlarin 1. Kürt Ulusal Kongresi Hazirlik Komitesinden talepleri

1- Tüm parti, kisi ve taraflar Hewlêr Anlasmasinin uygulanmasini ve DBK ve bagli komisyonlarinin aktiflestirilmesi gerektigine vurgu yaptilar.

2- Kürt Bölgesindeki savasin sona erdirilmesi için acil çaba gösterilmesi istendi. Çünkü savas Kürtlerin çikarina degildir ve Kürt karsitlarinin artmasina neden olur. Ayrica tüm taraflar savas ve baris konusunda karar verme yetkisinin bir tek tarafin elinde olmamasi, tüm taraflarin savas ve barisa iliskin karar mekanizmasinda yer almasi gerektigini söylüyorlar.

3- Tüm taraflarin katilimi ile ortak bir askeri güç olusturulmasi isteniyor.

4- Bati Kürdistan’a acil ilaç ve tibbi malzeme gönderilmesi isteniyor (Ihtiyaç duyulan ilaçlarin listesi ektedir).

5- Kürdistan Bölgesi ve Bati Kürdistan arasindaki Pêsxabûr kapisinin ticarete açilmasi, ama düzenli ve sadece bir grubun yönetiminde degil tüm taraflarin pratikte katilimi ile.

6- Bati Kürdistan halkinin Türkiye ve Kürdistan Bölgesine göçünü engellemek amaciyla çalismak. Sadece insani nedenlerle Kürdistan Bölgesine geçmelerine müsaade etmek, bu tür geçislerin düzenli ve belirli bir süre için olmalidir.

7- Siyasi partilerin genel merkezlerinin Bati Kürdistan’a geri dönmesi isteniyor.

8- Kürt taraflari arasinda yürütülen karsilikli medya savasinin durdurulmasi.

9- Halkin hangi nedenler ile olursa olsun bölgesini terk etmek zorunda kaldiginda yerlesebilecegi bir kampin Bati Kürdistan’da olusturulmasi ve ayrica Kürdistan Bölgesindeki mültecilerin Bati Kürdistan’a dönüslerini saglamak için çalismak.

10- Düsünce ve ifade özgürlüklerine, basin faaliyetlerine ve aydinlarin çalismalarina saygi gösterilmesi, bu tür çalismalarin önüne engeller çikartilmamasi isteniyor.

11- Türkiye ve Bati Kürdistan arasindaki sinir kapilarinin açilmasi amaciyla Kuzey Kürdistan halkindan Türkiye hükümetine baski yapmasi isteniyor.

12- Bazi kisiler YPG’ye askeri ve silah yardimi yapilmasini istediler.

Komisyon’un önerileri

1- Bati Kürdistan’a acil ilaç ve tibbi malzemeler temin edilmelidir.

2- Halkin komisyona sundugu ve yukarda dile getirilen taleplerinin karsilanmasi için çalisilmali.

3- Pêsxabûr kapisinin açilmasi ve ticari faaliyetler için yeni bir sistem olusturulmali ve sinirin öteki tarafindaki isler bir tek taraf eli ile yürütülmemeli

4- Arastirma Komisyonu Ulusal Kongre Hazirlik Komitesinden kongrenin ilk gününde komisyon üyelerinin misafir olarak davet edilmelerini talep eder.

Kürdistan Ulusal Kongresinin basariya ulasmasi dilegi ile…

Dilsad Recep ‘ Kürdistan Bölge Baskanligi Temsilcisi
Amîd Bijar Abîd Cebar ‘ Kürdistan Yurtseverler Birligi Temsilcisi
Mahmûd Gergerî ‘ Kürdistan Demokrat Partisi Temsilcisi
Delîl Amed ‘ KCK Temsilcisi
Husnî Mihemed ‘ Kürdistan Islami Topluluk Partisi ve Kürdistan Islami Birlik Partisi Temsilcisi
Rostem Cehangîrî ‘ Iran Kürdistan Demokrat Partisi Temsilcisi
Sîlan Eminoglu ‘ Baris ve Demokrasi Partisi Temsilcisi

Dengê Kurdistan