Maras Kiyimi unutulamaz
37 yil önce, 19- 24 Kasim 1978 tarihlerinde, Kahraman Maras sokaklari büyük bir kiyima taniklik etti. Din, mezhep, irk ayrimciligi körüklenerek, devletin verilerine göre 111 kisi yasamini yitirdi.
Maras Kiyimi, Cumhuriyet tarihinin yüzlesilmesi gereken en acikli olaylarindan biridir. Maras’in sirtini yasladigi Ahir Dagi’nin dili olsa da, bu acilara nasil taniklik ettigini anlatabilseydi
Geçmiste yasanan bu olaylardan birisiyle yüzlesilebilse, 1990’larda Beyaz Toroslar gezemez, 18 bine yakin öldüreni bilinmeyen olarak açiklanan karanlik ölümler gerçeklesemez, Suruç Kiyimi, Ankara Kiyimi yasanmazdi. Tahir Elçi aramizda olurdu.
Maras Kiyimi, 12 Eylül 1980 darbesine ortam hazirlamak için oynanmis oyunlardan birisiydi.
Son yillarda, bu olayda yakinlarini yitirmis, konuya duyarli olan insanlar, olayin yasandigi tarihin yildönümünde, yurtiçi, yurtdisi yasam alanlarinda anma etkinlikleri düzenlemekteler. Etkinlikler uzun süre Kahraman Maras’ta yasaklandigi için bu kentin disinda yapildi. Son zamanlarda olayin yasandigi yerde kutlamalar yapilmasina çalisilmaktadir.
Maras Valiligi, son alti yildir yapilan basvurularda, 2011 yili disinda izin vermedi. Bu yil da yapilan basvuru geri çevrilmis bulunmaktadir. Bu konuda, Britanya Alevi Federasyonu Baskani Israfil Erbil su degerlendirmeyi yapmistir: ’37 yil önce 19-26 Aralik 1978’de, Maras sokaklarinda insanligin katledildigini, yapilan katliamin MIT tarafindan organize edildiginin ilerleyen yillarda anlasildi. Yüzlerce insanimiz katledildi. Binlerce can yerinden yurdundan oldu. Halen devlet bu vahsetle yüzlesmedi ve yüzlesmek istemiyor. 2010 yilindan itibaren fiilen Maras’a anma için canlara devlet izin vermiyor. Devletin tüm kolluk kuvvetleri anma günü seferber oluyor ve Maras kapilarinda anma için gelen hiç kimse sehre alinmiyor. Valilik resmî olarak anmayi yasakliyor. Gerekçe olarak da ‘sehrin huzuru bozulacak’ gibi adeta dalga geçen alay eden bahaneler uyduruluyor.'(1)
Yüzün üzerinde insan öldürülürken, Maras’ta yasayan insanlarin huzurunun onarilamayacak derecede bozulacagi neden düsülmedi? Aleviler Sünnilere öldürtülürken bu duyarlilik neden yoktu?
AZIZ TUNÇ’UN IKI ÇALISMASI
Aziz Tunç, Maras Kiyimi’yla ilgili iki özgün yapitla olayi insanlik tarihine geçirmistir.
1- ‘Maras Kiyimi Tarihsel Arka Plani ve Anatomisi'(2), adli yapitla, Maras Kiyimi’nin yargi dosyalarinda geçen tüm sanik, tanik, Cumhuriyet savcilarinin ileri sürdükleri savlar, yargiçlarin kararlarini inceleyerek, olayin yapisini (anatomisini) ortaya koymustur.
Bu çalismayla, Ilk kez öldürülenlerin kimlikleri gün yüzüne çikarildi. Iki kisinin kimligi henüz saptanamadi. Öldürülenlerin gömüldükleri yerler, ilk kez ortaya çikarilarak kamuoyuyla paylasildi. Alevilerin de, olayin öldüren tarafinda gösterilerek yargilandiklari ortaya konuldu. Bu olaylarda Sünni devrimcilerin de öldürüldükleri saptandi. Saldiriya ugrayan, ölen insanlarin evlerine, arsalarina nasil el konuldugu ortaya çikarildi.
2- ‘Beni Sen Öldür, Maras/78′(3), yapitiyla, olayin canli taniklarini dinleyerek, birinci elden, gerçek boyutlariyla bu acikli olayi kamuoyuyla paylasmistir.
Bu gerçekler ortaya çikarilmamis olsa, tümümüz uydurulan yalan bilgilerin körlügü içinde Maras Olaylari olarak anacak, ülkücülerin Alevileri öldürdükleri bir olay olarak degerlendirecektik. Belki de bu kiyimin derin güçler eliyle sergilenen bir oyun oldugunu bilemeyecek, sezinleyen, bir biçimde ögrenenler de, bunu kitlelere anlatamayacakti.
*
(1) A.S. Katliam Anmasini Yasaklayan Maras Valiligine Ingiltere Parlamentosundan Mektup, Istanbul, BIA Haber Merkezi, 17.12.2015
(2) Tunç, Aziz, ‘Maras Kiyimi Tarihsel Arka Plani ve Anatomisi’, Belge Yayinlari, 1. Basim, Istanbul, 2011
(3) Tunç, Azizi, ‘Beni Sen Öldür, Maras/78’, Firat Yayinlari, Istanbul, 2014
*Arastirmaci- Yazar
faikakcay3@hotmail.com
—————————————————
Taraf-20 Aralik
Faik Akçay
